Sửa Luật Thanh tra: Chấm dứt việc nhũng nhiễu, gây khó doanh nghiệp

Chiều 8-5, tiếp tục chương trình làm việc của kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã thảo luận tại tổ về dự án Luật Thanh tra (sửa đổi).

Dự thảo luật đã lược bỏ các quy định về Thanh tra bộ; Thanh tra tổng cục, cục thuộc bộ; cơ quan thanh tra ở cơ quan thuộc Chính phủ, Thanh tra sở, Thanh tra huyện, tổ chức và hoạt động của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành…

Tại Điều 7, dự thảo luật quy định các cơ quan thanh tra gồm: Thanh tra Chính phủ (TTCP); Thanh tra tỉnh, TP trực thuộc Trung ương; cơ quan thanh tra trong Quân đội nhân dân, Công an nhân dân, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; Thanh tra cơ yếu; cơ quan thanh tra được thành lập theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Đáng chú ý, dự thảo luật quy định thống nhất một hoạt động thanh tra, không phân biệt thanh tra hành chính (TTHC) và thanh tra chuyên ngành (TTCN) như luật hiện hành.

Làm rõ quy trình thực hiện thanh tra chuyên ngành

Đại biểu (ĐB) Phạm Khánh Phong Lan nhìn nhận hiện nay công tác thanh tra thực chất chưa hiệu quả dù đã có nhiều nỗ lực.

“Khi giảm cấp thanh tra thì đi kèm đó cũng phải giảm nhân sự, biên chế” - bà Lan nói và bày tỏ băn khoăn TTCP mà bao gồm cả TTCN thì liệu mục tiêu đề ra có thực hiện được.

Với kinh nghiệm nhiều năm công tác trong ngành y tế, bà Lan cho biết Thanh tra Sở Y tế chỉ nắm công việc ở sở còn chuyện xảy ra tại các phòng mạch, nhà thuốc… thì quận, huyện mới nắm.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Đỗ Đức Hồng Hà. Ảnh: QH

“Khi có khiếu nại, tố cáo thì Thanh tra sở mới xuống nhưng sự việc xảy ra ở địa phương thì không thể xuống kịp được” - bà Lan nêu thực tế.

Bà Lan cho hay khi TP.HCM cho phép thí điểm mô hình Ban quản lý an toàn thực phẩm thì đây như một cánh tay nối dài của Sở Y tế, được bố trí ngay tại các quận, huyện. Điều này giúp khi có sự việc xảy ra, lãnh đạo sở sẽ nắm bắt ngay được.

Tuy nhiên, bây giờ nếu thực hiện TTCN, khi có chuyện xảy ra sẽ phải tập hợp, huy động lực lượng của các sở khác, như vậy sẽ mất khá nhiều thời gian.

Nhắc đến Điều 61 dự thảo Luật Thanh tra sửa đổi quy định về hoạt động kiểm tra chuyên ngành của các cơ quan quản lý nhà nước, giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM đánh giá đây là quy định phù hợp. Bà Lan mong trong quá trình xây dựng các nghị định, thông tư thì sẽ lưu ý vấn đề này.

Nói thêm sau đó, bà Lan cho biết vừa qua đã đề xuất UBND ký xử phạt một trường hợp pha chế chất phụ gia, sử dụng nguyên liệu quá hạn với số tiền 3 tỉ đồng.

“Thanh tra hay kiểm tra không phải là vấn đề, quan trọng là cơ quan chức năng làm đúng nhiệm vụ, quyền hạn được giao” - bà Lan nói và cho rằng phải làm sao để giữ được hệ thống chân rết tại địa phương, cùng hợp tác, phối hợp nhằm tăng cường lực lượng thanh tra, kiểm tra, giúp công tác thanh tra đạt hiệu quả thực chất nhất.

Góp ý cho nội dung này, ĐB Đỗ Đức Hiển (đoàn TP.HCM) nhìn nhận tới đây sẽ không còn hệ thống thanh tra ở các bộ mà chuyển hết về TTCP. Lúc này, các cơ quan các bộ chỉ thực hiện chức năng kiểm tra chuyên ngành và do cán bộ, công chức thuộc cơ quan chuyên môn thực hiện.

