Những đứa trẻ được cha mẹ âu yếm thường xuyên sẽ ít gặp căng thẳng

Cử chỉ âu yếm của cha mẹ có tác dụng trấn an trẻ nhỏ. Ảnh minh họa: M&C.

Cuộc tiếp xúc với Cora đã ghi dấu trong tôi một thời gian dài. Tôi nghĩ về bà, Tiny và những thế hệ giữa hai người họ. Tôi thấy quanh mình đầy những bằng chứng về ACE xuyên thế hệ.

Nhưng phải nhờ đến những con chuột mẹ và chuột con trong nghiên cứu bước ngoặt của bác sĩ Michael Meaney cùng đồng nghiệp tại Đại học McGill, tôi mới xâu chuỗi được việc cần hiểu và cuối cùng là can thiệp vào di sản sinh học của căng thẳng độc hại như thế nào.

Meany và cộng sự đã nghiên cứu 2 nhóm chuột mẹ con. Họ để ý thấy sau khi chuột con bị các nhà khoa học sờ nắn, chuột mẹ sẽ an ủi những con non căng thẳng này bằng cách liếm láp và chải lông cho chúng.

Về cơ bản, điều này tương đương với việc ôm ấp và hôn hít ở người. Một vài chuột mẹ liếm láp và chải lông cho lũ con khá nhiều. Một số con khác lại không liếm láp và chải lông cho lũ con gì mấy, nghĩa là chúng không hôn hít và ôm ấp gì nhiều khi lũ nhỏ phải trải qua một ngày khó khăn.

Phần khiến tôi chú ý là đây: Các nhà nghiên cứu đã quan sát được rằng sự phát triển của phản ứng với căng thẳng ở chuột con chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi việc mẹ nó “liếm nhiều” hay “liếm ít”.

Họ thấy khi bị nghiên cứu hoặc căng thẳng, lũ chuột con được mẹ liếm nhiều có nồng độ hormone căng thẳng thấp hơn, bao gồm cả corticosterone. Hệ quả của việc "được liếm nhiều nên ít căng thẳng" này cũng có mô hình phản ứng theo liều: Chuột con càng được liếm láp và chải lông nhiều, nồng độ hormone căng thẳng càng thấp.

Thêm vào đó, chuột con được mẹ liếm nhiều cũng có một “căng thẳng kế” tinh nhạy và hiệu quả hơn. Ngược lại, chuột con ít được liếm láp không chỉ có nồng độ corticosterone cao hơn khi đối diện với yếu tố căng thẳng (trong trường hợp này là bị nhốt một mình trong lồng nhỏ, kín trong vòng 20 phút), chúng cũng gặp nhiều khó khăn hơn trong việc dập tắt phản ứng với căng thẳng so với chuột con được liếm nhiều hơn.

Việc liếm láp và chải lông trong mười ngày đầu tiên khi chuột con mới ra đời đã dự đoán những thay đổi trong phản ứng với căng thẳng ở chúng đến hết đời. Thậm chí còn giật mình hơn, những thay đổi này tiếp tục ở thế hệ sau, bởi vì chuột con được mẹ liếm láp nhiều sẽ trở thành chuột mẹ liếm láp nhiều khi chúng có con.

Tôi nghĩ đến Charlene và Nia khi đọc nghiên cứu của Meaney, tôi tự hỏi bản thân Charlene có được mẹ ôm ấp vỗ về thường xuyên khi còn bé. Chắc chắn cô đã phải chịu rất nhiều căng thẳng.

Trong kỳ nội trú của mình, tôi đã chứng kiến việc có con sinh non đáng sợ thế nào, thậm chí là đối với những bậc cha mẹ kiên cường và có nhiều hỗ trợ nhất. Khi bước vào phòng khám của tôi, Charlene là một bà mẹ trẻ, trầm cảm, có con sinh non, nhưng không phải lúc nào cô cũng như vậy.

Charlene lớn lên ở Bayview với nhiều hứa hẹn. Là ngôi sao bóng đá ở trường, cô dường như đã thành công ngoài dự đoán khi tài năng thể thao mang lại một suất học bổng đại học. Nhưng vào năm nhất, một chấn thương ở đầu gối đã dập tắt ước mơ của cô. Cô bỏ học vào năm tiếp theo, và sau khi ở nhà vài năm thì có thai. Giờ đây, cô phải vật lộn tìm cách nuôi con.

Tôi lo cho cả Charlene và Nia. Giáo dục y khoa đã dạy tôi cách chẩn đoán trẻ con kém phát triển. Nhưng tôi không được học làm thế nào để phá vỡ vòng lặp căng thẳng độc hại truyền đời.

Nadine Burke Harris/ Thái Hà Books & NXB Công thương