Nhiều biến động trong nhu cầu tiêu thụ tôm tại các thị trường chủ lực đầu năm 2025

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) vừa công bố báo cáo mới nhất về xu hướng tiêu thụ tôm tại các thị trường chủ lực, cho thấy bức tranh đầy phân hóa trong bối cảnh ngành tôm toàn cầu đang chuyển mình sau năm 2024 nhiều biến động.

Thị trường tôm Mỹ mở màn năm 2025 với đà phục hồi mạnh mẽ. Chỉ trong tháng 1, quốc gia này đã nhập khẩu 71.301 tấn tôm, đạt giá trị 631,2 triệu USD, tăng lần lượt 20% về khối lượng và 32% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái. Giá tôm trung bình cũng tăng 11%, đạt 4,02 USD/pound, so với mức 3,62 USD/pound hồi tháng 1/2024.

Theo VASEP, sự khởi sắc này một phần nhờ Mỹ đã có kết luận rõ ràng hơn về điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với các nước xuất khẩu lớn như Ecuador, Ấn Độ, Indonesia và Việt Nam. Tôm Ấn Độ tăng mạnh, tôm Indonesia và Việt Nam duy trì nhịp tăng ổn định, trong khi Ecuador có dấu hiệu chững lại.

Tuy nhiên, tiềm năng tiêu thụ tôm tại Mỹ vẫn còn đối mặt nhiều rào cản. Dù nhu cầu cao, đặc biệt trong nhóm người trẻ dưới 35 tuổi và người ăn chay linh hoạt (flexitarian), nhưng giá cả và yếu tố tiện lợi vẫn là mối bận tâm. Nhiều người tiêu dùng vẫn cho rằng tôm đắt đỏ hơn thịt gà, và không ít người ngại chế biến do thao tác sơ chế rườm rà như lột vỏ, lấy chỉ đen...

Để thúc đẩy tiêu dùng, VASEP khuyến nghị các doanh nghiệp Việt cần thay đổi cách tiếp cận: định vị tôm như một nguồn protein hàng ngày, đẩy mạnh dòng sản phẩm giá trị gia tăng như tôm chế biến sẵn, đồng thời tung ra các định dạng bao bì nhỏ hơn để hạ giá thành.

Trái ngược với Mỹ, Trung Quốc lại ghi nhận xu hướng nhập khẩu chậm lại trong đầu năm. Tôm hùm tiếp tục tăng, nhưng các loại tôm nước ấm như tôm chân trắng và tôm sú vẫn chưa thể bứt phá. Năm 2024, Trung Quốc nhập khẩu 916.000 tấn tôm nước ấm đông lạnh, giảm 7% so với năm trước, tương đương giá trị sụt 15% còn 4,55 tỷ USD.

Nguyên nhân chính được cho là do sản lượng tôm nuôi trong nước tăng mạnh, kéo theo giá tôm nội địa hạ xuống, tạo ra sức ép cạnh tranh trực tiếp với nguồn tôm nhập khẩu.

Dẫu vậy, tôm vẫn chiếm tỷ trọng đáng kể trong cơ cấu thủy sản nhập khẩu của Trung Quốc, chiếm 24% tổng khối lượng và 41% giá trị. Đặc biệt, tôm vẫn là mặt hàng phổ biến trên các sàn thương mại điện tử, minh chứng cho sức hút chưa hề giảm nhiệt.

Một điểm đáng chú ý là giá tôm nguyên liệu tại Trung Quốc biến động mạnh đầu năm 2025. Sau khi rơi xuống đáy vào tháng 1, giá tôm bật tăng trở lại vào tháng 3 do nguồn cung thắt chặt, cho thấy thị trường nội địa có tính nhạy cảm cao với các yếu tố mùa vụ.

Tại châu Âu, thị trường tôm đầu năm không có nhiều đột phá, chủ yếu do đặc điểm tiêu dùng theo mùa và mùa đông không phải là thời điểm cao điểm của hải sản. Tuy nhiên, VASEP đánh giá dài hạn thị trường này vẫn rất tiềm năng, với xu hướng tiêu thụ tôm ngày một tăng tại các quốc gia như Đức, Pháp và Hà Lan - nơi người dân có thói quen ăn hải sản đều đặn.

Xu hướng tiêu dùng tại châu Âu cũng đang phân hóa theo vùng. Tây Âu ưa chuộng tôm cao cấp, hữu cơ và chế biến sẵn; Nam Âu ưu tiên tôm tươi để phù hợp với các món truyền thống; còn khu vực Đông Âu bắt đầu mở rộng nhóm khách hàng trung lưu, quan tâm đến các sản phẩm tôm có mức giá hợp lý hơn.

Một điểm thuận lợi cho doanh nghiệp xuất khẩu là người tiêu dùng châu Âu ngày càng quan tâm đến chất lượng, tính bền vững và yếu tố tiện lợi, mở ra dư địa cho các dòng sản phẩm tôm sạch, hữu cơ, cấp đông IQF và các dòng sản phẩm tiện dụng khác.

Từ bức tranh phân hóa trên, có thể thấy thị trường tôm toàn cầu đầu năm 2025 đang vận động theo những quy luật riêng của từng khu vực. Trong đó, thị trường Mỹ tăng tốc trở lại, Trung Quốc điều chỉnh theo cán cân cung cầu nội địa, còn châu Âu giữ nhịp ổn định, song đầy triển vọng dài hạn.

Trong bối cảnh đó, VASEP nhấn mạnh các doanh nghiệp Việt Nam cần linh hoạt điều chỉnh chiến lược: từ tối ưu chi phí sản xuất, đầu tư sâu hơn vào sản phẩm giá trị gia tăng, đến thấu hiểu nhu cầu đặc thù của từng thị trường. Chỉ như vậy, ngành tôm mới có thể duy trì đà tăng trưởng bền vững và khai thác trọn vẹn các cơ hội từ thị trường toàn cầu đầy biến động.

NH