Sự cân bằng chiến lược có đang thay đổi?

Trung Quốc phóng tên lửa Long March 2D.

Theo các chuyên gia, những dự án như thế này về mặt kỹ thuật cực kỳ phức tạp, nhưng nếu thành công, chúng có thể mang lại lợi thế to lớn so với đối thủ cạnh tranh và thậm chí thay đổi cán cân quyền lực trên hành tinh. Công nghệ mới nhất là gì? Cùng đọc bài viết của Izvestia.

Đầu tiên trên thế giới?

"Một chương mới trong kỷ nguyên điện toán không gian toàn cầu đang bắt đầu", công ty khởi nghiệp ADA Space của Trung Quốc đưa tin một cách không hề khiêm tốn.

Vào tháng 5, tên lửa Long March 2D của Trung Quốc đã phóng thành công chòm sao Tam Thể, một hệ thống 12 vệ tinh được đặt tên theo một tiểu thuyết khoa học viễn tưởng nổi tiếng. Theo nhà phát triển, họ đã sở hữu "chòm sao điện toán không gian" đầu tiên trên thế giới.

Các vệ tinh được trang bị "khả năng AI tiên tiến", thiết bị cảm biến từ xa Trái Đất và thiết bị quan sát không gian sâu. Việc giao tiếp giữa chúng được thực hiện thông qua tia laser, tốc độ truyền thông tin là 100 Gbit/giây.

Dự án đang được triển khai trong khuôn khổ chương trình Star Computing, bao gồm việc ra mắt 2.800 thiết bị. Chúng sẽ được kết hợp thành một siêu máy tính với tổng sức mạnh tính toán là một nghìn tỷ phép tính mỗi giây.

ADA Space giải thích: "Chòm sao này sẽ giúp đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về điện toán thời gian thực trong không gian và giúp đất nước chúng ta chiếm vị trí dẫn đầu trong việc tạo ra cơ sở hạ tầng điện toán không gian trên thế giới".

Theo các nhà phát triển, vệ tinh thông minh sẽ giúp các nhà thiên văn học phát hiện nhiều sự kiện khác nhau (ví dụ như vụ nổ tia gamma) và xác định các vật thể trong không gian sâu thẳm.

Phạm vi ứng dụng của máy tính quỹ đạo trong nền kinh tế quốc gia cực kỳ rộng: chúng hữu ích trong cả các tình huống khẩn cấp và ví dụ như cho sự phát triển du lịch. Tất nhiên, tất cả các mục tiêu và mục đích được tuyên bố chính thức của dự án đều hoàn toàn mang tính hòa bình.

Nhanh chóng và thân thiện với môi trường

Các chuyên gia giải thích rằng việc đưa sức mạnh tính toán vào quỹ đạo sẽ làm tăng đáng kể hiệu quả của các tàu vũ trụ.

"Không còn cần phải gửi hàng gigabyte dữ liệu thô nữa - việc phân tích được thực hiện trực tiếp trên quỹ đạo. Điều này loại bỏ tình trạng tắc nghẽn: ngày nay, do hạn chế về kênh truyền thông, chưa đến mười phần trăm thông tin do vệ tinh thu thập được đến Trái đất.

Bây giờ, các báo cáo phân tích đã có sẵn được gửi xuống, giúp giảm đáng kể độ trễ. Ví dụ, vệ tinh AI có thể phát hiện cháy rừng trong chính hình ảnh và ngay lập tức gửi tín hiệu báo động, mà không cần phải chờ truyền hình ảnh gốc trong thời gian dài", Areg Vardanyan, chuyên gia về giải pháp kỹ thuật số và trí tuệ nhân tạo, giám đốc điều hành của công ty kỹ thuật số WebSiberia cho biết.

Theo ông, những người đăng ký mạng lưới vệ tinh như vậy sẽ có thể truy cập vào điện toán đám mây ở bất kỳ đâu trên thế giới, bất kể chất lượng cơ sở hạ tầng mặt đất.

Ngoài ra còn có những lợi ích về môi trường: sự bùng nổ của các hệ thống AI với các trung tâm dữ liệu đặt trên Trái Đất đã làm tăng đáng kể lượng khí thải nhà kính trong những năm gần đây.

Do đó, một truy vấn trong ChatGPT tiêu thụ năng lượng nhiều hơn khoảng mười lần so với tìm kiếm trên Google. Trên quỹ đạo, các vệ tinh sẽ hoạt động bằng năng lượng mặt trời và không gây hại cho khí hậu của hành tinh.

