Tác phẩm 'Dấu chân người lính' vào đề khảo sát môn Ngữ văn 12 ở Hà Nội

Gợi ý phần Đọc hiểu

Câu 1. Dấu hiệu hình thức cho biết ngôi kể được sử dụng trong đoạn trích: Đoạn trích được kể theo ngôi thứ ba (người kể giấu mình), thể hiện qua cách dùng các đại từ nhân xưng như "Nết", "cô", "chị em", "mẹ",... Người kể không trực tiếp xuất hiện nhưng vẫn thấu hiểu và tái hiện tâm tư, tình cảm của nhân vật Nết một cách sâu sắc.

Câu 2. Hai chi tiết miêu tả hình ảnh bếp lửa trong đoạn trích: "Những cái bếp bằng đất vắt nặn nên bởi bàn tay khéo léo, khói chỉ lan lờ mờ trong có như sương ban mai rồi tan dần, lửa thì đậu lại". "Ngọn lửa được ấp ủ trong lòng người con gái đồng bằng". Hình ảnh bếp lửa không chỉ đơn thuần là nơi nấu nướng mà còn mang ý nghĩa biểu tượng cho hơi ấm quê hương, sự gắn kết giữa những người lính với hậu phương.

Câu 3. Tác dụng của cách kể chuyện đan xen giữa hiện tại và dòng hồi ức của nhân vật Nết: Tạo sự đối lập giữa hiện thực khốc liệt của chiến tranh và những ký ức ấm áp về gia đình, quê hương, giúp khắc họa sâu sắc tâm trạng của nhân vật. Giúp người đọc hiểu rõ hơn nỗi nhớ nhà da diết của Nết, làm nổi bật sự hy sinh thầm lặng của những nữ thanh niên xung phong. Tăng tính chân thực, khiến câu chuyện trở nên giàu cảm xúc, chạm đến lòng trắc ẩn của người đọc.

Câu 4. Hiệu quả của việc sử dụng ngôn ngữ thân mật trong đoạn văn: Ngôn ngữ đối thoại mang tính khẩu ngữ, gần gũi: "Hiên ra đây chị gội đầu nào?". "Cái con quý này lớn xác chỉ khỏe trêu em!". Giúp tái hiện sinh động không khí gia đình, thể hiện tình cảm gắn bó giữa Nết với mẹ và em. Tạo nên sự đối lập giữa quá khứ êm đềm, vui tươi với hiện thực đau thương, mất mát, từ đó làm nổi bật nỗi nhớ nhà và sự hy sinh lớn lao của nhân vật.

Câu 5. Suy nghĩ về cách mỗi người đối diện với nghịch cảnh trong cuộc sống: Câu nói của Nết thể hiện tinh thần kiên cường, mạnh mẽ, dù đau đớn tột cùng nhưng vẫn dồn nén cảm xúc để hoàn thành nhiệm vụ. Trong cuộc sống, mỗi người có một cách đối diện với nghịch cảnh: Có người chọn cách than khóc, buông xuôi. Có người giống như Nết, chọn cách nén đau thương thành hành động, biến mất mát thành động lực để tiếp tục chiến đấu, cống hiến. Điều quan trọng là phải giữ vững tinh thần, không để nỗi đau nhấn chìm, mà phải biết đứng lên mạnh mẽ hơn. Hình ảnh Nết nhắc nhở chúng ta rằng, sự kiên cường và lòng quyết tâm sẽ giúp con người vượt qua mọi thử thách trong cuộc sống.

Dàn ý đoạn văn nghị luận văn học

Mở đoạn: Giới thiệu về tác phẩm Dấu chân người lính của Nguyễn Minh Châu và đoạn trích trong phần đọc hiểu. Khái quát về hình ảnh những con người trên tuyến đường Trường Sơn – những con người kiên cường, giàu tình cảm, luôn gắn bó với quê hương, đồng đội.

Thân đoạn: Vẻ đẹp kiên cường, bất khuất trong chiến tranh: Những con người trên tuyến đường Trường Sơn, đặc biệt là nữ thanh niên xung phong như Nết, luôn kiên trì, dũng cảm, vượt qua gian khổ. Dù phải đối mặt với chiến tranh ác liệt, họ vẫn không quản ngại khó khăn, ngày đêm bám trụ, làm nhiệm vụ với tinh thần trách nhiệm cao.

Vẻ đẹp của lòng yêu nước và tinh thần cống hiến: Họ ra đi chiến đấu với lý tưởng cao đẹp, sẵn sàng hy sinh tuổi trẻ, cuộc sống riêng để bảo vệ đất nước. Nết, dù mang trong lòng nỗi nhớ nhà khôn nguôi, vẫn nén đau thương để tiếp tục làm việc, thể hiện sự hy sinh cao cả vì đồng đội và Tổ quốc.

