Vì sao đàn ông giảm tuổi thọ khi độc thân?

Quản lý căng thẳng

Theo người đứng đầu nghiên cứu lớn nhất và toàn diện nhất về những người trăm tuổi trên thế giới, tuổi thọ trung bình của những người có các hành vi sức khỏe tối ưu - nghĩa là không hút thuốc, uống rượu, tập thể dục thường xuyên, ăn chay và quản lý căng thẳng hiệu quả - sẽ đạt gần 90.

“Phần lớn lý do tại sao có người sống đến 70-80 tuổi trong khi những người khác sống đến gần 90,” ông và một đồng nghiệp viết, “được giải thích bằng những lựa chọn thói quen sức khỏe.” Tôi đã thảo luận về chế độ ăn và tập thể dục. Quản lý căng thẳng quan trọng như thế nào?

Hiệp hội Tâm lý Mỹ đã tiến hành các cuộc khảo sát toàn quốc và phát hiện phần lớn người Mỹ cho biết họ bị căng thẳng ở mức độ từ trung bình đến cao. Mặc dù tỷ lệ mắc chứng rối loạn lo âu không thay đổi nhiều trong vài thập kỷ qua, nhưng mức độ căng thẳng tâm lý nói chung dường như đang tăng lên. Điều này có ý nghĩa gì đối với tuổi thọ?

Khi bị căng thẳng, phần lớn mọi người không chỉ ăn nhiều hơn mà còn thường tìm đến các thực phẩm giàu calo, chất béo và đường. Ví dụ, khi những người tham gia nghiên cứu được chọn ngẫu nhiên để giải các câu đố có mức độ khó dễ khác nhau, những người ở trong tình huống căng thẳng hơn đã chọn món ăn vặt kém lành mạnh hơn, bánh kẹo M&M thay vì nho. Không ngẫu nhiên mà chúng được gọi là thực phẩm xoa dịu tinh thần (comfort food). Ăn quá nhiều là dấu hiệu cho thấy có chuyện gì đó đang làm ta căng thẳng.

Các nghiên cứu thực nghiệm tương tự cho thấy các bài kiểm tra căng thẳng cấp tính cũng gây ra cảm giác thèm thuốc lá, tăng lượng rượu tiêu thụ và góp phần gây tái nghiện ma túy. Vì vậy, khi các nghiên cứu cho thấy những sự kiện căng thẳng trong cuộc sống, như con cái hoặc vợ/chồng qua đời, có thể rút ngắn tuổi thọ, thủ phạm thực sự là gì? Phải chăng là các hành vi thiếu lành mạnh đi kèm với chúng?

Một khi bạn đã kiểm soát được các yếu tố trung gian thứ cấp này, mối tương quan đáng kể giữa căng thẳng và tỷ lệ tử vong sẽ biến mất.

Đàn ông độc thân nguy cơ tuổi thọ thấp hơn phụ nữ. Ảnh: Purple DS HUB.

Trong cảnh chiếm đóng

Trong số những ví dụ minh họa thương tâm nhất về vai trò thứ yếu của căng thẳng so với hành vi lối sống là các thí nghiệm tự nhiên do hoàn cảnh thiếu thốn trong thời chiến. Suy cho cùng, còn gì căng thẳng hơn sống dưới sự chiếm đóng của Đức Quốc xã? Tỷ lệ đau tim chắc hẳn đã tăng vọt, đúng không? Không, các nghiên cứu ở Na Uy bị Đức Quốc xã chiếm đóng, Phần Lan và Thụy Điển bị phong tỏa cho thấy tỷ lệ này đã giảm mạnh, xuống chỉ bằng khoảng một phần tư trước đó.

Hãy xem see.nf/worldwars để biết chuyện gì sẽ xảy ra khi thịt, trứng và bơ bị khan hiếm, và tình trạng thiếu lương thực dẫn đến chế độ ăn chủ yếu là rau quả. Liên quan đến việc Đức Quốc xã chiếm đóng Na Uy, một bài xã luận trên tạp chí Journal of the American Medical Association đã nhận định, “Căng thẳng ảnh hưởng rất ít hoặc không ảnh hưởng nếu chế độ ăn của bạn ít mỡ động vật.”

Quan hệ xã hội

Kết nối xã hội là một thuộc tính vùng xanh được xem xét rất kỹ lưỡng vì vai trò tiềm năng của nó trong việc tăng tuổi thọ. Ví dụ, những người đã kết hôn có tỷ lệ tử vong thấp hơn những người độc thân. Mất vợ/chồng hoặc người yêu sẽ làm tăng nguy cơ tử vong cho người ở lại bất kể giới tính.

Tuy nhiên, “chết vì trái tim tan vỡ” phần nào là do mối liên hệ giữa mất đi người thân với gia tăng sử dụng thuốc lá và rượu. Tỷ lệ tử vong cao hơn ám ảnh những người mất vợ/chồng không chỉ do cái chết mà còn do ly hôn. Những người chưa từng kết hôn cũng có nguy cơ cao hơn. Hầu hết các nghiên cứu đều ghi nhận không có khác biệt giữa hai giới, nhưng, trong một số ít nghiên cứu cho thấy có khác biệt, hầu hết đều phát hiện đàn ông độc thân có nguy cơ chết sớm cao hơn phụ nữ độc thân.

Lợi thế kết hôn có thể là hệ quả của sự thiên lệch trong chọn mẫu hoặc các yếu tố gây nhiễu. Ví dụ, những người khỏe mạnh hơn nhiều khả năng sẽ hoặc đã kết hôn hơn, đồng thời địa vị kinh tế xã hội cao hơn và hành vi sức khỏe tốt hơn cũng được tìm thấy ở những người đã kết hôn. Tuy nhiên, các nghiên cứu đã cố gắng kiểm soát các yếu tố như vậy vẫn tiếp tục cho thấy lợi ích của kết hôn.

Độc thân hay không, sự cô lập xã hội - một thước đo khách quan về mất kết nối với xã hội - và cảm giác cô đơn chủ quan đều làm tăng nguy cơ chết sớm. Tuy nhiên, mức độ tác động sẽ giảm khi cân nhắc đến các yếu tố gây nhiễu, như hút thuốc lá hoặc các vấn đề về rượu liên quan đến cảm giác cô đơn. Ngoài ra còn có khả năng tồn tại quan hệ nhân quả ngược, nghĩa là thay vì cô lập xã hội dẫn đến sức khỏe suy giảm, rất có thể là sức khỏe yếu dẫn đến bị cô lập.

Michael Greger/NXB Trẻ