Quan hệ Trump - Zelensky: Từ cuộc gọi hoàn hảo tới khẩu chiến ở Nhà Trắng

Kể từ cuộc điện đàm đầu tiên sau khi ông Zelensky nhậm chức Tổng thống Ukraine, mối quan hệ giữa hai nhà lãnh đạo này đã trải qua nhiều dấu mốc quan trọng, từ cuộc xung đột Nga - Ukraine, việc ông Trump tái đắc cử ghế lãnh đạo Chính phủ Mỹ đến màn khẩu chiến nảy lửa hồi tháng trước ở Nhà Trắng, trong đó ông Zelensky bị cáo buộc thiếu tôn trọng đồng minh quyền lực nhất của Ukraine.

Theo Sky News, những sự kiện dưới đây đã giúp định hình mối quan hệ giữa hai nguyên thủ và khiến nó thay đổi trong những năm qua.

Ảnh: Sky News.

Cuộc điện đàm hoàn hảo

Ông Zelensky điện đàm với Tổng thống Mỹ Donald Trump lần đầu vào tháng 7/2019, vài tháng sau khi trở thành Tổng thống Ukraine. Trong cuộc trao đổi qua điện thoại kéo dài 30 phút, Tổng thống Mỹ khi đó gợi ý rằng, để đổi lấy sự hỗ trợ quân sự trong tương lai cho Ukraine, ông Zelensky nên giúp mở một cuộc điều tra về Hunter Biden, con trai của chính khách Dân chủ Joe Biden, đối thủ chính trị của ông Trump.

Các đồng minh của ông Trump cáo buộc ông Biden đã vận động hành lang để Ukraine sa thải công tố viên hàng đầu nước này, cản trở cuộc điều tra về công ty năng lượng Burisma mà Hunter Biden là một trong những thành viên hội đồng quản trị.

Đề nghị của ông Trump trùng vào thời điểm có nhiều đồn đoán chính khách Cộng hòa này muốn làm suy yếu đối thủ Biden 15 tháng trước khi cuộc bầu cử tổng thống Mỹ tiếp theo diễn ra. Thời điểm đó, ông Biden đang chạy đua để giành đề cử làm ứng viên tổng thống của đảng Dân chủ.

Chính cuộc gọi này đã tạo cơ sở cho cuộc luận tội đầu tiên chống ông Trump vào tháng 12/2019. Đảng Dân chủ khi đó cáo buộc người đứng đầu đất nước lạm dụng quyền lực và cản trở công lý.

Ông Trump phủ nhận đã có hành vi sai trái và gọi cuộc trao đổi với Tổng thống Ukraine Zelensky là một cuộc điện thoại hoàn hảo. Sau đó, ông Trump được Thượng viện Mỹ tha bổng. Sau này, ông Zelensky thừa nhận không hề có chuyện "hăm dọa" trong cuộc điện đàm với ông Trump.

Cuộc xung đột Nga - Ukraine

Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào ngày 24/2/2022, châm ngòi cho cuộc xung đột lớn nhất ở châu Âu kể từ Thế chiến II. Kể từ đó, Mỹ đã cung cấp hơn 65 tỷ USD viện trợ quân sự cho Ukraine và chính quyền của Tổng thống Joe Biden đã đặt việc hỗ trợ quân sự và chính trị cho Ukraine trở thành trọng tâm chính sách đối ngoại của mình.

Ông Trump đã lên án cuộc xung đột Nga - Ukraine và nói ông đang cầu nguyện cho người dân Ukraine. Ông Trump thậm chí còn khen ngợi Tổng thống Zelensky dũng cảm khi ở lại thủ đô Kiev.

Trước thềm cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024, ông Trump, khi đó đang vận động tranh cử nhiệm kỳ 2, đã tuyên bố có thể chấm dứt xung đột ở Ukraine trong vòng 24 giờ, đồng thời khẳng định có thể giải quyết mọi việc ổn thỏa trước khi trở lại Nhà Trắng.

Sau khi tái đắc cử và nhậm chức hôm 20/1, ông Trump đã đảo ngược chính sách của Mỹ bằng việc phái các nhà thương thuyết tới Ảrập Xêút để gặp các quan chức Nga, đồng thời bắt đầu thúc đẩy thỏa thuận khoáng sản giữa Mỹ và Ukraine.

