Stress và bệnh đái tháo đường

Đồ họa: YÊN LAN

Mối quan hệ trong sự ổn định đường huyết

Stress là trạng thái thần kinh bị căng thẳng do nhiều nguyên nhân: áp lực công việc, học tập, thi cử, tài chính khó khăn, bệnh tật, đối mặt với sự mất mát lớn... Đái tháo đường là bệnh mạn tính gây nhiều biến chứng hết sức nguy hiểm, đe dọa đến tính mạng người bệnh. Đái tháo đường được chia thành đái tháo đường týp 1 (phụ thuộc insulin), đái tháo đường týp 2 (không phụ thuộc insulin) và đái tháo đường thai kỳ. Trong đó, đái tháo đường týp 2 chiếm khoảng 90-95% các trường hợp, đang có xu hướng gia tăng và trẻ hóa, đe dọa đến sức khỏe của người bệnh và ảnh hưởng đáng kể về chất lượng nguồn nhân lực trong tương lai. Sinh lý bệnh của đái tháo đường do tuyến tụy không tiết được hoặc tiết không đủ insulin dẫn đến làm tăng đường trong máu. Mức đường trong máu tăng cao, nếu không được kiểm soát thì dần dần sẽ gây nhiều biến chứng nghiêm trọng đối với tim, não, thận, mắt và nhiều cơ quan khác.

Hiện có nhiều yếu tố làm tăng mức đường trong máu ở bệnh nhân đái tháo đường như chế độ ăn, ít vận động, sử dụng thuốc không đủ liều... Bên cạnh đó còn có một yếu tố hết sức quan trọng, đó là stress. Stress không phải là nguyên nhân gây nên đái tháo đường, nhưng ảnh hưởng rất nhiều đến sự gia tăng mức đường trong máu. Có thể nói stress và đái tháo đường có mối liên quan rất nhiều trong sự ổn định đường huyết. Sự lo lắng và tuân thủ các nguyên tắc, chế độ ăn đối với người bị đái tháo đường cũng là một stress nếu như họ không có nhận thức rõ ràng về bệnh. Sự lo lắng gia tăng làm cho đường huyết tăng và khi đường huyết tăng lại làm tăng lo lắng, đây là vòng tròn lẩn quẩn của đái tháo đường. Không dễ dàng để chế ngự được cảm xúc, chế ngự được sự lo âu nếu như người bệnh không có sự hiểu biết về đái tháo đường và cách chế ngự được cảm xúc.

Đối phó với stress

Trong thời gian bị stress, điều hết sức quan trọng là phải chăm sóc bản thân và xử trí các tình huống gây ra stress, phải có được cân bằng giữa chăm sóc bản thân mà không bị quá nhiều áp lực đè nặng. Nếu đề ra nhiều công việc cần phải hoàn thành trong một thời gian nào đó thì sẽ làm cho stress nặng thêm hoặc gây nên stress. Người bệnh cần có thói quen và kiến thức tự chăm sóc bệnh đái tháo đường trong thời gian bị stress.

Ngủ đủ giấc và thể dục đều đặn, nghỉ ngơi và thư giãn hợp lý tạo thành thói quen hằng ngày sẽ giúp đối mặt với stress tốt hơn. Khi có bất kỳ điều gì làm cho bản thân cảm giác căng thẳng, nặng nề thì có thể làm một số việc như chăm sóc cây, thú cưng, thư giãn, đi dạo bằng xe đạp... Cũng có thể thả mình vào ghế sofa, nhắm mắt tĩnh tâm, thậm chí cuộn mình vào trong chăn để tìm cảm giác thư thái, bật ti vi xem hài kịch, nghe nhạc, xem hoạt hình... tùy theo sở thích.

Bệnh nhân bị đái tháo đường cần có suy nghĩ tích cực, không trầm trọng hóa bệnh tật của bản thân, cũng không quá chủ quan trong sử dụng thực phẩm, trong lối sống, sinh hoạt. Trước một khó khăn hay trục trặc trong cuộc sống hằng ngày, nên có biện pháp “làm nhẹ” trục trặc đó bằng suy nghĩ tích cực, lạc quan. Hay trước những stress, hãy nghĩ đến thần tượng của mình; hát những bài hát mà mình ưa thích. Có khi phải “vận dụng” những câu châm ngôn tích cực... Chính những suy nghĩ như thế sẽ làm giảm nhẹ stress.

BS NGUYỄN VINH QUANG