Phát triển du lịch bền vững ở bản làng Thái Hải

Một lễ hội truyền thống ở “ngôi làng hạnh phúc” Thái Hải

Từ đất cằn thành ngôi làng hạnh phúc

Hai thập kỷ trước, tại vùng An toàn khu Định Hóa (ATK), văn hóa truyền thống của người Tày đứng trước nguy cơ mai một. Nhiều người bán nhà sàn để dựng nhà gạch, tiếng Tày dần bị lãng quên. Chứng kiến điều đó, bà Nguyễn Thị Thanh Hải, một người phụ nữ với tầm nhìn xa và trái tim yêu văn hóa truyền thống của dân tộc, đã quyết định làm một việc chưa ai dám nghĩ tới: thế chấp toàn bộ tài sản để mua lại 30 ngôi nhà sàn cổ, giữ lấy hồn cốt văn hóa của người Tày.

Quá trình di chuyển nhà sàn về bản làng là một kỳ tích. Suốt 700 ngày, người dân phải cõng từng mảnh nhà trên lưng, vượt qua 60 km đường rừng gập ghềnh, mang từng cây cột, viên ngói về khu đồi hoang ở xóm Mỹ Hào (xã Thịnh Đức, TP. Thái Nguyên). Cuối năm 2003, 28 căn nhà sàn dựng xong, từng nếp nhà với mái lá cọ, cột gỗ vững chãi theo triết lý âm dương ngũ hành đã hồi sinh trên mảnh đất mới.

Những năm đầu, cuộc sống đầy khó khăn. Cả làng trồng trọt, chăn nuôi trong điều kiện thiếu thốn. Thế nhưng, khi thấy bà Hải tự tay đào đất, cõng con lên rừng trồng cây, mọi người càng thêm tin tưởng.

Dần dần, từ một bản nghèo xác xơ, Thái Hải hồi sinh thành một bản làng yên bình, trù phú. Đặc biệt hơn, vùng đất hoang sơ, nghèo nàn ấy trở thành bản làng du lịch kiểu mẫu được cả thế giới công nhận.

Mái nhà của tình đoàn kết và yêu thương

Trong khi phần lớn các điểm du lịch khác hoạt động theo mô hình cá nhân hóa, người dân Thái Hải lại duy trì cách sống cùng làm, cùng hưởng hiếm có. Ở đây, mọi người không giữ tiền riêng, mọi thu nhập từ sản xuất, nông nghiệp, du lịch đều đóng góp vào quỹ chung của làng. Mọi chi phí từ bữa ăn hàng ngày đến việc học của con cái đều do bản làng lo liệu.

“Chúng tôi sống như một đại gia đình. Cơm 3 bữa ăn chung, tiêu chung một nguồn tiền. Không ai phải lo kiếm sống một mình, vì cả bản cùng lo cho nhau”, chị Hoàng Thị Hạnh (35 tuổi, người làng Thái Hải) cho biết.

“Tôi và gia đình đã lên đây sinh sống hơn 20 năm. Ở làng Thái Hải có nhiều dân tộc quy tụ về như Tày, Nùng, Dao, Kinh. Mọi người đều đoàn kết, xem như người một nhà”, bà Mã Thị Liêm (người làng Thái Hải) bày tỏ.

Mô hình kinh tế này không chỉ giúp dân làng ổn định cuộc sống, mà còn tạo ra một cộng đồng gắn kết. Khi ai đó đau ốm, cần tiền chữa bệnh hay con cái đi học, bản làng sẽ lo. Nhờ vậy, 100% trẻ em trong bản đều được đi học, một số em còn được đi du học nước ngoài.

“4 bạn trẻ du học đã trở về đóng góp cho bản. Họ giỏi ngoại ngữ, giỏi công nghệ, giúp làng phát triển hơn, nhưng vẫn giữ được bản sắc. Nhiều người ngoài bản khi đến du lịch đã cảm mến lối sống này và xin ở lại”, bà Lê Thị Nga, Phó bản Thái Hải chia sẻ.

Năm 2014, Thái Hải chính thức trở thành điểm du lịch của Thái Nguyên. Ngay từ đầu, bà Hải xác định: làm du lịch không phải để thương mại hóa, mà để bảo tồn văn hóa. “Khách đến đây không phải để nghỉ dưỡng xa hoa, mà để cảm nhận cách sống. Ở đây không có phòng khách sạn sang trọng, chỉ có những mái nhà sàn, bữa cơm đạm bạc, nhưng tràn ngập tình người”, bà Hải nói.

Bản Thái Hải hiện có hơn 100 món ăn truyền thống, từ khâu nhục, thịt trâu nướng, cá chép om mẻ đến nộm hoa chuối rừng, xôi ngũ sắc. Mỗi năm, bản đón hàng ngàn lượt khách, từ hơn 40 quốc gia trên thế giới.

Để thích nghi với nhu cầu du khách mà vẫn giữ bản sắc, bản làng đã mở thêm nhiều không gian trải nghiệm, như cầu vàng, cầu bạc, không gian Tết Tày, dịch vụ ngâm chân thảo dược… Những lễ hội truyền thống như lễ hội Lồng tồng, lễ Biết ơn, lễ Cúng Mụ giờ không chỉ là dịp của dân làng, mà còn mở cửa để du khách cùng tham gia, hòa mình vào văn hóa.

Bà Lê Thị Nga cho biết: “Hiện tại, bản có 30 hộ với 202 nhân khẩu, trong đó có cả người Kinh, Sán Chay, Dao. Điều quan trọng là chúng tôi sống chung dưới một mái nhà lớn - mái nhà của tình đoàn kết và yêu thương”.

Giữa những đổi thay không ngừng của thời đại, bản Thái Hải vẫn vững vàng như một cây cổ thụ, với gốc rễ sâu bền cắm vào lòng đất mẹ, vươn mình đón ánh sáng tương lai. Nếu muốn tạm quên ồn ào phố thị, hãy đến Thái Hải, để thấy rằng, hạnh phúc đôi khi chỉ đơn giản là được sống giữa thiên nhiên, được yêu thương và sẻ chia.

Hồ Hạ