Sản phẩm OCOP: Góp phần lan tỏa tinh hoa văn hóa ẩm thực Nam Định

Lãnh đạo UBND tỉnh, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tham quan các gian hàng trưng bày và bán sản phẩm OCOP tỉnh được tổ chức tại thành phố Nam Định.

“Ăn nên, làm ra” nhờ sản phẩm OCOP

Sản phẩm OCOP hạng 4 sao “Gạo sinh thái ruộng rươi” và “Gạo sạch chất lượng cao Toản Xuân 999” của Công ty TNHH Toản Xuân, xã Yên Lương (Ý Yên) là những sản phẩm ngày càng được nhiều người tiêu dùng lựa chọn sử dụng cho bữa ăn hàng ngày, thậm chí dùng làm món quà biếu ý nghĩa, chân thành cho người thân, bạn bè. Là người sớm hôm “lăn lộn” với ruộng đồng, anh Trần Quốc Toản, Giám đốc Công ty TNHH Toản Xuân hiểu rất rõ từng vùng đất, giống lúa và tập quán canh tác của nông dân các địa phương. Vì thế, anh và các cộng sự của mình đã quyết định lựa chọn trồng lúa xen lẫn việc nuôi rươi ở vùng đất trù phú miền hạ của huyện Nghĩa Hưng. Hai giống lúa đặc sản của quê hương là Dự Hương và ST25 vốn đã cho sản phẩm gạo thơm, ngon thì nay được cấy trên những thửa ruộng nuôi rươi lại càng thơm ngon hơn. Anh Toản chia sẻ: “Mối liên kết giữa Công ty TNHH Toản Xuân với nông dân để trồng lúa trên ruộng nuôi rươi mang lại “lợi ích kép” cho cả nông dân và doanh nghiệp. Bên cạnh nguồn lợi từ rươi, nông dân có thêm thu nhập từ lúa, trong khi doanh nghiệp có sản phẩm gạo chất lượng cao, được sản xuất theo quy trình hữu cơ phục vụ chế biến, xây dựng thương hiệu... cung cấp cho thị trường. “Gạo rươi” mang vị đậm đà riêng có song vẫn giữ được mùi thơm đặc trưng của gạo Dự Hương, ST25 tự nhiên. Công ty đã nghiên cứu thiết kế các mẫu mã bao bì đóng gói sang trọng, đẹp mắt rất phù hợp cho việc vận chuyển và làm quà biếu. Đây là một hình thức chuyển tải, quảng bá nét đặc sắc trong văn hóa ẩm thực của người dân Nam Định đến với người tiêu dùng”. Vụ mùa năm 2024 là năm thứ 4 Công ty TNHH Toản Xuân liên kết với các hợp tác xã (HTX), nông dân các địa phương cấy lúa trên ruộng rươi. Tổng diện tích gieo cấy lúa - rươi của Công ty hơn 45ha tại 3 xã Nghĩa Lạc, Nghĩa Hồng và Nghĩa Phú (Nghĩa Hưng). Gia đình ông Trần Văn Trung, xã Nghĩa Lạc cấy hơn 2 mẫu lúa Dự Hương và ST25 trên ruộng nuôi rươi. Ông Trung cho biết: "Vụ mùa năm nay lúa ruộng rươi được Công ty thu mua tại ruộng với giá cao nhất từ trước đến nay lên tới 16 nghìn đồng/kg. Bên cạnh đó, việc cấy lúa trên ruộng rươi còn tạo ra môi trường sống thuận lợi để rươi phát triển nên sản lượng rươi năm nay tăng gấp đôi. Được mùa rươi lại trúng giá lúa cao nên nông dân chúng tôi rất phấn khởi, tin tưởng vào sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương và sự hợp tác của doanh nghiệp. Thời gian tới, gia đình tôi sẽ tiếp tục mở rộng diện tích gieo cấy lúa trên ruộng nuôi rươi để phát triển kinh tế gia đình…".

