Sửa Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp: Luật hóa những vấn đề 'đã chín, đã rõ'

Luật hóa quy định về tính thuế theo % doanh thu

Tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) sáng 23/9, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) (sửa đổi) đã bám sát theo các nhóm chính sách tại hồ sơ lập đề nghị xây dựng Luật đã được Quốc hội đồng ý.

Đồng thời, dự thảo Luật đã luật hóa một số nội dung đang thực hiện ổn định tại các văn bản dưới Luật. Cụ thể như đã sửa đổi, bổ sung nội dung, tiêu chí và điều kiện cụ thể đối với một số khoản thu nhập được miễn thuế trên cơ sở luật hóa các quy định đã được thực hiện ổn định tại các văn bản dưới Luật. Quy định chi tiết các khoản thu nhập chịu thuế khác để bao quát các trường hợp đã được quy định cụ thể tại Luật thuế TNDN hiện hành và các văn bản dưới Luật.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn trình bày tại phiên họp.

Dự thảo cũng sửa đổi quy định về việc nộp thuế đối với khoản thu nhập của doanh nghiệp Việt Nam đầu tư ở nước ngoài theo hướng doanh nghiệp thực hiện nộp thuế ngay trong kỳ tính thuế phát sinh khoản thu nhập này thay cho việc nộp thuế tại thời điểm chuyển khoản thu nhập về Việt Nam.

Đồng thời, luật hóa quy định về áp dụng Hiệp định tránh đánh thuế hai lần, về xác định số thuế đã nộp ở nước ngoài được trừ và mức thuế suất áp dụng đối với khoản thu nhập này đã được hướng dẫn tại các văn bản dưới Luật.

Về phương pháp tính thuế, dự thảo đã luật hóa quy định về phương pháp tính thuế theo tỷ lệ % trên doanh thu đã được quy định tại các văn bản dưới Luật đối với các đối tượng là: doanh nghiệp nước ngoài không có cơ sở thường trú phát sinh thu nhập tại Việt Nam; tổ chức được thành lập theo Luật Hợp tác xã, đơn vị sự nghiệp và tổ chức khác hạch toán được doanh thu nhưng không xác định được chi phí, thu nhập.

Đối với việc luật hóa nội dung quy định tại Nghị quyết số 107/2023/QH15 về áp dụng thuế TNDN bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu, qua nghiên cứu, rà soát cho thấy mặc dù Nghị quyết 107/2023/QH15 có hiệu lực từ kỳ tính thuế năm 2024 song việc kê khai, nộp thuế TNDN bổ sung có thời hạn từ 12 - 18 tháng sau khi kết thúc năm tài chính 2024.

Theo đó, trên thực tế, tới năm 2026 doanh nghiệp mới đến thời hạn áp dụng quy định tại Nghị quyết 107/2023/QH15 và chưa thể đánh giá được hiệu quả và những vấn đề phát sinh trong thực tiễn thực hiện.

Do vậy, theo Thứ trưởng Cao Anh Tuấn, tại dự thảo Luật chưa bổ sung nội dung luật hóa các quy định tại Nghị quyết 107/2023/QH15 để đảm bảo nguyên tắc, quan điểm xây dựng Luật là “Luật hóa những vấn đề đã rõ, đã được thực tế kiểm nghiệm là phù hợp, bao gồm cả những nội dung đã được thực hiện ổn định tại các văn bản dưới Luật”.

Cho ý kiến tại phiên họp, các thành viên UBTVQH tập trung nhiều vào các nội dung: phạm vi điều chỉnh của Luật; quy định rõ thẩm quyền của Quốc hội, Chính phủ trong việc chỉ đạo điều hành, triển khai luật…

Cho rằng đây là một dự án luật rất khó, phức tạp, kỹ thuật, thời gian chuẩn bị không nhiều, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đánh giá cao hồ sơ, tờ trình của Chính phủ cũng như báo cáo thẩm tra. Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cũng đề nghị cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra cần nghiên cứu, phương pháp sửa đổi, thẩm tra một số thuế, trong đó có dự án Luật Thuế TNDN (sửa đổi) để có cách tiếp cận chung về thuế, đảm bảo việc sửa đổi thuế đáp ứng được theo tình hình phát triển kinh tế-xã hội.

