Sáp nhập Bắc Giang và Bắc Ninh: Hình thành 'siêu tỉnh công nghiệp'

Điểm nhấn công nghiệp

Tại Nghị quyết số 60-NQ/TW Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII ngày 12/4/2025, Ban Chấp hành Trung ương dự kiến hợp nhất tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh, lấy tên tỉnh là Bắc Ninh, trung tâm chính trị - hành chính đặt tại tỉnh Bắc Giang. Để triển khai việc sáp nhập tỉnh này, tỉnh Bắc Giang được giao chủ trì sắp xếp với tỉnh Bắc Ninh.

Ngày 14/4, thông tin với phóng viên Báo Công Thương, một lãnh đạo Sở Nội vụ tỉnh Bắc Giang cho biết, ngay sau khi có chủ trương của Trung ương, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bắc Giang và Bắc Ninh đã họp bàn về việc sáp nhập hai tỉnh. Theo đó, hai tỉnh đã thành lập các tổ công tác để phục vụ triển khai việc sáp nhập tỉnh, trong đó có việc rà soát các chính sách, cơ sở vật chất, cán bộ hai tỉnh.

"Chúng tôi vẫn đang tiếp tục họp bàn, triển khai kế hoạch, thống nhất phương án về việc sáp nhập tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh để gửi cấp có thẩm quyền phê duyệt", vị lãnh đạo Sở Nội vụ tỉnh Bắc Giang thông tin.

Cũng theo lãnh đạo Sở Nội vụ tỉnh Bắc Giang, dự kiến thời gian nộp hồ sơ sáp nhập hai tỉnh trước ngày 1/5 và tổ chức lấy ý kiến cử tri vào ngày 20/4 tới đây...

Nhìn lại lịch sử, việc hợp nhất hai tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh không phải là điều chưa từng có. Từ năm 1962 đến 1996, hai tỉnh này từng được sáp nhập thành tỉnh Hà Bắc. Sau đó, ngày 1/1/1997, tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh được tái lập như cũ. Sau gần 30 năm chia tách, cả hai tỉnh đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể trên con đường phát triển kinh tế - xã hội.

Trước khi sáp nhập, tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh là hai trong số những địa phương có tốc độ công nghiệp hóa nhanh và phát triển công nghiệp nằm trong top đầu cả nước những năm gần đây.

Đối với Bắc Ninh, mặc dù là tỉnh có diện tích nhỏ nhất cả nước, nhưng lại đứng thứ 9 về quy mô kinh tế với GRDP năm 2024 đạt hơn 232.800 tỷ đồng (đạt 6,03% so với năm 2023). Riêng quý I/2025, tình hình kinh tế tỉnh Bắc Ninh có những khởi sắc đáng kể khi GRDP tăng 9,64% so với cùng kỳ.

Hiện nay, Bắc Ninh có 16 khu công nghiệp đã được duyệt quy hoạch với tổng diện tích gần 6.400 ha. Trong đó, 12 dự án đã đi vào hoạt động, tỷ lệ lấp đầy đạt trên 62%. Các khu công nghiệp có quy mô lớn phải kể đến VSIP, Yên Phong, Quế Võ… tạo việc làm cho hàng trăm nghìn lao động.

Ngoài ra, tỉnh Bắc Ninh cũng nhiều năm liền đứng đầu cả nước về kết quả thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài (FDI).

Trung tâm thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang nhìn từ trên cao. Ảnh: Trần Văn Tuấn

Còn về tỉnh Bắc Giang, những năm gần đây, tình hình phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương này vươn lên mạnh mẽ. Cụ thể, năm 2022, tốc độ tăng trưởng kinh tế (GRDP) của tỉnh Bắc Giang đạt 19,3%, năm 2023 đạt 13,45% và năm 2024 đạt 13,85%, đứng đầu cả nước.

Riêng quý I/2025, tỉnh Bắc Giang cũng dẫn đầu cả nước về tốc độ tăng trưởng GRDP với 14,02%. Tổng vốn FDI năm 2024 và quý I/2025 lên tới 2,23 tỷ USD.

