Ông Zelensky không được lòng Tổng thống Trump, EU quyết 'bọc hậu' cho Ukraine

Động thái mới nhất của ông Zelensky

Khi Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đến Kiev trong tháng này, ông mang theo một đề xuất quan trọng: thuyết phục Tổng thống Volodymyr Zelensky ký thỏa thuận khai thác khoáng sản với Mỹ. Chữ ký của nhà lãnh đạo Ukraine được cho là sẽ đem lại một thắng lợi nhanh chóng cho chính quyền ông Trump.

Tuy nhiên, ông Zelensky cũng có một yêu cầu riêng: một cuộc gặp với Tổng thống Trump nhằm hoàn tất một thỏa thuận mà ông tin rằng sẽ đảm bảo sự ủng hộ liên tục của Washington.

"Tôi hy vọng trong tương lai gần, chúng ta sẽ có một một thỏa thuận và sẽ sẵn sàng ký vào nó trong cuộc họp với Tổng thống Trump”, ông Zelensky nói.

Tổng thống Ukraine Zelensky. Ảnh: Getty

Suốt ba năm diễn ra xung đột với Nga, ông Zelensky đã liên tục kêu gọi sự giúp đỡ từ Mỹ và các đồng minh phương Tây. Thế nhưng, cách tiếp cận của ông đối với chính quyền Tổng thống Trump lần này lại không mang lại hiệu quả, khi Nhà Trắng từ chối gặp trực tiếp nhà lãnh đạo Kiev.

Tại Ukraine, dư luận đang sôi nổi tranh luận về việc liệu Tổng thống Zelensky có mắc sai lầm chiến lược khi công khai phản bác những chỉ trích từ ông Trump, thay vì khéo léo điều hướng các đòn công kích từ Tổng thống Mỹ. Ông Zelensky công khai bác bỏ tuyên bố của ông Trump rằng Ukraine là bên khơi mào cuộc chiến, đồng thời cáo buộc nhà lãnh đạo Washington đang bị cuốn vào"mạng lưới thông tin sai lệch" của Điện Kremlin. Tổng thống Ukraine cũng cho rằng người đồng cấp Mỹ đã sai lầm về quy mô viện trợ của Washington dành cho Kiev cũng như tỷ lệ ủng hộ của người dân Ukraine đối với nhà lãnh đạo nước này.

Cuối tuần trước, nhà lãnh đạo Ukraine tuyên bố sẵn sàng từ chức nếu điều đó mang lại hòa bình cho Ukraine, dù chưa rõ liệu đây có phải là một cam kết nghiêm túc hay chỉ là một tuyên bố mang tính biểu tượng.

Theo bà Baker, lập trường cứng rắn của ông Zelensky không chỉ là dấu hiệu của một cá nhân bướng bỉnh mà còn phản ánh mong muốn chung của người dân Ukraine.

"Người Ukraine muốn hòa bình hơn bất kỳ ai khác. Nhưng chính cuộc chiến đấu và sự kháng cự của quân đội chúng tôi mới là lý do duy nhất giúp Ukraine vẫn tồn tại như một quốc gia độc lập trên trường quốc tế", Trung úy Pavlo Velychko, một binh sĩ đang chiến đấu tại miền đông bắc Ukraine, nhấn mạnh. "Không phải riêng ông Zelensky quyết định điều gì, mà là toàn thể nhân dân Ukraine".

Nhà báo Kim Baker của tờ New York Times lo ngại rằng, những điều này đã khiến ông chủ Nhà Trắng “không hài lòng”.