Để tránh chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ trong quá trình chỉ đạo điều hành, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật đề nghị quy định rõ những nhiệm vụ nào Quốc hội giao chi tiết cho Chính phủ thực hiện, vấn đề nào thuộc thẩm quyền của Chính phủ phải triển khai.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nêu ý kiến

Thu hẹp nhóm lĩnh vực được hưởng ưu đãi

Liên quan đến việc điều chỉnh luật trong bối cảnh áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng lưu ý Nghị quyết 107/2023/QH15 mới đưa vào 2 nội dung của việc thực hiện thuế tối thiểu toàn cầu. Còn lại hai nội dung chưa được quy định tại là Nghị quyết là về lợi nhuận chịu thuế dưới mức tối thiểu và thuế khấu trừ tại nguồn tối thiểu.

Hiện tại, dự thảo Luật mà Chính phủ trình chưa quy định về vấn đề này. Nếu không đưa vào luật thì hai nội dung này được xử lý thế nào để các quy định về thuế tối thiểu được thực hiện đồng bộ, thống nhất, không gây ảnh hưởng đến việc thu thuế, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật đặt vấn đề.

Phát biểu giải trình thêm, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn cho biết dự thảo Luật mới đã sửa đổi, bổ sung 17/20 điều, như vậy là không ít. Trong đó có 9/20 điều giao Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ hướng dẫn.

Đối với ý kiến về quy định thuế tối thiểu toàn cầu, Thứ trưởng nêu rõ một nội dung chưa quy định tại Nghị quyết 107/2023/QH15 là quy tắc về quyền đánh thuế của nước nguồn thì thuộc thẩm quyền Chính phủ ký hiệp định đa phương, điều chỉnh 83 hiệp định. Điều này, theo quy định của OECD, chúng ta hoàn toàn chủ động được. Hiện nay, các nước đang phối hợp với nhau ký hiệp định đa phương để thực hiện, do đó không cần đưa vào Luật và Nghị quyết.

Về lợi nhuận chịu thuế dưới mức tối thiếu, các nước cơ bản chưa thống nhất được hướng dẫn thực hiện. Hơn nữa, ngay cả khi đa số các nước áp dụng, thì đây vốn là quy định cho các nước trung gian đầu tư, không còn ý nghĩa nhiều trên thực tế vì chúng ta đã khấu trừ tại nguồn về thuế TNDN bổ sung.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu

Về vấn đề rà soát tổng thể các chính sách thuế, đặc biệt là ưu đãi thuế, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn cho hay, hiện Chính phủ đã chuẩn bị để trình Quốc hội 3 luật về thuế tại Kỳ họp thứ 8, gồm Luật Thuế TNDN, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, Luật Thuế giá trị gia tăng. Các luật này đã được rà soát tổng thể, đảm bảo yêu cầu của Bộ Chính trị, của Nghị quyết 23 của Quốc hội về mở rộng cơ sở thuế và hạn chế ưu đãi.

Trong đó, các lĩnh vực ưu đãi đã được thu hẹp chỉ còn 30 nhóm, gồm 23 nhóm áp dụng ưu đãi cao và 7 nhóm áp dụng ưu đãi thấp (Luật Đầu tư hiện hành, hiện đang quy định 100 nhóm ngành nghề, gồm 32 nhóm ngành nghề ưu đãi đặc biệt, 67 nhóm ngành ưu đãi). Luật cũng đã rà soát tập trung vào những nhóm ngành nghề khuyến khích ưu đãi và được báo cáo thuyết minh chi tiết, cụ thể.

Hoàng Yến