Sẽ có cơ chế miễn trừ trách nhiệm khi xảy ra rủi ro nghiên cứu khoa học

Sáng 15/2, tại phiên thảo luận ở tổ về dự thảo nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, với quan điểm chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học, Thủ tướng cho biết tới đây sẽ có thêm cơ chế miễn trừ trách nhiệm khi xảy ra rủi ro cho cả người thực hiện và người thiết kế chính sách.

Theo Thủ tướng, cùng với nghị quyết 57 của Bộ Chính trị thì việc Quốc hội có nghị quyết trên để tháo gỡ các khó khăn vướng mắc hiện nay là rất cần thiết, cấp bách để đưa nghị quyết vào cuộc sống.

Thủ tướng Phạm Minh Chính tại họp tổ.

Mặc dù các cơ chế đưa ra chưa bao trùm, toàn diện được hết các vấn đề, song tới đây Chính phủ sẽ thảo luận, cho ý kiến để sửa đổi toàn diện các luật liên quan, bổ sung nhiều nội dung cụ thể để tạo sự đổi mới toàn diện.

Bao gồm như Luật Ngân sách, Luật Thuế, Luật Doanh nghiệp, Luật Khoa học, công nghệ và một số luật khác có liên quan.

"Chúng tôi đang tập trung chỉ đạo sửa và chậm nhất trong năm nay, một số luật có thể trình tại kỳ họp Quốc hội trong tháng 5 này", Thủ tướng cho biết.

Thủ tướng cũng cho biết, việc nghiên cứu thêm các cơ chế đặc biệt, tập trung cho phát triển kết cấu hạ tầng, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Từ thực tiễn hạ tầng còn yếu, cần huy động nguồn lực lớn, nên cần huy động nguồn lực hợp tác công tư, từ doanh nghiệp, xã hội và người dân để phát triển hạ tầng.

Thêm nữa là cần có cơ chế đặc biệt cho quản lý. Gồm các cơ chế như lãnh đạo công, quản trị tư; đầu tư công, quản lý tư; đầu tư tư và sử dụng công.

Các đại biểu họp tổ.

Ví dụ, Nhà nước đầu tư công cho hạ tầng khoa học công nghệ nhưng giao cho tư nhân quản lý; hoặc lãnh đạo công là thiết kế chính sách, pháp luật, công cụ giám sát kiểm tra nhưng quản trị sẽ giao cho doanh nghiệp.

Cùng đó là cơ chế đặc biệt cho nhà khoa học, công trình khoa học thương mại hóa. Gồm các thủ tục, phân cấp phân quyền tới các chủ thể liên quan, xóa cơ chế xin cho, giảm thủ tục hành chính, quản lý hiệu quả tổng thể.

Ngoài ra là miễn trừ trách nhiệm với người thực hiện được Thủ tướng đánh giá là vấn đề khó, là khâu yếu. Bởi nếu không có cơ chế bảo vệ người thực hiện lại sợ trách nhiệm, "đẩy chỗ này chuyển chỗ khác", không muốn làm vì không được bảo vệ.

Vì vậy, Thủ tướng cho rằng tới đây cần thiết kế thêm cơ chế miễn trừ trách nhiệm khi xảy ra rủi ro cho cả người thực hiện và người thiết kế chính sách.

Đối với cơ chế đặc biệt thu hút nguồn nhân lực, sẽ có cơ chế để thu hút người làm ngoài khu vực nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, nguồn nhân lực nước ngoài. Các chính sách sẽ gồm thuế, phí, lệ phí, nhà cửa, đất đai, visa và hợp đồng lao động.

"Một nhà khoa học vào Việt Nam mà chờ visa mãi, có tâm lý vào Việt Nam lúc nào cũng được sẽ khó. Vì thế cần thiết phải có cơ chế, song việc thiết kế chính sách cần lưu ý không để xảy ra tham nhũng, tiêu cực, có công cụ đặc biệt để quản lý, công khai minh bạch”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Ngoài ra, Thủ tướng cũng nêu quan điểm cần chấp nhận rủi ro, có độ trễ trong nghiên cứu khoa học. Bởi có những đột phá có thể tạo thành công, nhưng cũng có những thất bại phải chấp nhận trả giá.

Vì vậy cần xem đó là học phí, đầu tư đào tạo cho nguồn lực để có chính sách phù hợp. Tuy vậy, ông cũng lưu ý rằng cần loại trừ động cơ cá nhân, không vụ lợi mà phải vô tư, trong sáng, vì lợi ích chung của đất nước.

PHẠM DUY