“Vậy quy trình, thủ tục ra sao? Hiện chưa có văn bản nào quy định thống nhất về trình tự, thủ tục, cách thức kiểm tra này” - ĐB Hiển nói.

ĐB Hiển đề nghị Chính phủ sớm ban hành quy định chi tiết, tạo hành lang pháp lý cho hoạt động kiểm tra chuyên ngành. Qua đó, giúp các cơ quan thực thi sẽ thực hiện hiệu quả hơn các nhiệm vụ được giao, bảo đảm hoạt động cho người dân, doanh nghiệp.

Theo Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM Nguyễn Thị Hồng Hạnh, tới đây, hoạt động thanh tra sẽ chuyển về thanh tra tỉnh, chỉ còn duy trì chức năng kiểm tra.

Điều này cũng không ảnh hưởng nhiều đối với việc quản lý các tổ chức hành nghề trong lĩnh vực ngành tư pháp nói riêng, cũng như các ngành khác nói chung. Tuy nhiên, bà Hạnh bày tỏ đồng tình với ý kiến của ĐB Hiển là phải hướng dẫn cụ thể quy trình thực hiện.

“Cần hướng dẫn các cơ quan thực hiện vì còn liên quan đến kiểm tra, xử phạt, liên quan đến việc khởi kiện tại tòa” - bà Hạnh nói thêm.

Băn khoăn về không còn hai loại hình thanh tra

Trong khi đó, ĐB Đỗ Đức Hồng Hà, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, cho hay theo tờ trình của Chính phủ, dự thảo luật quy định thống nhất một hoạt động thanh tra, không phân biệt TTHC và TTCN như trong luật hiện hành.

Cơ bản tán thành với quy định trên, tuy nhiên ĐB Hà cũng băn khoăn về sự phù hợp và tính khả thi của việc áp dụng chung một trình tự, thủ tục đối với hoạt động thanh tra mà về bản chất bao gồm hai loại TTHC và TTCN. Cả hai loại hình thanh tra này hiện đang được luật hiện hành quy định thực hiện theo trình tự, thủ tục khác nhau.

Mặt khác, báo cáo của Chính phủ năm 2024 về công tác phòng, chống tham nhũng thì bên cạnh kết quả đạt được, công tác thanh tra còn có hạn chế, tồn tại.

Trong đó có một trường hợp cán bộ thanh tra lợi dụng chức vụ, quyền hạn để làm trái công vụ, không thực hiện đúng trình tự, thủ tục thanh tra, kết luận thanh tra... gây hậu quả nghiêm trọng, bị xử lý hình sự.

Rồi việc chậm ban hành kết luận thanh tra vẫn còn diễn ra. Vẫn còn nhiều đơn vị, địa phương chậm thực hiện kết luận thanh tra nhưng chưa có biện pháp để xử lý triệt để.

“Bây giờ dự luật không chia thành hai loại hình thanh tra như tôi nêu trên thì liệu có khắc phục được hạn chế yếu kém mà báo cáo của Chính phủ đã chỉ ra hay không. Đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu để chúng ta khắc phục những tồn tại, hạn chế, yếu kém này” - ĐB Hà nhấn mạnh.

Cùng nội dung, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Ngô Trung Thành cho hay trong hoạt động thanh tra có TTHC và TTCN. Dự thảo luật quy định thống nhất một hoạt động thanh tra, không phân biệt TTHC và TTCN.

“Tôi hiểu rằng hoạt động thanh tra sẽ bao gồm cả TTHC và TTCN” - ông Thành nói và nhìn nhận khi kết thúc TTCN thì một phần chuyển sang cơ quan thanh tra, phần cơ bản còn lại chuyển thành kiểm tra chuyên ngành.

“Điều quan trọng nhất là phân định trách nhiệm, phạm vi thanh tra với kiểm tra chuyên ngành thế nào? Bởi nếu không phân định được thì không rõ trách nhiệm, gây khó khăn trong công tác quản lý nhà nước” - ông Thành nhấn mạnh.•

Tiếp nhận 12 Thanh tra bộ, cơ quan thanh tra thêm nhiệm vụ
chống lãng phí

NHÓM PHÓNG VIÊN