Siết quản lý để tài khoản doanh nghiệp 'ma' lộ sáng

Nhiều biện pháp siết quản lý tài khoản doanh nghiệp sẽ được thực hiện để ngăn chặn tình trạng lừa đảo. Ảnh: Shutterstock

Tài khoản doanh nghiệp “ma” sẽ bị “lòi đuôi”

Gần đây, khi giá vàng tăng phi mã, trên thị trường đã xảy ra tình trạng một số đối tượng lừa đảo lập website, fanpage giả mạo doanh nghiệp uy tín, trong đó chủ yếu là giả mạo các thương hiệu kinh doanh vàng lớn như Doji, Bảo Tín Minh Châu, Phú Quý… với tên thương hiệu, logo gần giống thật, hoặc copy từ hình ảnh thật của công ty; địa chỉ website gần giống với website của các doanh nghiệp uy tín, đến mức khó phân biệt, gây nhầm lẫn thị giác.

Sau đó, các website, fanpage giả mạo này đăng tải thông tin sai lệch, dụ dỗ mua bán giá rẻ, chiết khấu cao, như ưu đãi đặc biệt, bán vàng giá rẻ, khuyến mãi lớn chào mừng sự kiện của doanh nghiệp, mua vàng online số lượng có hạn được ưu đãi giá tốt… Sau đó, các đối tượng sẽ dẫn dụ khách hàng chuyển tiền trước để đặt cọc mua vàng hoặc thực hiện giao dịch mua vàng (chuyển tiền vào tài khoản cá nhân không trùng với tên doanh nghiệp). Thậm chí, đối tượng lừa đảo còn gửi giấy xác nhận “đã đặt hàng” có logo và thông tin gần giống doanh nghiệp thật để tạo lòng tin.

Tình trạng này không mới, mà đã xuất hiện khoảng một năm gần đây. Sau khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) siết chặt quản lý tài khoản cá nhân, yêu cầu xác thực sinh trắc học từ ngày 1/7/2024, các đối tượng lừa đảo đã chuyển sang mua bán tài khoản doanh nghiệp nhằm phục vụ mục đích lừa đảo.

Để ngăn chặn lừa đảo bằng tài khoản của doanh nghiệp “ma”, ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN) cho biết, theo quy định của Thông tư 17/2024/TT-NHNN, từ ngày 1/7 tới, tổ chức và doanh nghiệp sẽ không thể giao dịch online nếu chưa xác thực thông tin sinh trắc học của người đại diện hợp pháp (phải giao dịch tại quầy).

Ngoài ra, NHNN đang sửa đổi Thông tư 17/2024/TT-NHNN theo hướng tăng cường kiểm soát tài khoản của tổ chức. Theo đó, NHNN sẽ yêu cầu người đại diện hợp pháp của tổ chức trực tiếp đến ngân hàng để mở tài khoản, không chấp nhận bất kỳ hình thức ủy quyền. Ngoài ra, với tài khoản tổ chức mới thành lập trong vòng 6 - 9 tháng (về thời gian cụ thể, sẽ lấy ý kiến góp ý rộng rãi), khi thực hiện giao dịch chuyển tiền phải đối chiếu thông tin sinh trắc học của người đại diện pháp luật như với tài khoản cá nhân.

NHNN cũng sẽ cấm sử dụng tài khoản bí danh Alias (tên giao dịch riêng của mỗi khách hàng). Trước đó, Bộ Công an có ý kiến cho rằng, tài khoản Alias gây rất nhiều hiểu lầm cho người chuyển tiền. Ví dụ, một cá nhân mở tài khoản, rồi tạo Alias với tên như “công ty quốc gia”, “global”, khiến người chuyển tiền nhìn vào tài khoản bí danh, mà không nhìn số tài khoản, rồi tưởng mình đã chuyển đúng.

