Nội dung xấu độc trên mạng xã hội bào mòn đạo đức của giới trẻ

Chúng ta cần sớm hành động để bảo vệ trẻ em trước những thông tin xấu độc trên mạng xã hội (ảnh minh họa trên internet)

Hệ lụy đã đem đến những tác động nghiêm trọng về nhận thức, hành vi của giới trẻ.

Đáng lo

Những video chứa nội dung dung tục, bạo lực, khiêu dâm hay kích động thù hận xuất hiện ngày càng nhiều trên TikTok, YouTube, Facebook… Đáng lo ngại hơn, chúng không chỉ tồn tại mà còn được nhiều người trẻ vô tình hoặc cố ý cổ súy, lan truyền rộng rãi.

Những nội dung phản cảm này có thể khiến giới trẻ dần coi đó là điều bình thường, làm thay đổi nhận thức về chuẩn mực đạo đức. Đặc biệt, khi những hành vi lệch chuẩn được thần tượng hóa bởi các “influencer” (người ảnh hưởng), nhiều thanh thiếu niên có xu hướng bắt chước, dẫn đến sự gia tăng của các hành vi lệch chuẩn trong xã hội như bạo lực học đường, nói tục, thậm chí vi phạm pháp luật.

Nghiên cứu của Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ (APA) chỉ ra rằng, việc tiếp xúc quá nhiều với nội dung tiêu cực trên mạng xã hội có thể làm tăng mức độ lo âu, trầm cảm ở thanh thiếu niên lên đến 30%. Những video tiêu cực có thể khiến người trẻ mất niềm tin vào cuộc sống, thậm chí có xu hướng tự làm hại bản thân.

Ngoài ra, các nội dung giật gân, kích thích sự tò mò khiến nhiều thanh thiếu niên bị cuốn vào vòng xoáy nghiện mạng xã hội. Không ít em dành hàng giờ lướt mạng xã hội làm suy giảm khả năng giao tiếp thực tế, xa rời đời sống thực và ngày càng cô lập.

Việc tiếp xúc với nội dung xấu độc cũng khiến giới trẻ dễ trở thành mục tiêu của các chiêu trò lừa đảo. Những đối tượng xấu thường lợi dụng video phản cảm để dụ dỗ, gài bẫy, đặc biệt là những trường hợp bị lôi kéo vào các hoạt động mại dâm, tống tiền bằng hình ảnh nhạy cảm.

Nhiều nhóm trên mạng xã hội lợi dụng nội dung kích động bạo lực để lôi kéo thanh thiếu niên vào các tổ chức tội phạm hoặc các hoạt động chống phá Nhà nước. Các video xuyên tạc lịch sử, bôi nhọ danh dự cá nhân, lan truyền tin giả có thể gây mất ổn định xã hội, ảnh hưởng đến an ninh quốc gia.

Sớm hành động theo chuẩn mực quốc tế

Trước thực trạng đáng báo động, nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng những biện pháp quyết liệt nhằm kiểm soát và ngăn chặn sự lan tràn của thông tin xấu độc.

Liên minh châu Âu (EU) đã ban hành Đạo luật Dịch vụ kỹ thuật số (Digital Services Act - DSA), yêu cầu các nền tảng mạng xã hội gỡ bỏ nội dung độc hại trong vòng 24 giờ sau khi bị phát hiện. Nếu vi phạm, các công ty công nghệ có thể bị phạt tới 6% doanh thu toàn cầu.

Còn Trung Quốc sử dụng hệ thống kiểm duyệt nghiêm ngặt với “Tường lửa Vạn lý trường thành” (Great Firewall). Các nền tảng như WeChat, Douyin (TikTok Trung Quốc) phải chặn và xóa ngay lập tức những video phản cảm, vi phạm chuẩn mực.

Hoa Kỳ thì áp dụng Đạo luật Bảo vệ trẻ em trên không gian mạng (COPPA), yêu cầu các nền tảng như YouTube, Facebook phải tự động gỡ bỏ nội dung không phù hợp với người dùng dưới 13 tuổi. Các biện pháp siết chặt quản lý nền tảng mạng xã hội cũng được áp dụng triệt để ở Hàn Quốc, các nền tảng như Naver, KakaoTalk phải chịu trách nhiệm kiểm duyệt nội dung chặt chẽ. Luật Chống bạo lực mạng cũng cho phép nạn nhân yêu cầu gỡ bỏ nội dung bôi nhọ trong vòng 3 giờ.

Còn Singapore áp dụng Luật An ninh mạng POFMA, cho phép chính phủ yêu cầu các nền tảng chặn nội dung độc hại, với mức phạt lên đến 1 triệu USD nếu vi phạm.

Đối với Việt Nam, trước thực trạng thông tin xấu độc lan tràn trên không gian mạng, Việt Nam cần có những giải pháp đồng bộ để bảo vệ người dùng, đặc biệt là thế hệ trẻ. Cần yêu cầu các đơn vị quản lý nền tảng Facebook, YouTube, TikTok... có trách nhiệm gỡ bỏ nội dung độc hại trong thời gian ngắn nhất, tương tự như cách mà EU và Singapore đang thực hiện.

Có thể dùng ứng dụng công nghệ AI trong kiểm duyệt nội dung để có thể giúp phát hiện và chặn sớm những nội dung vi phạm ngay khi chúng xuất hiện, tránh để lan truyền rộng rãi. Chương trình giáo dục số cần được xây dựng và đưa vào giảng dạy sớm để giúp học sinh nhận thức đúng đắn về các nguy cơ từ mạng xã hội, từ đó có biện pháp phòng tránh.

Cha mẹ cũng cần đồng hành cùng con cái, kiểm soát nội dung mà con em mình tiếp cận trên mạng, đồng thời tăng cường giáo dục về đạo đức, kỹ năng sống để giúp trẻ em tự bảo vệ mình.

Mạng xã hội vốn là con dao hai lưỡi, nếu không có sự kiểm soát chặt chẽ, thông tin xấu độc sẽ trở thành “quả bom nổ chậm”, gây tác động tiêu cực đến cả cá nhân và xã hội. Việc xử lý nội dung phản cảm, dung tục, đồi trụy cần sự chung tay của Chính phủ, các nền tảng mạng xã hội và cả cộng đồng để xây dựng một môi trường mạng lành mạnh hơn.

Thượng tá ĐÀO TRUNG HIẾU, Tiến sĩ tội phạm học