Bà Baker cũng so sánh cách tiếp cận Mỹ của ông Zelensky đang đi chệch hướng với phương thức truyền thống của chính quyền cựu Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko tập trung vào việc đưa ra các đề xuất hợp tác kinh tế với Mỹ và phản hồi những chỉ trích của ông Trump bằng các tuyên bố mang tính trung lập trên các kênh chính thức.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông, Ukraine từng đưa ra các thỏa thuận mua than và đầu máy xe lửa từ Pennsylvania - một bang quan trọng đối với chiến dịch tranh cử của ông Trump, giúp tạo thêm việc làm cho người dân ở khu vực này. Động thái này từng mang lại lợi ích đáng kể cho Ukraine, cụ thể như việc được phép mua tên lửa chống tăng Javelin, bao gồm khoản viện trợ quân sự đầu tiên từ Mỹ và các biện pháp trừng phạt đối với đường ống dẫn khí Nord Stream của Nga.

Châu Âu cũng không ngồi yên trong bối cảnh quan hệ Trump-Zelensky trở “nóng”. Trong một bài đăng trên mạng xã hội X sau cuộc điện đàm Trump-Putin, Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda “đã đề nghị ông Zelensky tiếp tục duy trì một tiến trình hợp tác bình tĩnh và mang tính xây dựng với Tổng thống Trump”.

Hiện tại, khi tương lai của viện trợ quân sự Mỹ cũng như sự ủng hộ của Washington trong bất kỳ cuộc đàm phán hòa bình nào còn chưa rõ ràng, mối quan hệ căng thẳng giữa hai bên có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng hơn nhiều. Trong hai tuần qua, ông Zelensky đã từ chối ký thỏa thuận khai thác khoáng sản với Mỹ và liên tục lặp lại tuyên bố sẽ không chấp nhận bất kỳ thỏa thuận nào do Washington đề xướng nếu Ukraine không có ghế trên bàn đàm phán với Nga.

Những động thái mới nhất của nhà lãnh đạo Kiev dường như đã đổ thêm dầu vào lửa trong bối cảnh ông Trump đang cứng rắn với Kiev. Xuất hiện trên đài Fox News tuần trước, ông Trump đã chỉ trích người đồng cấp Ukraine Zelensky: "Ông ấy đã tham gia các cuộc họp suốt ba năm và chẳng có gì được thực hiện. Thành thật mà nói, tôi không nghĩ ông ấy là nhân vật quan trọng cần có mặt trong các cuộc đàm phán”.

Châu Âu sẵn sàng cho kịch bản Mỹ "quay lưng"

Tên của nhà lãnh đạo Mỹ Donald Trump hầu như không được nhắc đến trong cuộc họp giữa Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và 13 nhà lãnh đạo phương Tây trực tiếp đến Kiev vào ngày 24/2, đánh dấu ba năm cuộc xung đột Nga-Ukraine.

Tuy nhiên, cái bóng của ông Trump vẫn bao trùm khắp nơi, ẩn trong những lời chỉ trích tinh tế, trong cách các nhà lãnh đạo châu Âu thảo luận về viện trợ cho Ukraine, và trong những tuyên bố nhấn mạnh tầm quan trọng của chủ quyền Ukraine. Các quan chức trong chính quyền ông Trump nhiều lần nhắc đến khả năng Mỹ sẽ cắt giảm hỗ trợ cho cả Ukraine và châu Âu.

Chuyến thăm của các nhà lãnh đạo châu Âu và đồng minh phương Tây nhằm thể hiện sự ủng hộ kiên định đối với Ukraine, đồng thời cam kết viện trợ tài chính và quân sự cho nước này. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nhấn mạnh tầm quan trọng của việc củng cố năng lực phòng thủ và cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine, đồng thời cảnh báo rằng đây không phải là lúc để chùn bước.

Sự kiện đoàn kết này diễn ra vào thời điểm đầy bất ổn đối với châu Âu. Trong ba năm qua, Mỹ đã đóng vai trò “đầu tàu” trong việc hỗ trợ Ukraine trong cuộc xung đột với Nga. Tính đến nay, Mỹ đã chi khoảng 119 tỷ USD cho Ukraine, trong đó 67 tỷ USD dành cho viện trợ quân sự. Con số này nhỉnh hơn một chút so với mức 65 tỷ USD của châu Âu, dù EU đã chi nhiều hơn 21 tỷ USD cho viện trợ nhân đạo và tài chính.

