JAS 39 Gripen bất ngờ hưởng lợi khi Canada dự định hủy hợp đồng tiêm kích F-35

Canada đang cân nhắc nên làm gì với hợp đồng mua tiêm kích F-35 đã ký và chọn chiến đấu cơ nào thay thế, do lo ngại chiếc máy bay ứng dụng nhiều công nghệ cao này có thể bị Mỹ vô hiệu hóa từ xa.

Cụ thể, sau khi Tổng thống Donald Trump áp đặt thuế suất cao lên Canada và liên tục gọi quốc gia này là "bang thứ 51", giới chức quân sự và chính trị địa phương đã bắt đầu thảo luận về việc có nên từ bỏ hoàn toàn việc mua tiêm kích tàng hình thế hệ thứ năm F-35A hay không.

Hiện tại, chính quyền Canada đã chính thức thông báo rằng họ đang cân nhắc các lựa chọn khác nhằm thay thế chiến đấu cơ do Mỹ sản xuất, cho dù đây từng là ưu tiên số 1, được đánh giá không thể thay thế.

Bộ trưởng Quốc phòng Canada - ông Bill Blair nhấn mạnh Ottawa đang nghiên cứu các phương tiện tác chiến thay thế cho máy bay chiến đấu tàng hình F-35 và sẽ đàm phán với một số nhà cung cấp khác.

Trước tình hình trên, giới truyền thông đã nhắc lại thương vụ Canada mua tiêm kích F-35A của Mỹ, đây là một cuộc đàm phán khá dài với những tình tiết tương đối khó hiểu, nhưng rồi hợp đồng vẫn được ký.

Quá trình lựa chọn tiêm kích F-35 bắt đầu vào năm 2010, khi Bộ trưởng Quốc phòng Canada tại thời điểm đó đã công bố cuộc cạnh tranh công khai để mua máy bay chiến đấu cho không quân nước này.

Đáng chú ý là ngay sau đó Bộ Quốc phòng Canada đã thông báo kế hoạch mua ngay 65 chiếc F-35A Lightning II với giá trị hợp đồng 9 tỷ đô la mà không trải qua quy trình đánh giá kỹ lưỡng.

Thực tế trên đã dẫn đến quan điểm phản đối dữ dội trong một bộ phận không nhỏ nghị sĩ và quan chức chính phủ do sự thiếu khả thi của việc mua sắm xét trên khía cạnh tài chính, cũng như liệu Canada có thực sự cần một tiêm kích tàng hình như vậy hay không.

Đáng chú ý nữa là hai tập đoàn Boeing và Dassault Aviation cũng phàn nàn khi nói rằng máy bay chiến đấu do họ sản xuất phù hợp với nhu cầu của Không quân Canada hơn F-35, nhưng giới chức quân sự nước này lại phớt lờ.

Sau khi một số thủ tục bị bỏ qua tương đối khó hiểu, vào năm 2023, hợp đồng cung cấp 88 chiếc F-35A - phiên bản cất hạ cánh thông thường dành cho không quân đã được chính thức ký kết giữa Mỹ và Canada.

Trong thời điểm hiện nay, Canada đang rơi vào thế khó, khi Ottawa không thể chỉ đơn giản tuyên bố ngừng tiếp nhận máy bay chiến đấu do Mỹ sản xuất vì lý do đơn giản là họ đã trả tiền cho 16 chiếc đầu tiên.

Một giải pháp trung dung và có thể chấp nhận đã được đưa ra, đó là từ chối những chiếc F-35A tiếp theo, chấp nhận trả một khoản bồi thường và tập trung vào một nền tảng chiến đấu cơ khác.

Quan điểm của Ottawa mang lại cơ hội mới cho một trong những ứng cử viên sáng giá nhất từng cạnh tranh với F-35 nhưng thua cuộc, đó chính là JAS 39 Gripen của Tập đoàn Saab đến từ Thụy Điển.

Vào năm 2021, đại diện Saab khẳng định nếu tiêm kích JAS 39 Gripen E được lựa chọn, họ luôn sẵn sàng sản xuất một số thành phần và bảo dưỡng máy bay trực tiếp trên đất Canada.

Mặc dù vậy, tiêm kích JAS 39 Gripen có điểm yếu lớn khi sử dụng động cơ F414 do Công ty General Electric của Mỹ cung cấp và Mỹ hoàn toàn đủ khả năng chặn thương vụ trên, đây là tình huống mà Canada cùng với Stockholm sẽ phải đàm phán vất vả với Washington.

Việt Dũng

Theo Bulgarian Military