Gặp gỡ trước ngày bầu cử tổng thống Mỹ 2024

Trước khi ông Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm ngoái, ông Zelensky đã tới thăm ông Trump ở Tháp Trump tại New York. Chuyến đi diễn ra vào tháng 9/2024 sau khi Tổng thống Ukraine nói với tạp chí The New Yorker rằng, ông nghĩ ông Trump thực sự không biết cách chấm dứt xung đột. Ông Zelensky bày tỏ: "Nhiều nhà lãnh đạo cho rằng họ có thể làm được nhưng thực sự là không".

Trong cuộc gặp ở New York, ông Zelensky mời ông Trump thăm Kiev và đã nhận được câu trả lời đồng ý.

Ông Trump gọi Tổng thống Ukraine là "độc tài"

Các công việc cần thiết nhằm đi tới một thỏa thuận ngừng bắn giữa Nga - Ukraine đã được triển khai ngay sau khi ông Trump tuyên thệ nhậm chức.

Hồi tháng 2, Tổng thống Ukraine tiết lộ đang làm việc với một nhóm quan chức của chính quyền Trump, đồng thời mô tả Mỹ là "quốc gia có khả năng không chỉ chấm dứt xung đột mà còn có thể giúp đảm bảo độ tin cậy của nền hòa bình sau đó".

Tuy nhiên, quan hệ giữa Ukraine và Mỹ dường như nhanh chóng xấu đi khi chính quyền Trump đàm phán với Nga tại Ảrập Xêút mà không để Ukraine tham gia. Kiev đã lên án cuộc tiếp xúc Nga - Mỹ kéo dài 4 giờ, viện dẫn lý do sự kiện không nên diễn ra sau lưng Ukraine. Ông Zelensky cũng hoãn chuyến thăm Ảrập Xêút, được tin nhằm tránh công nhận sự hợp pháp của quá trình đối thoại Moscow - Washington.

Cuộc hội đàm Nga - Mỹ ở Ảrập Xêút dường như đã trở thành chất xúc tác cho mối quan hệ đang xấu đi giữa ông Trump và ông Zelensky. Khi đó, Tổng thống Mỹ đổ lỗi Ukraine khởi xướng xung đột và cảnh báo ông Zelensky nên hành động nhanh chóng, nếu không muốn "không còn Ukraine nữa".

Ông Trump sau đó gọi Tổng thống Ukraine là "nhà độc tài không qua bầu cử", ám chỉ việc ông Zelensky vẫn tại vị do Ukraine trì hoãn bầu cử vì xung đột. Người đứng đầu nước Mỹ cũng cho rằng Tổng thống Zelensky có tỷ lệ ủng hộ thấp và tiền viện trợ của Mỹ cho Ukraine bị sử dụng sai mục đích.

Tuy nhiên, trong một cuộc trả lời phỏng vấn sau đó, ông Trump đã bác bỏ việc gọi người đồng cấp Zelensky là "nhà độc tài". "Tôi nói như vậy sao? Tôi không tin là mình đã nói như thế", ông Trump chia sẻ với báo chí.

Khẩu chiến nảy lửa ở Nhà Trắng

Toàn cảnh cuộc khẩu chiến ở Nhà Trắng. Video: C-SPAN.

Dù lời qua tiếng lại song mối quan hệ giữa ông Trump và ông Zelensky dường như đã trở lại đúng hướng vào hồi cuối tháng 2. Khi đó, Ukraine bày tỏ mong muốn ký một thỏa thuận trao quyền tiếp cận các nguồn tài nguyên khoáng sản, đặc biệt là đất hiếm của nước này với Mỹ.

Việc ký thỏa thuận đã được lên kế hoạch diễn ra trong cuộc gặp giữa Tổng thống Zelensky và người đồng cấp Mỹ tại phòng Bầu dục. Tuy nhiên, kế hoạch không thành sau khi cuộc tiếp xúc biến thành màn tranh cãi căng thẳng, bắt đầu bằng việc Phó Tổng thống Mỹ J.D Vance nói Ukraine "vô ơn" đối với sự hậu thuẫn của Mỹ.

Khi Tổng thống Ukraine cố gắng phản đối, ông Trump lên tiếng: "Ông đang đánh cược mạng sống của hàng triệu người... Những gì ông làm là rất thiếu tôn trọng đất nước đã ủng hộ Ukraine". Tổng thống Trump sau đó đã yêu cầu người đồng cấp Ukraine rời khỏi Nhà Trắng.

Hoài Linh