Tạo bệ đỡ để phát triển điện hạt nhân

Toàn cảnh hội thảo.

Ý thức được tầm quan trọng này, Petrovietnam đã thể hiện sự chủ động, trách nhiệm chính trị cao của tập thể lãnh đạo, người lao động dầu khí trước nhiệm vụ đầy khó khăn, thách thức mà Đảng và Nhà nước giao làm chủ đầu tư dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2.

Ngày 20/2, lãnh đạo Petrovietnam cho biết, ngay sau khi Quốc hội biểu quyết thông qua nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, Tập đoàn đã tổ chức hội thảo “Điện hạt nhân - Khát vọng mới Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng quốc gia Việt Nam” với sự tham dự của các nhà khoa học, chuyên gia hàng đầu về lĩnh vực năng lượng nguyên tử Việt Nam.

Tại hội thảo, các chuyên gia đều đồng tình rằng điện hạt nhân là giải pháp tối ưu trong bối cảnh biến đổi khí hậu và khủng hoảng năng lượng. Năng lượng này sẽ trở nên quan trọng và tăng trưởng mạnh trong thời gian tới, có vai trò lớn trong bảo đảm an ninh năng lượng. Điện hạt nhân hiện có phát thải ít nhất trong các loại hình năng lượng tái tạo, tạo ra nguồn điện công suất lớn, ổn định, phù hợp với bối cảnh hiện nay, nhất là hướng tới mục tiêu Net Zero.

Các chuyên gia trao đổi tại hội thảo.

Từ kinh nghiệm các nước, Viện trưởng Năng lượng nguyên tử Việt Nam Trần Chí Thành nhấn mạnh ba trụ cột của điện hạt nhân gồm: Nhà máy điện; pháp quy hạt nhân và an toàn hạt nhân, cùng với công tác nghiên cứu phát triển. Ở Việt Nam, từ tháng 7/1955, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đến thăm nhà máy điện nguyên tử Obninsk (Liên Xô), mở đường cho quá trình nghiên cứu về điện hạt nhân của nước ta. Sau đó, Việt Nam đã có chương trình phát triển điện hạt nhân nhiều thập niên trước và đã triển khai tích cực từ 1996-2016, với các kết quả vẫn còn giá trị.

“Hiện Việt Nam đang nỗ lực triển khai các dự án điện hạt nhân tại Ninh Thuận, đã quy hoạch được địa điểm, xây dựng hệ thống pháp quy, đào tạo nguồn nhân lực hạt nhân. Chúng ta cần khẩn trương tiếp tục những kết quả đã chuẩn bị từ trước năm 2016 bởi phát triển điện hạt nhân cần thời gian dài. Trong đó, nguồn nhân lực là yếu tố quan trọng để thành công và công tác hoàn thiện cơ sở hạ tầng, đặc biệt hệ thống pháp quy hạt nhân thông qua sửa Luật Năng lượng nguyên tử là nhiệm vụ cần thiết”, ông Trần Chí Thành nhấn mạnh.

Tiến sĩ Lê Văn Hồng, nguyên Phó Viện trưởng Năng lượng nguyên tử Việt Nam cho biết thêm, công nghệ điện hạt nhân hiện nay đang phát triển ở thế hệ cao nhất. So sánh sơ đồ nguyên lý của nhà máy điện hạt nhân có một vài điểm giống với các nhà máy nhiệt điện mà Petrovietnam đã xây dựng. Đây là thuận lợi của tập đoàn nếu được giao làm chủ đầu tư dự án.

Một nội dung quan trọng khác về phát triển điện hạt nhân được hội thảo tập trung làm rõ là cơ sở hạ tầng và khung pháp lý xây dựng các nhà máy. Theo Thạc sĩ Nguyễn An Trung, Quyền Trưởng ban Hợp tác quốc tế, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, quá trình xây dựng nhà máy điện hạt nhân cần tuân thủ theo Hiệp định liên Chính phủ, Công ước và Điều ước quốc tế; Luật, Nghị định, Quyết định của Thủ tướng; Thông tư; Tiêu chuẩn kỹ thuật Quốc gia.

Trong 5 thách thức lớn của năng lượng hạt nhân (an toàn, tính kinh tế, nhiên liệu đã qua sử dụng, chống phổ biến vũ khí hạt nhân, sự chấp nhận của công chúng), yếu tố an toàn chính là thách thức lớn nhất, bao gồm kiểm soát phản ứng chuỗi, tải nhiệt phân rã và lưu giữ phóng xạ.

