Ô nhiễm không khí làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường?

Mặc dù tác động của nó đối với sức khỏe hô hấp và tim mạch đã được biết đến rộng rãi, nhưng một hậu quả ít được biết đến hơn là mối liên hệ của nó với tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường ngày càng tăng.

Việc hiểu được vai trò của ô nhiễm không khí trong việc làm trầm trọng thêm bệnh tiểu đường là rất quan trọng để phòng ngừa hiệu quả sức khỏe. Ảnh: NDTV.

Các nghiên cứu chỉ ra rằng việc tiếp xúc với không khí ô nhiễm có thể dẫn đến rối loạn chuyển hóa, bao gồm kháng insulin, viêm toàn thân và rối loạn chuyển hóa glucose.

Một nghiên cứu năm 2022 được tiến hành ở Ấn Độ đã tìm thấy mối tương quan trực tiếp giữa việc tiếp xúc với PM2.5 và tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường loại 2. Nghiên cứu ước tính rằng gần 20% các trường hợp tiểu đường mới trong khu vực có thể là do tiếp xúc với ô nhiễm không khí.

Mối liên hệ giữa ô nhiễm không khí và bệnh tiểu đường

Các hạt mịn (PM2.5), nitơ dioxide (NO₂) và ôzôn tầng đối lưu là những tác nhân chính gây ô nhiễm không khí và góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.

Khi hít vào, các hạt mịn này xâm nhập sâu vào phổi, gây ra phản ứng viêm. Viêm mãn tính làm giảm khả năng đáp ứng insulin của cơ thể, dẫn đến tăng đường huyết. Bên cạnh đó, ô nhiễm không khí còn gây ra stress oxy hóa, làm tổn thương các tế bào và gây mất cân bằng nội tiết tố, từ đó làm tăng nguy cơ kháng insulin.

Ô nhiễm không khí làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường như thế nào

Viêm hệ thống: Các chất ô nhiễm trong không khí, đặc biệt là PM2.5 và NO₂, kích hoạt các con đường gây viêm trong cơ thể. Viêm mãn tính làm suy yếu chức năng insulin, khiến các tế bào khó hấp thụ glucose hơn, do đó làm tăng nguy cơ kháng insulin - tiền thân của bệnh tiểu đường.

Căng thẳng oxy hóa: Các chất ô nhiễm gây ra stress oxy hóa bằng cách tạo ra các gốc tự do trong cơ thể. Các phân tử không ổn định này làm hỏng các tế bào, mô và cơ quan, bao gồm cả tuyến tụy, nơi sản xuất insulin. Stress oxy hóa kéo dài có thể làm giảm khả năng tiết insulin hiệu quả của tuyến tụy.

Rối loạn chuyển hóa glucose: Các nghiên cứu chỉ ra rằng những người tiếp xúc với mức độ ô nhiễm không khí cao sẽ trải qua những thay đổi trong quá trình chuyển hóa glucose. Các chất ô nhiễm can thiệp vào các con đường truyền tín hiệu điều chỉnh cách cơ thể xử lý và lưu trữ glucose, dẫn đến lượng đường trong máu cao hơn theo thời gian.

Sự mất cân bằng nội tiết tố: Ô nhiễm không khí làm gián đoạn chức năng nội tiết, làm thay đổi nồng độ cortisol và các hormone khác. Nồng độ cortisol tăng cao, phản ứng thường gặp với các tác nhân gây căng thẳng về môi trường, góp phần gây kháng insulin và tích tụ mỡ quanh các cơ quan quan trọng, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.

Tính nhạy cảm di truyền: Những người có khuynh hướng di truyền mắc bệnh tiểu đường có thể có phản ứng mạnh hơn với ô nhiễm không khí. Các chất ô nhiễm làm trầm trọng thêm các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn, đẩy nhanh quá trình tiến triển thành bệnh tiểu đường loại 2.

Các biện pháp phòng ngừa để giảm thiểu rủi ro

Giảm thiểu tiếp xúc ngoài trời, đầu tư vào máy lọc không khí trong nhà vì bộ lọc không khí hiệu suất cao (HEPA) có thể làm giảm đáng kể mức độ ô nhiễm trong nhà, mang lại môi trường thở an toàn hơn.

Áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh, duy trì hoạt động thể chất, thậm chí sử dụng khẩu trang chất lượng cao như N95 hoặc N99 có thể lọc các hạt bụi mịn và giảm hít phải các chất ô nhiễm có hại.

Theo dõi lượng đường trong máu thường xuyên để phát hiện sớm và kiểm soát tiền tiểu đường hoặc bệnh tiểu đường.

PHƯƠNG LÊ

Theo NDTV