Thế nhưng, ông Trump đang dần đảo ngược xu hướng đó hoặc ít nhất là đang đe dọa làm như vậy.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và Chủ tịch Hội đồng Châu Âu Antonio Costa tại Kiev, Ukraine ngày 24/2. Ảnh: Reuters

Ông Trump đã khiến các quan chức châu Âu sửng sốt khi có những động thái hâm nóng quan hệ với Nga, đồng thời khởi động các cuộc thảo luận về việc chấm dứt xung đột mà không có sự tham gia của Ukraine.

Ngày 24/2, ông Trump tuyên bố xung đột có thể kết thúc "trong vài tuần" và gợi ý về khả năng đến Moscow ngay trong mùa xuân này. Tổng thống Mỹ cũng nhắc lại đề xuất Ukraine ký kết các thỏa thuận khai thác khoáng sản trị giá hàng tỷ USD, được cho là sẽ cho phép Mỹ nắm 50% quyền khai thác khoáng sản ở Ukraine.

Căng thẳng gia tăng khi Mỹ bỏ phiếu chống một nghị quyết của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc lên án Nga, thay vào đó chỉ kêu gọi chấm dứt xung đột mà không đề cập đến trách nhiệm của Moscow.

Trước viễn cảnh Mỹ có thể giảm viện trợ, ông Zelensky đã tích cực củng cố sự ủng hộ từ châu Âu, trong khi các nhà lãnh đạo khu vực phải tìm cách đối phó với nguy cơ thay đổi trong cam kết của Washington. Khi các nhà lãnh đạo tập trung tại Kiev, các bộ trưởng ngoại giao châu Âu cũng họp tại Brussels để bàn bạc về gói hỗ trợ tiếp theo cho Ukraine, có thể lên đến hơn 20 tỷ Euro. The New York Times dẫn hai hai nguồn tin giấu tên cho biết, quyết định cuối cùng dự kiến sẽ được đưa ra vào ngày 6/3 tại cuộc họp đặc biệt của các nhà lãnh đạo EU.

Cùng ngày, EU cũng phê duyệt một gói trừng phạt mới nhắm vào ngành năng lượng, thương mại, giao thông và tài chính của Nga. Động thái này có thể khiến Nhà Trắng không hài lòng, nhất là khi ông Trump đang tìm cách cải thiện quan hệ với Moscow để thúc đẩy một thỏa thuận chấm dứt xung đột nhanh chóng.

"Chúng tôi cảm nhận rõ sự cấp bách. Vấn đề không chỉ là Ukraine, mà còn là trật tự thế giới hiện nay”, Ngoại trưởng Đan Mạch Lars Lokke Rasmussen nói, ngầm nhắc đến những chỉ trích gần đây đối với châu Âu của Phó Tổng thống Mỹ JD Vance tại Hội nghị An ninh Munich.

Nếu Mỹ mạnh tay cắt giảm hỗ trợ cho Ukraine cũng như vai trò của mình trong NATO, châu Âu sẽ đối mặt với một gánh nặng khổng lồ, không chỉ về chi phí mà còn về năng lực quân sự, vốn cần tới hàng thập kỷ để xây dựng.

Nhưng mối quan tâm lớn hơn của châu Âu chính là an ninh của chính họ, vốn gắn chặt với cuộc chiến tại Ukraine. Dẫu vậy, ông Trump vốn nổi tiếng với phong cách lãnh đạo có phần ngẫu hứng. Nhiều khả năng, ông Trump vẫn chấp nhận sự tham gia của Ukraine và châu Âu vào tiến trình đàm phán nếu điều đó giúp đạt được một thỏa thuận có lợi cho Washington.

Diệp Thảo/VOV.VN Theo New York Times, The Hill