Sao kê là gì? Không minh bạch có thể đối mặt mức phạt nào?

Thời gian gần đây, dư luận dậy sóng với vụ việc liên quan đến TikToker Phạm Thoại và chị Lê Thị Thu Hòa (mẹ bé Bắp) xoay quanh số tiền hơn 16 tỷ đồng quyên góp từ thiện. Câu chuyện bắt đầu với mục đích cao đẹp là giúp đỡ một đứa trẻ mắc bệnh hiểm nghèo. Nhưng càng về sau, những nghi vấn về minh bạch tài chính, cách thức sử dụng tiền quyên góp đã khiến cộng đồng mạng dậy sóng.

Trong bối cảnh hàng loạt vụ lùm xùm về tiền từ thiện thời gian qua, sao kê trở thành một “chứng chỉ niềm tin” mà dư luận yêu cầu ở những người đứng ra kêu gọi quyên góp. Về bản chất, sao kê ngân hàng là bản sao chi tiết lịch sử giao dịch của một tài khoản trong một khoảng thời gian nhất định.

Các ngân hàng hiện cung cấp ba hình thức sao kê, bao gồm: Sao kê trực tiếp tại ngân hàng (có dấu mộc đỏ, giá trị pháp lý cao nhất); sao kê trực tuyến qua Internet Banking hoặc Mobile Banking (chỉ mang tính tham khảo, không có giá trị pháp lý); sao kê tại trụ ATM (tương tự sao kê online, không có giá trị pháp lý).

Phạm Thoại livestream nói rõ về câu chuyện kêu gọi và sử dụng từ thiện

Trở lại vụ việc, TikToker Phạm Thoại đã đứng ra kêu gọi mạnh thường quân quyên góp cho bé Bắp, một bệnh nhi 4 tuổi mắc ung thư máu. Chỉ trong vài ngày, số tiền ủng hộ đã lên đến hơn 16 tỷ đồng. Tuy nhiên, cộng đồng mạng lại đặt ra nhiều nghi vấn.

Một trong những điểm gây tranh cãi là sự thiếu minh bạch trong việc công khai các khoản chi. Dư luận dấy lên nghi vấn khi có thông tin mẹ bé Bắp sử dụng tiền vào những mục đích cá nhân như làm răng sứ, cho con lớn học trường quốc tế. Mặc dù chị Hòa khẳng định đây là khoản chi từ thu nhập riêng, không liên quan đến tiền từ thiện, nhưng việc không sao kê đầy đủ càng khiến dư luận nghi ngờ.

Trong buổi livestream tối ngày 25/2/2025, Phạm Thoại đã công khai sao kê và khẳng định tổng số tiền quyên góp là 13,6 tỷ đồng, không phải 16,7 tỷ đồng như thông tin trước đó. Anh cũng giải thích về sự chênh lệch này, đồng thời khẳng định số tiền đã được sử dụng đúng mục đích. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa thực sự thỏa mãn và tiếp tục yêu cầu mẹ bé Bắp sao kê tài khoản cá nhân để chứng minh sự minh bạch.

Trong trường hợp xảy ra hành vi chiếm đoạt tiền từ thiện để trục lợi, pháp luật Việt Nam có những chế tài rất nghiêm khắc. Theo Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), nếu một cá nhân lợi dụng lòng tin để kêu gọi từ thiện nhưng không sử dụng đúng mục đích, họ có thể bị truy tố về tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản".

Mức phạt sẽ tùy thuộc vào số tiền bị chiếm đoạt. Nếu số tiền từ 2 triệu đồng đến dưới 50 triệu đồng, người vi phạm có thể bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm. Nếu số tiền bị chiếm đoạt lớn hơn, hình phạt có thể lên đến 20 năm tù hoặc chung thân. Trường hợp số tiền chiếm đoạt trên 500 triệu đồng, mức án cao nhất có thể là tù chung thân. Ngoài ra, người vi phạm có thể bị phạt tiền từ 10 triệu đến 100 triệu đồng và bị cấm đảm nhiệm chức vụ, hành nghề trong thời gian nhất định.

Phùng Xuân