Nữ văn sĩ Quỳnh Dao: 'Khi còn sống, nguyện là ánh lửa. Chết đi, nguyện là hoa tuyết'

Nữ văn sĩ Quỳnh Dao

Thông tin nữ văn sĩ Quỳnh Dao từ bỏ cõi đời ở tuổi 86 mới đây gây hụt hẫng với người mến mộ. Dù đã tuổi cao sức yếu nhưng những năm cuối đời, trí tuệ của bà vẫn vô cùng minh mẫn.

Có thể nói Quỳnh Dao là tên tuổi đã đi vào huyền thoại với những tiểu thuyết diễm tình, những kịch bản phim ăn khách "đóng đinh" trong tâm trí người yêu văn chương, yêu phim truyền hình. Những trang văn của bà càng trở nên rung động lòng người hơn nữa khi được chuyển thể thành các phim truyền hình ăn khách. Những bộ phim này là một phần ký ức tuổi thơ, tuổi trẻ của nhiều thế hệ.

Văn vận vào đời đa đoan

Khi đã ở tuổi xế chiều, nữ văn sĩ Quỳnh Dao vẫn giữ được những nét xuân sắc cũng như khí chất của một mỹ nhân và không chỉ là mỹ mạo bên ngoài, từ hình diện của bà toát lên sự trí tuệ, chiều sâu trong tâm hồn. Những tấm ảnh thời xuân sắc còn lưu lại cho thấy ngũ quan hài hòa, ánh mắt nhìn thẳng đầy nghị lực, nét truyền thống pha lẫn hiện đại trong ngoại hình của cô gái Trần Triết (tên thật của nữ văn sĩ Quỳnh Dao).

Có mẹ là giáo viên, từ bé đã được mẹ hướng dẫn học thơ Đường, tâm hồn Trần Triết sớm nảy nở tình yêu với văn chương. Ngay từ thuở còn ngồi trên ghế nhà trường, cô đã sớm có tư tưởng độc lập và thể hiện trí thông minh với những câu hỏi hóc búa với các giáo viên. Cô luôn ao ước trở thành một biên kịch. 16 tuổi, cô gái họ Trần đã cầm bút viết tiểu thuyết. Trong mắt mọi người, Trần Triết là một cô gái khác người, nhiều mộng ảo.

Quỳnh Dao thời trẻ

Thông minh là vậy nhưng dường như cô không phù hợp với môi trường giáo dục ở Đài Loan (Trung Quốc) những năm 40, 50 của thế kỷ trước. Trần Triết từng trượt đại học tới 2 lần. 21 tuổi, cô lập gia đình lần đầu tiên và sau đó sinh con trai đầu lòng. 24 tuổi, nữ văn sĩ với các bút danh Phượng Hoàng, Tâm Như đã có trong tay gần 100 tập truyện ngắn, 2 bộ tiểu thuyết Tầm mộng viện và Hạnh vân thảo.

Tâm hồn mơ mộng tượng hình nên những câu chuyện cũng đầy lãng mạn nhưng cũng lắm đau khổ của Trần Triết dường như đã vận vào cuộc đời cô. Năm 1963, khi mới 25 tuổi, tác phẩm Song ngoại của Quỳnh Dao được phát hành rộng rãi, đánh dấu bước khởi nghiệp thuận lợi. 26 tuổi, cuộc hôn nhân của bà tan vỡ. Trước đó vài năm, Quỳnh Dao đã quen biết với Bình Hâm Đào, lúc bấy giờ là Tổng Biên tập tạp chí Hoàng Quán. Thế nhưng, mối quan hệ tình cảm của hai người mới chỉ thực sự bắt đầu vào những năm đầu thập niên 1970, khi Quỳnh Dao đã là một tên tuổi trên văn đàn. Oái oăm thay bà lại yêu người đàn ông đã có gia đình. Nữ văn sĩ đã có tới gần chục năm làm người đàn bà trong bóng tối cho đến khi đi đến có thể kết hôn với Bình Hâm Đào ở tuổi 41.