Làm rõ nội dung này, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Thái, Phó Viện trưởng Vật lý kỹ thuật, Đại học Bách khoa Hà Nội đã giới thiệu về tiêu chuẩn an toàn hạt nhân của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) khi “đạt được điều kiện vận hành phù hợp, có khả năng phòng ngừa tai nạn và giảm thiểu hậu quả tai nạn, giúp bảo vệ người lao động, công chúng và môi trường khỏi các nguy cơ tác động quá mức về bức xạ”.

Từ nghiên cứu thời gian trung bình xây dựng nhà máy điện hạt nhân trên thế giới, Tiến sĩ Hoàng Anh Tuấn, nguyên Cục trưởng Năng lượng nguyên tử (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho rằng, Việt Nam có thể tìm cách tiết kiệm thời gian xây dựng để tiết kiệm chi phí.

Năng lượng hạt nhân có chi phí cạnh tranh với các hình thức phát điện khác, trừ những nơi có thể tiếp cận trực tiếp với nhiên liệu hóa thạch chi phí thấp. Chi phí nhiên liệu cho các nhà máy hạt nhân chiếm một tỷ lệ nhỏ trong tổng chi phí phát điện, mặc dù chi phí vốn lớn hơn so với các nhà máy đốt than và lớn hơn nhiều so với các nhà máy đốt khí.

Đáng chú ý, chi phí hệ thống cho năng lượng hạt nhân thấp hơn rất nhiều so với năng lượng tái tạo phát điện không liên tục.

“Việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân là điển hình của các dự án cơ sở hạ tầng lớn trên thế giới, với chi phí và những thách thức lớn. Do đó, cần xem xét cung cấp chính sách ưu đãi vốn lớn trong dài hạn để bảo đảm một hệ thống cung cấp điện đa dạng và đáng tin cậy”, Tiến sĩ Hoàng Anh Tuấn khuyến nghị.

Chủ tịch Hội đồng thành viên Petrovietnam phát biểu tổng kết hội thảo.

Phát biểu tổng kết hội thảo, Chủ tịch Hội đồng thành viên Petrovietnam Lê Mạnh Hùng khẳng định: Với nhu cầu thực tiễn về năng lượng, đặc biệt, Thủ tướng chỉ đạo năm 2030 và muộn nhất năm 2031 phải đưa nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận vào vận hành thương mại.

Đây là mục tiêu rất áp lực và đã áp lực thì phải có giải pháp đặc biệt. Vậy nên Quốc hội đã thông qua nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu trên, bên cạnh những cơ chế đặc biệt thì các cơ chế, chính sách hành lang khác cũng cần tiếp tục được hoàn thiện song song, nhất là các cơ chế cụ thể cho chủ đầu tư.

Chủ tịch Hội đồng thành viên Petrovietnam Lê Mạnh Hùng cũng cho rằng, trên cơ sở Kết luận số 76-KL/TW của Bộ Chính trị về một số định hướng phát triển của Petrovietnam, trong đó có mục tiêu phát triển Petrovietnam thành Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng quốc gia, mở ra những lĩnh vực về năng lượng mới, năng lượng tái tạo.

Trước yêu cầu phát triển năng lượng của quốc gia, Chủ tịch Hội đồng thành viên Petrovietnam yêu cầu trong thời gian tới, lãnh đạo Tập đoàn cùng các kỹ sư và người lao động trong toàn hệ thống cần tập trung vào năm nhóm vấn đề chính như tiếp tục nghiên cứu, đề xuất các cơ chế và tối ưu chi phí vốn; phối hợp với các chuyên gia để tự đánh giá, lựa chọn công nghệ điện hạt nhân trước khi đưa ra quyết định đầu tư; tập trung đánh giá, lựa chọn công nghệ gắn với tiêu chí an toàn;

Bên cạnh đó, cần chuẩn bị nguồn nhân lực bài bản, tham khảo ý kiến chuyên gia và xây dựng cơ cấu nhân sự phù hợp trong các nhà máy điện hạt nhân và tìm kiếm các giải pháp huy động vốn, bao gồm các hiệp định vay như tín dụng xuất khẩu, đồng thời xây dựng cơ chế tài chính hợp lý và chuẩn bị nguồn lực để bảo đảm chiến lược phát triển đã đề ra.

Đồng thời, cần xây dựng ma trận quản trị rủi ro cho việc phát triển dự án điện hạt nhân, bao gồm cả rủi ro chiến lược,…

HOÀNG ANH