Sản phẩm OCOP “Gạo sinh thái ruộng rươi” chỉ là một trong 489 sản phẩm OCOP hạng 3 sao, 4 sao của tỉnh sau 6 năm triển khai thực hiện Chương trình OCOP. Nam Định được Ban Chỉ đạo Trung ương đánh giá nằm trong tốp đầu của cả nước về phát triển sản phẩm OCOP. Đến thời điểm này, Chương trình OCOP đang được các địa phương trong tỉnh triển khai tích cực, hiệu quả và phát triển được hệ sinh thái sản phẩm OCOP vừa mang nét truyền thống vừa sáng tạo, không bị hòa lẫn với sản phẩm của các địa phương khác. Đồng chí Nguyễn Văn Hữu, Chánh Văn phòng Điều phối nông thôn mới tỉnh nhấn mạnh: "Nam Định có đa dạng sản phẩm mang tính bản địa, đặc sắc. Do đó, khi triển khai Chương trình OCOP, tỉnh tập trung phát triển các sản phẩm đặc sản, lợi thế, sản phẩm từ làng nghề truyền thống gắn với khai thác nguồn nguyên liệu địa phương cùng văn hóa và tri thức bản địa. Các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, HTX, hộ cá thể đã tập trung khai thác phát triển các vùng nguyên liệu nông sản, dược liệu đặc trưng, dựa trên lợi thế về điều kiện tự nhiên, văn hóa, tập quán sản xuất của người dân. Giờ đây mỗi khi nhắc đến Nam Định, mọi người không chỉ nói về một vùng đất “hiếu học”, nhân văn, giàu truyền thống văn hiến và cách mạng mà còn nhớ tới những sản phẩm OCOP đậm đà bản sắc văn hóa truyền thống, mang đậm giá trị văn hóa, tinh thần. Chính điều đó đã tiếp thêm động lực để các chủ thể tiếp tục “hồi sinh” những nét văn hóa ẩm thực độc đáo riêng có, khẳng định thương hiệu OCOP của vùng quê Nam Định trù phú…”.

Anh Vũ Văn Kỷ, Giám đốc Công ty TNHH Hải sản Hải Thịnh, thị trấn Thịnh Long (Hải Hậu), cho biết: "Nước mắm Tân Phú” là kết tinh giá trị từ những thành quả lao động cần cù, chăm chỉ, sáng tạo từ bao đời nay của gia đình tôi và người dân địa phương. Trước đây, sản phẩm được thị trường và người tiêu dùng đánh giá cao về chất lượng, song chỉ được tiêu thụ ở quy mô nhỏ. Khi Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND huyện, thị trấn hướng dẫn, hỗ trợ xây dựng thương hiệu và đạt chuẩn OCOP cấp tỉnh; đồng thời Công ty đầu tư nâng cấp mẫu mã, quảng bá sản phẩm và đa dạng hóa các hình thức bán hàng trực tiếp, qua mạng internet, các nền tảng xã hội zalo, tiktok, facebook… thì “Nước mắm Tân Phú” đã mở rộng thị trường tiêu thụ và được người tiêu dùng trên cả nước biết đến. Với quy mô sản xuất gần 40 bể ủ nguyên liệu, mỗi bể sức chứa 6,5m3, trung bình mỗi tháng, Công ty cung ứng ra thị trường từ 700-1.200 lít nước mắm. Chú trọng thực hiện tốt quy trình sản xuất sạch, trong quá trình chượp, ngâm, ủ không sử dụng chất bảo quản, chất phụ gia nên sản phẩm “Nước mắm Tân Phú” luôn đảm bảo chất lượng, giữ nguyên hương vị truyền thống của nước mắm cốt. Nước mắm có màu vàng rơm, vị mặn đầu lưỡi, đậm trong miệng, ngọt hậu sâu và có độ đạm là 35N gam/lít; giá bán dao động từ 80-160 nghìn đồng/lít. Công ty “ăn nên, làm ra” nhờ sản phẩm OCOP, tạo việc làm cho hàng chục lao động ở địa phương.