Theo dõi tên lửa

Tuy nhiên, các chuyên gia tin rằng sự xuất hiện của một hệ thống như vậy cũng kéo theo những mối đe dọa nghiêm trọng. Có nhiều lý do gây ra sự lo ngại, từ ô nhiễm không gian đến khủng bố mạng.

"Mức độ tự chủ và quyền lực này cũng mang theo rủi ro: từ việc mất ổn định cán cân chiến lược đến những hậu quả khó lường trong trường hợp thất bại. Câu hỏi cũng được đặt ra: ai sẽ kiểm soát những hệ thống này nếu chúng học cách đưa ra quyết định mà không cần sự tham gia của con người?", Pavel Karasev, chuyên gia CNTT, đối tác kinh doanh của công ty Computer Technologies hỏi.

Theo Vardanyan, một mạng lưới mạnh mẽ như vậy có thể được sử dụng cho mục đích quân sự, ví dụ như để quan sát liên tục Trái Đất và theo dõi các vụ phóng tên lửa.

"Các quốc gia khác chắc chắn sẽ muốn tạo ra một sản phẩm tương tự, mở ra một cuộc chạy đua công nghệ mới", chuyên gia Vardanyan giải thích.

Cần lưu ý rằng, theo một phiên bản, một hệ thống vệ tinh tương tự dựa trên Starlink của Elon Musk thực sự có thể trở thành một phần của hệ thống chống tên lửa Golden Dome của Mỹ.

Tuy nhiên, các chuyên gia tin rằng việc thực hiện và duy trì dự án đầy tham vọng này sẽ không dễ dàng.

"Việc đưa siêu máy tính vào không gian là một nhiệm vụ phức tạp về mặt công nghệ. Chúng ta cần bộ xử lý tiết kiệm năng lượng, khả năng chống bức xạ, khả năng chịu nhiệt độ khắc nghiệt. Một vấn đề quan trọng khác là cập nhật: làm thế nào để hiện đại hóa AI trong điều kiện phần cứng đang ở trên quỹ đạo?", Karasev nói.

Đổi lại, Vardanyan chỉ ra rằng trong không gian, không thể nhanh chóng thay thế thiết bị bị hỏng - nếu thiết bị bị hỏng, vệ tinh sẽ phải được đưa ra khỏi mạng lưới và phóng vệ tinh mới để thay thế.

Không chỉ có Trung Quốc

Tuy nhiên, tất cả những vấn đề này đều được coi là có thể giải quyết được ở Trung Quốc – và không chỉ ở đó. Trước đó, cựu CEO của Google Eric Schmidt cũng đã đề xuất phóng các trung tâm dữ liệu vào quỹ đạo. Vì mục đích này, ông đã mua lại công ty vũ trụ Relativity Space của California.

Bằng cách này, tỷ phú này hy vọng có thể giải quyết được vấn đề chính của thời đại AI - thiếu năng lượng. Phát biểu tại phiên điều trần của quốc hội vào tháng 4, CEO Schmidt lưu ý rằng một nhà máy điện hạt nhân điển hình của Mỹ sản xuất được một gigawatt. Trong khi đã có kế hoạch xây dựng các trung tâm dữ liệu tiêu thụ tới mười gigawatt.

"Một trong những ước tính mà tôi cho là có khả năng xảy ra nhất là các trung tâm dữ liệu sẽ cần thêm 29 gigawatt điện vào năm 2027 và 67 gigawatt nữa vào năm 2030. Đó là quy mô công nghiệp mà tôi chưa từng thấy trong đời", ông nói.

Trong không gian, trời luôn nắng và đối với các vệ tinh nhỏ - các thành phần của "bộ não" quỹ đạo - năng lượng của ngôi sao sẽ là đủ.

Trong khi đó, Nga cũng có kế hoạch đưa một siêu máy tính vào không gian - trên trạm quỹ đạo quốc gia ROS. Như Vladimir Kozhevnikov, Phó Tổng thiết kế của RSC Energia và Tổng thiết kế của ROS, đã phát biểu trước đó, máy tính này sẽ tiếp nhận và xử lý dữ liệu từ vệ tinh và truyền dữ liệu về Trái Đất, điều này sẽ "tăng hiệu quả của các nhóm quỹ đạo bằng cách tiết kiệm năng lượng và tăng khối lượng thông tin hữu ích".

Đúng vậy, nhà thiết kế quy định, cần phải làm nhiều việc để hiện thực hóa những ý tưởng này, đặc biệt là phát triển nhanh chóng các công nghệ truyền thông laser.

Hiện tại, có vẻ như Trung Quốc đang có lợi thế đáng kể so với các cường quốc vũ trụ khác trong cuộc đua không gian mới này.

Tiến Thành