Ninh Thuận: Phát hiện 3 loài thực vật mới tại Vườn Quốc gia Núi Chúa

Sầm cuống dài là một trong ba loài thực vật mới được phát hiện ở Vườn Quốc gia Núi Chúa, tỉnh Ninh Thuận. (Nguồn: Viện Sinh học Nhiệt đới)

Theo Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, trong chương trình hợp tác giữa Viện Sinh học nhiệt đới (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) với Bảo tàng Đại học Kagoshima thuộc Đại học Kagoshima, Nhật Bản và Khoa Lâm nghiệp, Đại học Quốc gia Lào, mới đây, các nhà khoa học thuộc Viện Sinh học nhiệt đới đã phát hiện 3 loài thực vật mới gồm: Sầm cuống dài, Diệp hạ châu Núi Chúa và Lòng mức Núi Chúa thuộc ba họ khác nhau tại Vườn Quốc gia Núi Chúa, tỉnh Ninh Thuận.

Phó Chủ tịch Hội đồng khoa học Viện Sinh học nhiệt đới, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Ngô Xuân Quảng đánh giá, việc phát hiện 3 loài thực vật mới không chỉ làm phong phú thêm cho kho tàng đa dạng sinh học của Việt Nam mà còn có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn hệ sinh thái và nguồn gen thực vật quý hiếm.

Ngoài ra, việc phát hiện này còn cho thấy tiềm năng lớn trong việc khám phá và công bố thêm nhiều loài chưa từng được ghi nhận tại khu vực và các vùng lân cận.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Đặng Văn Sơn, Trưởng phòng Bảo tàng thực vật, Viện Sinh học nhiệt đới, loài Sầm cuống dài còn được tìm thấy ở đảo Hòn Tre (Khánh Hòa), nơi có hệ sinh thái ven biển đặc trưng, thường mọc ở độ cao dưới 200m, trong rừng thưa ven biển trên nền đất pha cát hoặc đá ong nghèo dinh dưỡng, chịu ảnh hưởng bởi điều kiện khô hạn và môi trường biển.

Loài này thuộc họ Mua là loài cây gỗ nhỏ, cao đến 5m. Lá mọc đối, phiến lá nhỏ, dày, hơi mọng, đỉnh tù hoặc đôi khi có khía lõm, gân giữa hơi nổi ở mặt dưới. Hoa nhỏ, màu tím xanh, mọc thành cụm chùm xim ở đầu cành hoặc nách lá; đài hình chuông, cánh hoa hình tam giác rộng, đầu nhọn. Quả mọng, hình cầu, khi chín có màu tím đen.

Loài Diệp hạ châu Núi Chúa mọc ở trảng cây bụi ven biển ở độ cao 25m, số lượng ước tính khoảng 50 cá thể.

Loài này thuộc họ Diệp hạ châu là loài cây bụi thấp, mọc bò, đơn tính cùng gốc; cành có màu nâu đỏ. Lá mọc so le, phiến lá hình trứng ngược đến hình elip rộng, đôi khi gần tròn, có màu đỏ xám khi còn non, chuyển sang xanh khi trưởng thành.

Hoa mọc ở nách lá, đơn tính; hoa đực mọc đơn lẻ hoặc theo bó, màu hồng đến đỏ tía; hoa cái mọc đơn lẻ, có màu đỏ tía. Quả nang, gần hình cầu, màu đỏ tía, nhẵn.

Loài Lòng mức Núi Chúa mọc trong rừng lá rộng thường xanh trên nền đất granite, với số lượng cây trưởng thành ghi nhận chưa đến 20 cá thể.

Loài này thuộc họ Trúc đào là cây bụi cao khoảng 3 m, thân nhẵn có nhựa mủ trắng; cành non nâu vàng đến nâu đỏ, bóng, cành già chuyển xám với đốm sần nhỏ. Lá mọc đối, hình elip thon dài hoặc elip ngược, mặt trên xanh vàng sẫm, mặt dưới nâu vàng xỉn, cả 2 mặt nhẵn bóng.

Cụm hoa mọc đầu cành, dạng xim, mang 3-13 hoa, cuống hoa rủ khi nở; đài màu xanh, 5 thùy thuôn nhọn, mép có lông tơ ngắn; tràng hoa cam-đỏ, thùy hình trứng rộng, mép hơi uốn cong và ngược khi nở hoàn toàn, mặt ngoài có lớp hạt nhỏ đặc trưng.

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Đặng Văn Sơn, Trưởng phòng Bảo tàng thực vật, Viện Sinh học nhiệt đới cho biết cả 3 loài này đều được công bố trên Tạp chí chuyên ngành Phytotaxa (ngành thực vật uy tín của quốc tế) ngày 29/1/2025.

Thời gian tới, nhóm nghiên cứu sẽ tiếp tục điều tra, thống kê và nghiên cứu phân loại các loài mới này để hiểu rõ hơn về hệ thực vật khô hạn của khu vực này; đồng thời, đề xuất đưa vào danh mục cần bảo tồn theo tiêu chí của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế.

Tính đến nay, Vườn Quốc gia Núi Chúa đã ghi nhận 1.514 loài thuộc 596 chi của 147 họ thực vật có mạch, 54 loài thực vật được xếp hạng bị đe dọa trong Danh lục đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN).

Trong số đó, có nhiều loài mới đã được các nhà thực vật học trong nước và quốc tế mô tả từ sau năm 2000./.

(TTXVN/Vietnam+)