Vẻ đẹp của tình cảm sâu nặng với quê hương, gia đình: Hình ảnh bếp lửa, những ký ức về người mẹ tảo tần, những câu chuyện nhỏ nhặt về gia đình được Nết nhớ về trong những phút giây cô đơn, xa cách. Điều đó cho thấy những con người trên Trường Sơn không chỉ là những chiến sĩ kiên trung mà còn mang tâm hồn rất đỗi dịu dàng, gắn bó với quê hương, yêu thương gia đình sâu sắc.

Kết đoạn: Khẳng định vẻ đẹp của những con người trên tuyến đường Trường Sơn: vừa kiên cường trong chiến đấu, vừa giàu tình cảm với gia đình, quê hương. Đó chính là hình ảnh tiêu biểu của thế hệ thanh niên trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.

Dàn ý nghị luận xã hội

Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận: Tầm quan trọng của việc lắng nghe và thấu hiểu cảm xúc của chính mình. Dẫn dắt từ bộ phim Inside Out (Những mảnh ghép cảm xúc): Bộ phim nhân hóa các cảm xúc bên trong tâm trí con người, cho thấy sự tác động của chúng đến suy nghĩ, hành vi và cách ta đối diện với cuộc sống.

Khẳng định ý nghĩa của thông điệp: Lắng nghe để thấu hiểu cảm xúc là chìa khóa giúp ta kiểm soát tâm lý, phát triển bản thân và xây dựng một cuộc sống cân bằng, hạnh phúc.

Thân bài:

Giải thích vấn đề: Lắng nghe cảm xúc của chính mình: Là quá trình nhận diện, thấu hiểu và chấp nhận những trạng thái tâm lý như vui, buồn, giận dữ, sợ hãi, lo âu,... thay vì né tránh hoặc kìm nén chúng. Thấu hiểu cảm xúc: Là khi ta không chỉ nhận ra mình đang cảm thấy gì mà còn hiểu được nguyên nhân, ý nghĩa của cảm xúc đó để phản ứng phù hợp.

Tại sao cần lắng nghe và thấu hiểu cảm xúc của chính mình?

Giúp con người kiểm soát tâm lý và sống tích cực hơn: Khi hiểu rõ cảm xúc, ta có thể điều chỉnh phản ứng một cách hợp lý thay vì để cảm xúc chi phối hoàn toàn. Ví dụ: Nếu cảm thấy lo âu trước một kỳ thi, thay vì để nỗi sợ lấn át, ta có thể tìm ra nguyên nhân (chưa ôn tập tốt, thiếu tự tin) và tìm cách giải quyết (ôn lại bài, tập trung vào điểm mạnh).

Giúp con người phát triển trí tuệ cảm xúc (EQ) và xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp. Hiểu được cảm xúc của bản thân sẽ giúp ta dễ dàng đồng cảm và thấu hiểu người khác. Những người có trí tuệ cảm xúc cao thường biết cách kiểm soát cơn giận, điều tiết phản ứng trong giao tiếp, từ đó xây dựng các mối quan hệ hài hòa, bền vững. Ví dụ: Khi xảy ra mâu thuẫn, nếu ta biết lắng nghe cảm xúc của mình (tại sao mình tức giận?) và cảm xúc của đối phương, ta sẽ tìm ra cách giải quyết ôn hòa hơn.

Chấp nhận cảm xúc giúp con người mạnh mẽ hơn trong nghịch cảnh: Bộ phim Inside Out nhấn mạnh rằng Nỗi Buồn cũng có giá trị, giúp Riley trải qua những khó khăn trong cuộc sống. Việc lắng nghe cảm xúc không có nghĩa là loại bỏ những cảm xúc tiêu cực, mà là học cách chấp nhận chúng một cách lành mạnh. Ví dụ: Thay vì phủ nhận nỗi buồn sau một thất bại, ta có thể nhìn nhận nó như một bài học để trưởng thành hơn.

Làm thế nào để lắng nghe và thấu hiểu cảm xúc của chính mình?

Nhận diện cảm xúc: Hãy tự hỏi bản thân: "Mình đang cảm thấy gì? Điều gì khiến mình có cảm xúc này?" Chấp nhận và không phủ nhận cảm xúc: Không có cảm xúc nào là "xấu", mỗi cảm xúc đều có vai trò riêng và cần được thừa nhận.

Tìm cách điều chỉnh cảm xúc một cách lành mạnh: Thay vì kìm nén hoặc bộc phát cảm xúc một cách tiêu cực, ta có thể giải tỏa bằng viết nhật ký, trò chuyện với người tin cậy, tập thể dục hoặc thực hành thiền định. Học cách cân bằng cảm xúc: Nhận ra khi nào cần kiềm chế cảm xúc và khi nào nên bộc lộ nó để không làm tổn thương bản thân hoặc người khác.

Kết bài: Giúp ta sống hạnh phúc hơn, kiểm soát tâm lý tốt hơn và xây dựng các mối quan hệ bền vững. Mỗi người cần học cách lắng nghe chính mình, đón nhận mọi cảm xúc và sử dụng chúng như một công cụ để trưởng thành. Câu hỏi gợi mở: "Bạn có thực sự lắng nghe cảm xúc của mình mỗi ngày hay chưa?".

Ly Hương