Với 16 khu công nghiệp, 55 cụm công nghiệp, Bắc Giang đang dần hình thành chuỗi sản xuất logistics khép kín, đặc biệt tại các huyện, thị xã giáp với Bắc Ninh như Việt Yên, Hiệp Hòa, Lạng Giang.

Tỉnh Bắc Ninh hiện có 16 khu công nghiệp. Ảnh: Hoàn Trần

Việc hai tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh hợp nhất sẽ gia tăng sức mạnh phát triển công nghiệp, hình thành các khu công nghiệp mới quy mô lớn có thể so sánh với TP. Hồ Chí Minh hoặc Bình Dương về tổng giá trị sản xuất. Cùng với đó, việc này có khả năng quy hoạch liên vùng, tạo sự liền mạch trong thu hút đầu tư, quy hoạch đô thị, công nghiệp và phát triển hạ tầng giao thông.

Ngoài ra, tỉnh Bắc Giang mạnh về nông nghiệp công nghệ cao, công nghiệp phụ trợ, còn tỉnh Bắc Ninh là trung tâm sản xuất công nghệ cao, điện tử với các tên tuổi lớn như Samsung, Canon, Amkor… sẽ giúp hình thành chuỗi giá trị hoàn chỉnh, từ sản xuất - chế biến – xuất khẩu. Đồng thời, việc hợp nhất này sẽ là "siêu tỉnh công nghiệp" vừa tránh tình trạng cạnh tranh nội bộ, dàn trải đầu tư, vừa tạo không gian phát triển mới hấp dẫn nhà đầu tư.

Cội nguồn văn hóa chung

Không chỉ có kinh tế, hai tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang còn chia sẻ một nền văn hóa - lịch sử sâu dày và tương đồng. Cả Bắc Giang và Bắc Ninh từng thuộc trấn Kinh Bắc, nơi sản sinh ra di sản dân ca Quan họ, các lễ hội truyền thống lâu đời và tinh hoa văn hóa Bắc Bộ.

Về mặt hành chính, hai tỉnh đã nhiều lần hợp – tách trong lịch sử. Bắc Giang từng thuộc tỉnh Bắc Ninh trước khi trở thành tỉnh riêng vào cuối thế kỷ XIX. Việc hợp nhất, sáp nhập lần này chính là sự trở về với cội nguồn, với tinh thần đồng thuận cao giữa nhân dân hai tỉnh.

Việc sáp nhập Bắc Giang và Bắc Ninh không đơn thuần là một quyết định hành chính, mà là bước khởi đầu cho một mô hình phát triển mới, gộp lại để tạo sức mạnh cộng hưởng, tăng tính cạnh tranh và tối ưu nguồn lực.

Hiện nay, tỉnh Bắc Ninh có diện tích 822,7 km2, nằm ở cửa ngõ phía Bắc của Thủ đô Hà Nội, trong tam giác tăng trưởng kinh tế Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh. Theo niên giám thống kê năm 2022, dân số Bắc Ninh là 1.488.250 người, trong đó nam giới chiếm 49,2%, nữ giới 50,8%. Tỉnh có 8 đơn vị hành chính, bao gồm: Thành phố Bắc Ninh, thành phố Từ Sơn, thị xã Thuận Thành, thị xã Quế Võ và 4 huyện: Tiên Du, Yên Phong, Gia Bình và Lương Tài với 126 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó có 70 xã, 52 phường và 4 thị trấn.

Còn Bắc Giang có diện tích tự nhiên là 3.827 km2. Theo điều tra dân số tính đến 0h ngày 1/1/2024, dân số Bắc Giang có 1.922.740 người. Tỉnh có 10 đơn vị hành chính cấp huyện gồm: Thành phố Bắc Giang, thị xã Việt Yên, thị xã Chũ và 7 huyện là Lục Ngạn, Lục Nam, Yên Thế, Lạng Giang, Tân Yên, Sơn Động, Hiệp Hòa.

Hải Sơn