Sự trỗi dậy và sụp đổ của Liên doanh Toyota-General Motors: Bài học từ nhà máy NUMMI

Dự án này không chỉ mang lại nhiều bài học cho cả hai mà còn để lại dấu ấn sâu sắc trong ngành công nghiệp ô tô Mỹ.

Liên doanh đó mang tên New United Motor Manufacturing, Inc. (NUMMI), một nhà máy được xây dựng tại Fremont, California, hoạt động trong gần 3 thập kỷ trước khi bị đóng cửa vào năm 2010.

Nguồn gốc của quan hệ đối tác

Vào đầu thập niên 80, cả Toyota lẫn GM đều đang đối mặt với những thách thức lớn. GM, vốn từng thống trị thị trường Mỹ trong nhiều thập kỷ, bắt đầu mất dần thị phần do sự cạnh tranh khốc liệt từ các dòng xe nhỏ hơn, tiết kiệm nhiên liệu hơn của các hãng xe Nhật Bản.

NUMMI ra đời như một giải pháp đôi bên cùng có lợi giữa GM và Toyota

Trong khi đó, Toyota, dù đang phát triển mạnh mẽ, cũng gặp khó khăn khi Mỹ áp đặt hạn ngạch nhập khẩu xe Nhật để bảo vệ thị trường nội địa.

Sự hợp tác ra đời như một giải pháp đôi bên cùng có lợi: GM muốn học hỏi hệ thống sản xuất hiệu quả của Toyota, còn Toyota cần một nhà máy tại Mỹ để vượt qua các rào cản thương mại.

Sau khi đàm phán, hai bên quyết định hồi sinh nhà máy Fremont của GM – nơi từng nổi tiếng với quản lý yếu kém và môi trường làm việc hỗn loạn – để làm địa điểm cho liên doanh.

Sự ra đời của NUMMI

NUMMI chính thức đi vào hoạt động năm 1984 với khoản đầu tư 50:50 từ cả hai công ty. Đội ngũ lãnh đạo và công nhân được gửi đến Nhật Bản để học hỏi phương pháp sản xuất theo Hệ thống Sản xuất Toyota (TPS). Đây là hệ thống nhấn mạnh hiệu suất, giảm lãng phí và khuyến khích tinh thần làm việc nhóm.

NUMMI chính thức đi vào hoạt động năm 1984

Sự chuyển đổi văn hóa tại nhà máy Fremont là một thành công lớn. Các công nhân, vốn trước đây bị coi là nguyên nhân chính gây ra các vấn đề về chất lượng, đã làm việc năng suất hơn và số lỗi trên mỗi xe giảm đáng kể.

Các mẫu xe như Chevrolet Nova, Toyota Corolla và Pontiac Vibe được sản xuất tại đây nhanh chóng đạt chất lượng tương đương với các nhà máy tại Nhật Bản.

Những thách thức và bài học từ Liên doanh GM-Toyota

Dù NUMMI là một thành công về mặt vận hành, nhưng sự thay đổi này không được nhân rộng trong nội bộ GM. Công ty vẫn duy trì văn hóa quản lý cũ tại các nhà máy khác, khiến nhiều cải tiến tại NUMMI không thể áp dụng rộng rãi.

Toyota tiếp tục mở rộng quy mô sản xuất tại Mỹ

Ngược lại, Toyota tiếp tục mở rộng quy mô sản xuất tại Mỹ bằng cách xây dựng thêm các nhà máy ở Kentucky và Ontario, Canada.

Trong khi Toyota tận dụng NUMMI như bàn đạp để khẳng định vị thế tại Bắc Mỹ, GM lại rơi vào vòng xoáy suy thoái. Công ty này không thể thích nghi nhanh chóng với những thay đổi trong thị trường, dẫn đến sự suy giảm thị phần và cuối cùng phải nộp đơn phá sản vào năm 2009.

Suy tàn và di sản

Trong suốt quá trình hoạt động của cơ sở này, khá nhiều loại xe khác nhau đã được sản xuất tại đây:

Chevrolet Nova (1985–1988)
Giải thưởng Geo/Chevrolet (1989–2002)
Pontiac Vibe/Toyota Voltz (2003–2010)
Toyota Corolla (1987–2010)
Toyota Hilux/Xe bán tải (1992–1994)
Toyota Tacoma (1995–2010)

GM và Toyota lần lượt rút lui khỏi NUMMI

Mọi thứ về cơ sở này đều là thành công chung. Sản lượng tăng và lỗi giảm. Nhìn chung, nó đã có hiệu quả, hoặc ít nhất là có thể có hiệu quả, nhưng GM không áp dụng văn hóa doanh nghiệp này vào các nhà máy khác của hãng.

Kết quả là thị phần liên tục mất đi và nợ ngày càng tăng, cuối cùng lên đến đỉnh điểm khi GM phá sản vào cuối những năm 2000. Đây trở thành một trong những vụ nộp đơn xin phá sản lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ và cuối cùng đã kết thúc bằng một khoản tiền cứu trợ của chính phủ lên tới 50 tỷ USD. Công ty buộc phải tái cấu trúc với chi phí lớn khiến nhiều thương hiệu lừng lẫy phải giải thể và đóng cửa các cơ sở mà NUMMI là một trong số đó.

NUMMI chính thức đóng cửa vào tháng 4/2010 sau khi GM và Toyota lần lượt rút lui. Nhà máy Fremont sau đó được bán cho Tesla, trở thành cơ sở sản xuất đầu tiên của hãng xe điện này.

Mặc dù NUMMI không còn tồn tại, di sản của nó vẫn được nhắc đến như một ví dụ về cách hai nền văn hóa doanh nghiệp đối lập có thể hợp tác và học hỏi lẫn nhau.

Toyota đã tận dụng những bài học từ NUMMI để củng cố vị trí của mình

Đối với GM, dự án NUMMI là lời nhắc nhở rằng cải cách văn hóa doanh nghiệp không chỉ dừng lại ở một nhà máy mà cần sự thay đổi toàn diện. Trong khi đó, Toyota đã tận dụng những bài học từ NUMMI để củng cố vị trí của mình, hiện nay vận hành 14 cơ sở sản xuất tại Bắc Mỹ.

Ngày nay, cả GM và Toyota đều đã đi xa kể từ khi NUMMI kết thúc. Toyota tiếp tục mở rộng trên toàn cầu, trong khi GM cũng đã cải tổ đáng kể để thích nghi với thị trường hiện đại.

Câu hỏi đặt ra là liệu những bài học từ NUMMI có giúp hai hãng xe này duy trì vị thế trong một ngành công nghiệp đang thay đổi nhanh chóng hay không. Với sự trỗi dậy của xe điện và trí tuệ nhân tạo, những "ông lớn" của ngành ô tô sẽ cần tiếp tục thích nghi để không trở thành nạn nhân của chính sự thành công trong quá khứ.

Nguyễn Kim Nhâm