Tầm nhìn cho giáo dục toàn diện

Ảnh minh họa: Dân Trí

Theo kế hoạch, từ năm học 2025-2026, các trường tiểu học và trung học cơ sở sẽ từng bước áp dụng dạy học 2 buổi/ngày, tùy theo điều kiện thực tế của từng địa phương. Mục tiêu cốt lõi là đảm bảo không thu phí, giảm áp lực học tập và tăng cường các hoạt động giáo dục về văn hóa, nghệ thuật, thể chất. Tuy nhiên, thực trạng cơ sở vật chất đang là rào cản lớn. Nhiều trường chỉ đáp ứng được điều kiện tối thiểu với tỷ lệ một phòng học cho một lớp, thiếu các phòng chức năng, sân chơi, nhà thể chất hay khu vực thực hành. Ở cấp tiểu học, phần lớn các trường đã đáp ứng yêu cầu dạy học 2 buổi/ngày, nhưng ở cấp trung học cơ sở, tỷ lệ trường đủ điều kiện còn hạn chế, đòi hỏi sự đầu tư mạnh mẽ để bổ sung cơ sở vật chất trong thời gian tới.

Dù cơ sở vật chất còn thiếu thốn, điều này không phải là trở ngại tuyệt đối để triển khai dạy học 2 buổi/ngày. Thực tiễn tại một số trường học minh chứng rằng sự sáng tạo có thể vượt qua những hạn chế về không gian. Tại một trường trung học cơ sở với diện tích hạn chế và không có phòng chức năng hay nhà thể chất, các hoạt động giáo dục toàn diện vẫn được tổ chức hiệu quả. Các câu lạc bộ âm nhạc, mỹ thuật, thể chất được triển khai ngay trong không gian lớp học. Những hoạt động trải nghiệm như vệ sinh môi trường hoặc chăm sóc cây xanh tại khu vực công cộng gần trường vào cuối tuần đã giúp học sinh rèn luyện ý thức cộng đồng và trách nhiệm xã hội. Những sáng kiến này khẳng định rằng, với cách tiếp cận linh hoạt, không gian lớp học có thể trở thành môi trường giáo dục đa dạng, đáp ứng mục tiêu phát triển toàn diện.

Một thách thức lớn hơn là thay đổi tư duy về bản chất của dạy học 2 buổi/ngày. Hiện nay, ở nhiều nơi, mô hình này vẫn bị hiểu sai, tập trung chủ yếu vào dạy văn hóa hoặc tăng cường các môn học chính, đôi khi mang tính chất “học thêm” trá hình. Cách tiếp cận này không chỉ trái với tinh thần của chương trình giáo dục phổ thông 2018 mà còn làm mất đi ý nghĩa của việc phát triển toàn diện. Dạy học 2 buổi/ngày cần được định nghĩa như mô hình “trường học cả ngày”, nơi học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn tham gia các hoạt động trải nghiệm, sáng tạo. Buổi chiều nên ưu tiên cho các hoạt động như thuyết trình, sáng tác nghệ thuật, thực hành kỹ năng sống hoặc các dự án nhóm, thay vì lặp lại các bài học văn hóa. Những hoạt động này không đòi hỏi cơ sở vật chất phức tạp mà có thể triển khai trong lớp học, hành lang, thư viện hoặc bất kỳ không gian nào trong trường.

Dạy học 2 buổi/ngày không chỉ là một chính sách giáo dục mà còn là cam kết cho sự phát triển toàn diện của thế hệ trẻ, chuẩn bị hành trang cho họ trong một thế giới không ngừng thay đổi. Dù cơ sở vật chất chưa đáp ứng đầy đủ, những kinh nghiệm thực tiễn từ các trường học tiên phong cho thấy rằng sự sáng tạo và tận tâm có thể mở ra những cơ hội học tập phong phú. Với sự đầu tư đồng bộ từ Nhà nước, sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lý và nỗ lực không ngừng của ngành giáo dục, mô hình này sẽ trở thành động lực mạnh mẽ, đưa nền giáo dục Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu hiện đại, nhân văn và bền vững, đáp ứng kỳ vọng của xã hội và yêu cầu của thời đại.

Thái Bình