Về sau này, nhất là khi ông Bình Hâm Đào bị bệnh cận kề cái chết, những người con vợ trước của ông đã "hạch tội" Quỳnh Dao về việc bà gây nên sự ly tán bố mẹ họ. Thế nhưng, tình yêu, sự gắn bó đến cuối đời của Quỳnh Dao - Bình Hâm Đào đã cho thấy họ sinh ra là dành cho nhau dù không có con chung. Tình yêu không có lỗi và sự kết thúc một cuộc hôn nhân không đơn thuần là do người thứ 3.

Quỳnh Dao và người chông thứ hai, ông Bình Hâm Đào

Năng lượng sáng tạo không vơi cạn bởi tuổi tác

Dường như những trắc trở trong chuyện tình cảm không thể ngăn cản Quỳnh Dao sáng tác và thực hiện những kế hoạch mà bà ấp ủ từ thuở thiếu thời. Bà vừa viết tiểu thuyết, vừa chuyển thể thành kịch bản phim truyền hình những tác phẩm ăn khách như Kỷ độ tịch dương hồng, Bên dòng nước…

Quỳnh Dao còn thể hiện tư duy, quan niệm sống qua những tập danh ngôn về tình yêu, tài năng viết lời ca khúc trong phim, thể hiện khả năng lãnh đạo khi 30 tuổi đã thành lập công ty Hỏa Ô, sản xuất 2 bộ phim đầu tiên là Nguyệt Mãn Tây Lâu, Mạch Sanh Nhân (dựa theo tác phẩm Hạnh Vân Thảo). Năm 38 tuổi, bà thành lập công ty Cự Tinh, 48 tuổi sản xuất loạt phim truyền hình dựa theo tiểu thuyết Kỷ Độ Tịch Dương Hồng, 50 tuổi vẫn tràn đầy cảm hứng sáng tạo, sáng tác và xuất bản cuốn tiểu thuyết cổ trang đầu tiên có tên gọi Tuyết Kha.

Những thập niên 1970, 1980, 1990, hàng loạt tác phẩm nổi tiếng của nữ văn sĩ Quỳnh Dao được chuyển thể thành phim truyền hình như Xóm vắng, Hải âu phi xứ, Hoàn Châu cách cách, Dòng sông ly biệt… đưa tên tuổi nhiều diễn viên như Lâm Thanh Hà, Lưu Tuyết Hoa, Triệu Vy, Lâm Tâm Như, Phạm Băng Băng... trở thành những ngôi sao hàng đầu của màn ảnh Hoa ngữ.

"Hoàn Châu cách cách" - một trong những bộ phim thành công vang dội của Quỳnh Dao

Nhan sắc và tài năng song hành, thành công liên tiếp và cả một vị trí lẫy lừng trên văn đàn và làng phim của Trung Quốc, tuổi xế chiều, năng lượng sáng tạo của nữ văn sĩ Quỳnh Dao vẫn không hề vơi cạn. Ở tuổi 79, bà phát hành cuốn Trước khi hoa tuyết rơi - Bài học cuối cùng của đời tôi nói về một đôi vợ chồng già đối diện với chứng suy giảm trí nhớ, việc lắp ống thở và cái chết. Nữ văn sĩ chia sẻ, trái tim bà vẫn thổn thức khi đánh máy tác phẩm và cho rằng đây là "cuốn sách đặc biệt nhất, quan trọng nhất của đời tôi". Cuốn sách là những câu chuyện về chính cuộc đời Quỳnh Dao và chồng bà - ông Bình Hâm Đào. Cho đến cuối đời, khi chồng nằm trên giường bệnh, bà vẫn không nguôi nghĩ về hành trình cuộc đời với ông.

Một cuộc đời đa đoan, một sự nghiệp quá nhiều những thành công và sáng tạo, sau bức tâm thư dặn dò hậu sự cách đây đã mấy năm, cách mà nữ văn sĩ Quỳnh Dao giã biệt cõi đời cũng để lại thật nhiều cảm xúc, như tinh thần trong các tác phẩm bà để lại cho nhân gian: "Khi còn sống, nguyện là ánh lửa, cháy tới phút cuối cuộc đời. Chết đi, nguyện là hoa tuyết, lất phất rơi, hóa thành cát bụi"…

Võ Hà