Mở rộng thị phần nội địa

Đến nay, tại các cửa hàng, siêu thị trên địa bàn tỉnh, những sản phẩm OCOP Nam Định luôn được bày bán ở vị trí trang trọng, dễ thấy và trở thành lựa chọn “ưu tiên” của người tiêu dùng. Chị Nguyễn Thị Dung, đại diện Siêu thị thực phẩm sạch Thành Nam Food (thành phố Nam Định) chia sẻ: "Trước đây, khách hàng thường chú trọng mua và sử dụng các loại sản phẩm nhập khẩu hoặc liên doanh sản xuất. Tuy nhiên, khi tỉnh chỉ đạo các địa phương triển khai thực hiện Chương trình OCOP, hàng trăm sản phẩm nông sản, thực phẩm có nhãn mác, bao bì rõ ràng, đẹp mắt, có tem phục vụ truy xuất nguồn gốc sản phẩm hàng hóa, được cơ quan chuyên môn công nhận thì người tiêu dùng đã dần chuyển sang nhóm hàng OCOP. Từ chỗ là hàng hóa trưng bày quảng bá, đến nay doanh thu từ hàng hóa OCOP đã chiếm hơn 20% doanh thu nhóm hàng thực phẩm của siêu thị”. Tại một số siêu thị như: Go!, Winmart, Co.opmart, các đại lý, cửa hàng tiện ích... dù chưa chiếm tỷ trọng lớn nhưng sản phẩm OCOP nói chung và sản phẩm OCOP tỉnh Nam Định nói riêng đã được bán rộng rãi, trở thành một trong những mặt hàng được người tiêu dùng quan tâm, lựa chọn. Điều đáng ghi nhận là dưới sự hướng dẫn của ngành chức năng, các chủ thể sản phẩm OCOP đã chủ động đầu tư, thay đổi công nghệ tiên tiến, áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào quản lý, tiết kiệm chi phí gián tiếp để nâng cao chất lượng hàng hóa, đa dạng mẫu mã, tăng cường quảng bá sản phẩm... từ đó tạo dựng được niềm tin đối với người tiêu dùng với sự tự hào về hàng Việt Nam nói chung và sản phẩm OCOP Nam Định nói riêng. Tiêu biểu như các sản phẩm mắm tôm, mắm tép của Công ty TNHH Hải sản Hải Thịnh, thị trấn Thịnh Long (Hải Hậu) đã có mặt ở hàng chục siêu thị lớn nhỏ và 170 đại lý tiêu thụ trên địa bàn cả nước; sản phẩm bí xanh, rau muống, cải bó xôi, bắp cải, dưa chuột của HTX Sản xuất và Kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Nam Cường, xã Yên Cường (Ý Yên) có mặt tại nhiều cửa hàng, chuỗi cung ứng nông sản thực phẩm an toàn; sản phẩm gạo chất lượng cao, gạo sạch hữu cơ của Công ty TNHH Toản Xuân đã có mặt ở khắp các tỉnh miền Bắc; Gạo Bắc thơm Nghĩa Bình của HTX Sản xuất - Kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Nghĩa Bình, thị trấn Quỹ Nhất (Nghĩa Hưng); Trà gừng đen Ogatea, Trà thảo mộc túi lọc hoạt huyết dưỡng não Ogatea, Trà thảo mộc túi lọc nhân trần Ogatea của Công ty cổ phần Dược liệu Hải Hậu, thị trấn Yên Định (Hải Hậu)... đã được bán ở khắp các cửa hàng tiện ích, đại lý nông sản sạch. Với những nỗ lực của các chủ thể sản xuất, các sản phẩm OCOP của tỉnh đã được tiêu thụ rộng rãi trên thị trường, hình thành 150 chuỗi cửa hàng tiện ích, 39 chuỗi liên kết giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ bền vững, góp phần nâng cao giá trị kinh tế và thu nhập cho người sản xuất.

