Tập trung ứng phó nguy cơ mưa lớn, sạt lở đất, lũ quét

Thứ trưởng Bộ NN và MT Nguyễn Hoàng Hiệp chủ trì buổi làm việc

Phát biểu tại cuộc họp, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết, từ đầu năm đến nay, diễn biến thời tiết, thiên tai vẫn khá phức tạp. Các dự báo dài hạn về cơ bản đúng, nhưng trong ngắn hạn và cục bộ địa phương vẫn thể hiện tính bất thường, khó dự báo.

Điển hình là trận mưa lớn ở Hà Tĩnh vừa qua, hay mưa lớn tại TP. Hồ Chí Minh. Năm nay lượng mưa không quá nhiều, nhưng đáng lo ngại là mưa cực đoan cục bộ.

Đây là những điểm quan trọng cần lưu ý và thời gian tới, các cơ quan khí tượng thủy văn, thủy lợi, quản lý đê điều và phòng chống thiên tai cần phối hợp chặt chẽ để kịp thời tham mưu cho công tác chỉ đạo, điều hành, giảm thiểu tối đa thiệt hại.

Trước mắt là ứng phó với các đợt mưa lớn sắp diễn ra; lâu dài là đảm bảo vận hành hồ chứa an toàn cho vùng hạ du.

Tại buổi làm việc ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia, Cục KTTV cho biết thêm, các khu vực Việt Bắc, Đồng bằng Bắc bộ, Bắc - Trung Trung Bộ và Nam Bộ phổ biến có tổng lượng mưa cao hơn so với trung bình nhiều năm (TBNN) từ 15-30%, có nơi trên 80 % (như Bái Thượng - Thanh Hóa 638mm so với TBNN là 416mm).

Với đợt mưa đang diễn ra ở Bắc Bộ, dự báo dòng chảy trung bình ngày đến ngày 30/5 đến hồ Lai Châu dao động từ 400-500m3/s; hồ Sơn La dao động từ 900-1200m3/s; hồ Hòa Bình dao động từ 1700-2200m3/s; hồ Tuyên Quang dao động từ 320-380m3/s. Căn cứ vào mực nước hiện tại, các hồ Sơn La, Hòa Bình và Tuyên Quang đang tiến hành xả nước với lưu lượng lớn hơn và bằng lưu lượng đến hồ.

Từ ngày 29-5 đến 31-5, trên sông Thao, sông Lô và các sông nhỏ ở khu vực Bắc Bộ và Thanh Hóa có khả năng xuất hiện 1 đợt lũ, với biên độ lũ lên từ 2–5m. Nguy cơ cao xảy ra ngập lụt vùng trũng thấp ven sông; lũ quét, sạt lở đất trên các sườn dốc tại vùng núi Bắc Bộ và Thanh Hóa.

Về dài hạn, mưa vừa, mưa to được dự báo xảy ra tập trung từ 6-8/2025 ở Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, Tây Nguyên, Nam Bộ. Riêng Trung Bộ sẽ tăng mưa từ 9-12/2025. Sắp tới, nắng nóng giảm dần ở Tây Nguyên, Nam Bộ, trong khi vẫn duy trì tại Bắc Bộ, Trung Bộ đến 8/2025.

Phát biểu tại cuộc họp, Cục trưởng Cục KTTV Nguyễn Thượng Hiền cho biết hiện nay, công tác bảo dưỡng định kỳ một số hệ thống thiết bị như trạm phát hiện dông sét, hệ thống thu và xử lý ảnh mây vệ tinh, và thiết bị đo ô-dôn – bức xạ cực tím đã hoàn thành.

Tuy nhiên, các thiết bị quan trọng như ra đa thời tiết, ra đa biển, hệ thống thám không vô tuyến và đo gió quang học Pilot hiện chưa được bảo dưỡng do thiếu vật tư.

Cục trưởng Cục Quản lý đê điều và phòng, chống thiên tai Phạm Đức Luận

Cục trưởng Cục Quản lý đê điều và phòng, chống thiên tai Phạm Đức Luận thông tin, sau bão YAGI năm 2024 và trong bối cảnh sắp xếp, hoàn thiện tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và sắp xếp lại đơn vị hành chính, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp trong công tác phòng, chống thiên tai đặt ra rất nhiều vấn đề và nhất là sau bão YAGI bộc lộ ra nhiều vấn đề bất cập.

Chia sẻ về công tác đầu mối nắm thông tin phòng chống thiên tai ở cấp địa phương, Cục trưởng Phạm Đức Luận cho biết, khó khăn là chính các xã cũng chưa rõ trách nhiệm của Ban Chỉ huy phòng thủ dân sự tại địa phương ra sao, nên việc cập nhật thông tin khi có tình huống thiên tai xảy ra còn vướng mắc. Ngay đợt mưa lớn ở Hà Tĩnh vừa qua, từ tỉnh muốn nắm thông tin từ cơ sở cũng bị chậm trễ.

Về thủy lợi, ông Nguyễn Tùng Phong, Cục trưởng Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi cho biết, về cơ bản các hồ chứa thủy lợi ở Bắc Bộ, Trung Bộ ở mức an toàn. Riêng một số hồ Trung Bộ đã đầy hoặc gần đầy do ảnh hưởng từ đợt mưa lớn ở Hà Tĩnh.

Ông Phong đề xuất cần có cơ chế phối hợp với cơ quan dự báo để có thể tích hợp dữ liệu dự báo, thông tin cụ thể hơn cho công tác vận hành hồ chứa thủy lợi, làm cơ sở ra quyết định vận hành để vừa đảm bảo an toàn công trình, vừa đảm bảo an toàn hạ du và vùng sản xuất.

Đồng tình với đề xuất rà soát thiết bị quan trắc, ông Phong cho biết, hàng trăm hồ chứa hiện nay đã có tích hợp quan trắc thủy văn, nhưng thiết bị hầu hết cũng đã xuống cấp, cần kiểm định lại chất lượng để có thể có dữ liệu quan trắc chính xác hơn phục vụ công tác dự báo.

Sau khi nghe các đơn vị báo cáo Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp đề nghị Cục KTTV, Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia cập nhật các bản tin theo đúng quy định, cố gắng có những bản tin dự báo ở độ chính xác cao trước 3-6 tiếng. Đây là yếu tố quan trọng nhằm giảm thiệt hại trước những đợt mưa bất thường.

Mưa cực đoan dẫn đến nguy cơ sạt lở rất cao. Trong bối cảnh chính quyền 2 cấp, trước mắt khi chưa rõ chính quyền các xã, Cục cần có phương án truyền tin ngay cho cấp huyện ở những vùng khẩn cấp sau khi có thông tin mưa cực đoan.

Thứ trưởng cũng yêu cầu Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi nhắc nhở các địa phương xử lý ngay những trục trặc ở tất cả các hồ có cửa van, rà soát, đảm bảo an toàn tuyệt đối các hồ chứa. Đây là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh mưa lớn cực đoan có thể xảy ra ở bất cứ khu vực nào.

V.H