Theo NHNN, quy định xác thực sinh trắc học với người đại diện doanh nghiệp không làm doanh nghiệp bị gián đoạn hoạt động người đại diện theo pháp luật. Thực tế, gần như không một chủ doanh nghiệp nào không có tài khoản cá nhân. Tất cả những tài khoản này đều đã xác thực sinh trắc học trước ngày 1/7/2024. “Những đối tượng không chịu đến xác thực chắc chắn có vấn đề”, ông Tuấn khẳng định.

Ngân hàng bắt tay để cùng chống gian lận, lừa đảo

Cùng với nỗ lực siết chặt quản lý tài khoản, NHNN cũng đang phối hợp với các ngân hàng thương mại và cơ quan chức năng xây dựng kho dữ liệu những tài khoản thường xuyên thực hiện giao dịch đáng ngờ. Người dân/doanh nghiệp khi chuyển tiền đến các tài khoản này sẽ được cảnh báo.

Ngân hàng BIDV là đơn vị đầu tiên thực hiện thí điểm từ ngày 1/4/2025. Tính đến thời điểm hiện tại, trên 100 tỷ đồng trong tài khoản của các khách hàng đã được giữ lại thông qua cảnh báo tài khoản nghi ngờ.

Từ nay đến cuối tháng 7/2025, sẽ có thêm một loạt ngân hàng lớn triển khai dịch vụ này, bao gồm VietinBank, MB, Agribank. Sau khi triển khai thí điểm ở các ngân hàng lớn, NHNN sẽ áp dụng rộng rãi trên toàn hệ thống.

Ngoài ra, theo ông Vũ Thành Chung, Phó chủ tịch Hội đồng Quản trị MBBank, app MBBank còn có chức năng quét để phát hiện phần mềm giả mạo. Với cách này, MBBank đã chặn được 99% phần mềm giả mạo trên điện thoại.

Ông Phạm Anh Tuấn cũng lưu ý các ngân hàng cần thường xuyên cập nhật tình trạng tài khoản của khách hàng. Đối với các tài khoản nghi ngờ gian lận, nhưng sau đó được xác thực an toàn, thì cần đưa ra khỏi diện nghi ngờ và cho giao dịch bình thường.

Mặc dù các biện pháp ngăn chặn rủi ro đang được tăng cường, song NHNN cũng thừa nhận rất khó ngăn chặn được tuyệt đối tình trạng lừa đảo. Trong Dự thảo Nghị định quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng, NHNN đề xuất mức phạt lên tới 200 triệu đồng với hành vi thuê, cho thuê, mua, bán, mở hộ thẻ ngân hàng. Tuy vậy, do lợi nhuận từ lừa đảo quá lớn, nhiều đối tượng vẫn sẽ bất chấp. Thực tế, đã xuất hiện tình trạng nuôi nhốt người “cho thuê mặt” để chuyển tiền lừa đảo.

Để mạnh tay răn đe, Bộ Công an đã đề xuất sửa đổi Bộ luật Hình sự. Theo đó, hành vi cho thuê tài khoản, mua bán thẻ ngân hàng… có thể bị xử lý hình sự, vì được coi là hành vi tiếp tay, tiếp sức cho tội phạm lừa đảo tài chính.

Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước, hiện cả nước có hơn 200 triệu tài khoản ngân hàng, nhưng tính đến hết ngày 16/5/2025, mới đối chiếu, làm sạch hơn 130,5 triệu hồ sơ khách hàng cá nhân và hơn 711.300 hồ sơ khách hàng tổ chức. Như vậy, vẫn còn hàng chục triệu tài khoản khách hàng chưa được làm sạch, phần lớn là tài khoản “chết”, tài khoản “ngủ đông” và có nguy cơ lừa đảo cao.

Quy định hiện hành chưa cho phép các ngân hàng thương mại được đóng các tài khoản trên, song thời gian tới, NHNN sẽ có hướng dẫn để xóa sổ các tài khoản này, tránh tình trạng các tài khoản lừa đảo sau thời gian dài “ngủ đông” tiếp tục sống lại và lừa đảo trong tương lai.

Hà Tâm