Gia tăng sản phẩm OCOP "made in Nam Định" xuất ngoại

Tham gia các hiệp định thương mại tự do (FTA), hàng hóa Việt Nam đã và đang chinh phục được người tiêu dùng toàn cầu. Đây cũng là cơ hội để hàng hóa mang nhãn hiệu OCOP của tỉnh ta “vươn tầm”. Là một trong những sản phẩm OCOP hàng đầu của tỉnh, sản phẩm “Nghêu thịt hộp Lenger” của Công ty TNHH Thủy sản Lenger Việt Nam (thành phố Nam Định) vừa được Hội đồng Đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP cấp tỉnh năm 2024 chấm 92,9 điểm. Đây là 1 trong 3 sản phẩm đầu tiên được UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành và UBND thành phố Nam Định hỗ trợ chủ thể hoàn thiện hồ sơ trình Trung ương công nhận sản phẩm OCOP quốc gia. Phát huy thế mạnh của tỉnh có vùng nuôi ngao được cấp Chứng nhận ASC, Công ty đã từng bước nỗ lực nâng cao chất lượng, đổi mới mẫu mã để khẳng định vị thế trong lĩnh vực chăn nuôi thủy sản. Giám đốc Công ty Nguyễn Hồ Nguyên cho biết: "Sản phẩm được chế biến từ ngao sạch tại vùng nuôi Nghĩa Hưng không chỉ có giá trị chăm sóc sức khỏe, mà thẳm sâu trong đó còn là việc bảo tồn giá trị nguồn nguyên liệu tự nhiên của địa phương. Vì vậy, sản phẩm của Công ty đã trở thành mặt hàng thủy sản được sử dụng rộng rãi tại các thị trường “khó tính" với những tiêu chuẩn khắt khe về an toàn vệ sinh thực phẩm. Trong năm 2024, thông qua việc tham gia các hội chợ, chương trình xúc tiến thương mại ở một số tỉnh, thành phố như: Hà Nội, Quảng Ninh, Vĩnh Phúc... sản phẩm “Nghêu thịt hộp Lenger” của Công ty đã tiếp cận được với đối tác đến từ Nhật Bản, Trung Quốc, Hoa Kỳ... Đây tiếp tục là đối tác tiềm năng mở ra cơ hội cho những lô sản phẩm OCOP “Nghêu thịt hộp Lenger” của tỉnh được xuất khẩu tới thị trường này. Giấc mơ xuất khẩu sản phẩm OCOP “made in Nam Định” đang được hiện thực hóa khi chủ thể sản xuất đáp ứng được tiêu chuẩn chất lượng quốc tế…”.

Theo Văn phòng Điều phối nông thôn mới tỉnh, năm 2024 toàn tỉnh có 122 sản phẩm tham gia đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP tại cấp huyện; trong đó có 98 sản phẩm được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao và 24 sản phẩm có số điểm đánh giá từ 70 điểm trở lên. Lũy kế đến thời điểm này tỉnh ta có 489 sản phẩm OCOP, trong đó có 434 sản phẩm OCOP 3 sao, 55 sản phẩm OCOP 4 sao. Nhiều sản phẩm OCOP đã và đang khẳng định được thương hiệu, chất lượng, chinh phục được thị trường trong nước và một số sản phẩm tiềm năng tham gia xuất khẩu sang các quốc gia được coi là thị trường khó tính như: Gạo sinh thái ruộng rươi, Gạo sạch chất lượng cao Toản Xuân 999, Gạo sạch chất lượng cao 888 của Công ty TNHH Toản Xuân; Gạo nếp bắc Nghĩa Bình của HTX Sản xuất - Kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Nghĩa Bình, thị trấn Quỹ Nhất (Nghĩa Hưng); Trà mầm đậu đen - Gạo lứt đỏ và Trà mầm gạo lứt đỏ của Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Hạnh Tâm, xã Nam Hùng (Nam Trực); Cá mai tẩm gia vị của Công ty TNHH một thành viên Hải sản Hùng Vương, xã Giao Nhân (Giao Thủy); Ốc hương An Hòa của HTX Nông nghiệp và Nuôi trồng, Chế biến thủy hải sản An Hòa, xã Hải Đông (Hải Hậu); Sứa ăn liền Phương Trang của Công ty TNHH Quý Thịnh, thị trấn Thịnh Long (Hải Hậu)…

Để khẳng định thương hiệu, vị thế và hướng tới xuất khẩu, các chủ thể OCOP cần tiếp tục nâng “chất” sản phẩm, phát triển thương hiệu, nhãn hiệu, tiêu chuẩn, chất lượng, đăng ký mã số, mã vạch, tem truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Bên cạnh đó, các sở, ngành, địa phương cần tiếp tục hỗ trợ các chủ thể ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong sản xuất, tiếp thị sản phẩm; đồng thời đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, giới thiệu... để những sản phẩm OCOP của tỉnh được quảng bá rộng rãi và vươn tầm quốc tế.

Bài và ảnh: Văn Đại