Nhiều áp lực đổ dồn, căng thẳng tỷ giá vẫn không đáng lo

Trong bối cảnh nhiều áp lực, căng thẳng từ vàng, USD nhưng lãi suất vẫn duy trì ở mức thấp để hỗ trợ phục hồi tăng trưởng. Ảnh tư liệu

PV: Từ đầu năm 2024, biến động tỷ giá USD/VND được ví như đi “tàu lượn” bởi mức độ biến động lớn, tăng giảm nhiều đợt đan xen. Gần đây, tỷ giá tăng đột ngột vào đầu tháng 10/2024, với mức tăng 3,5% chỉ trong 1,5 tháng trong bối cảnh đồng pha với diễn biến của chỉ số DXY thời gian gần đây và tăng tới 4,5% từ đầu năm đến nay, bất chấp động thái cắt giảm lãi suất hai lần của Cục Dự trữ liên bang Hoa Kỳ (Fed). Xin ông lý giải điều này?

TS. Nguyễn Quốc Việt: Theo tôi, có hai nguyên nhân khiến tỷ giá USD/VND khó hạ nhiệt dù Fed đã giảm lãi suất hai lần.

Ở góc độ quốc tế, tỷ giá tăng trở lại do hiệu ứng khi ông Donald Trump quay trở lại chính trường và đắc cử Tổng thống Hoa Kỳ. Dự kiến nhiệm kỳ này, ông Trump sẽ thực hiện các chính sách bảo hộ nhằm ưu đãi các nhà sản xuất trong nước và thu hút sản xuất trở lại. Điều đó dẫn đến các dòng vốn đầu tư, đặc biệt đầu tư gián tiếp vừa qua đã rút khỏi rất nhiều quốc gia sẽ quay trở lại Hoa Kỳ, với kỳ vọng cổ phiếu và giá trị các tài sản đầu tư sẽ tăng lên trong nhiệm kỳ ông Trump làm Tổng thống.

Việt Nam cũng không ngoại lệ, chỉ số chứng khoán tháng 10/2024 sụt giảm so với tháng trước và xu hướng rút ròng các dòng vốn vẫn tiếp diễn, đặc biệt từ các quỹ nước ngoài hay một số dòng vốn gián tiếp. Từ đó, tạo chênh lệch trong cán cân thanh toán quốc tế (BOP) ở cấu phần đầu tư và gây căng thẳng ngoại tệ ngắn hạn.

Mặc dù Fed hạ lãi suất hai lần, lần đầu 50 điểm cơ bản, lần hai 25 điểm cơ bản có thể tạo cân bằng trở lại nhưng hiệu ứng chính trị vẫn cao hơn hiệu ứng về chính sách tiền tệ.

PV: Ở góc độ trong nước, nhân tố nào gây thêm căng thẳng về vấn đề tỷ giá, thưa ông?

TS. Nguyễn Quốc Việt: Có thể thấy rõ hai thời điểm khi đồng USD tăng, chúng ta tăng tốc độ nhập khẩu hàng hóa, thậm chí có giai đoạn chuyển sang nhập siêu (tháng 5/2024). Chỉ dấu tích cực là tốc độ nhập khẩu gia tăng, chủ yếu trong khu vực chế biến chế tạo và khu vực kinh tế trong nước.

Đây thực ra là tín hiệu mừng khi thời điểm đầu và cuối năm đều có tín hiệu tốt khi doanh nghiệp đẩy mạnh sản xuất, nhằm đáp ứng đơn hàng và phục vụ chuỗi liên kết với các doanh nghiệp FDI, đương nhiên xuất hiện cầu ngoại tệ. Để tăng xuất khẩu có độ trễ nhất định nhưng sẽ tạo động lực tăng trưởng về kinh tế đối ngoại, trong đó có tăng trưởng xuất khẩu. Tôi cho rằng chắc chắn năm nay Việt Nam sẽ tiếp tục xuất siêu.

Điều đó cũng phản ánh rõ ở tổng cung, đáng mừng là chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) tháng 10/2024 đạt 51,2 điểm, cao hơn tháng khi dưới 50 điểm. Điều đó chứng tỏ đơn hàng phục hồi mạnh mẽ, thậm chí, chúng ta có nhiều đơn hàng đến hết quý 1-2/2025. Tuy nhiên, cũng phải lưu ý để chính sách tương lai hài hòa hơn, đưa thêm giá trị nội địa để tạo giá trị gia tăng khi xuất khẩu. Một mặt, sẽ gia tăng hàm lượng nội địa; mặt khác, đỡ căng thẳng khi cần ngoại tệ nhập khẩu trong ngắn hạn vì tính chất thời vụ.

Cùng với đó, không ngoại trừ trường hợp doanh nghiệp nhập khẩu phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước cuối năm phục vụ Tết và các lễ hội, cùng chính sách kích cầu tiêu dùng kéo dài, đặc biệt từ hiệu ứng tăng lương, từ đó, hỗ trợ kích cầu tiêu dùng trong nước. Thủ tướng Chính phủ từng nhấn mạnh đây là động lực tăng trưởng truyền thống quan trọng, cần thúc đẩy.

Bên cạnh cầu tiêu dùng nội địa tăng lên từ việc nhập khẩu hàng hóa thiết yếu, một số mặt hàng chuyên biệt phục vụ nhu cầu người dân tăng như nhập khẩu ô tô hạng sang, dù nhập khẩu hàng xa xỉ trong điều kiện kinh tế còn khó khăn và mới phục hồi sau đại dịch cũng không khuyến khích và tiêu hao thêm ngoại tệ.

Dù vậy, ở góc độ dài hạn cũng cần lưu ý rủi ro căng thẳng địa chính trị ảnh hưởng tới xuất khẩu của Việt Nam và nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump dự báo sẽ tiếp tục những cuộc thương chiến với Trung Quốc. Do đó, Việt Nam cần phải theo dõi kỹ các dòng hàng nhập khẩu có thể bị “trục lợi” xuất xứ để xuất khẩu.

Ngoài ra, cũng không loại trừ khả năng chúng ta nhập khẩu thêm vàng để bình ổn trong điều kiện giá vàng quốc tế tăng cao.

PV:Trong tháng 10/2024 khi tỷ giá bật tăng, Ngân hàng Nhà nước thắt chặt tiền tệ ở mức độ vừa phải thông qua việc bán tín phiếu ở trên thị trường mở. Tuy nhiên, giữa tháng 11/2024, đồng USD lên rất mạnh nhưng chưa thấy động thái gì từ Ngân hàng Nhà nước, điều này lý giải thế nào, thưa ông?

TS. Nguyễn Quốc Việt: Ngay từ đầu năm, VEPR đánh giá rằng động thái điều hành chính sách tiền tệ rất linh hoạt thông qua các công cụ trên thị trường mở rất hiệu quả kể cả trong bối cảnh nhiều áp lực, căng thẳng từ vàng, đô nhưng lãi suất vẫn duy trì ở mức thấp để hỗ trợ phục hồi tăng trưởng. Thậm chí có những giai đoạn cho thấy áp lực lạm phát lớn từ nhiều yếu tố, cả bên trong lẫn bên ngoài nhưng cuối cùng, lạm phát chắc chắn dưới 4% đạt mục tiêu đề ra. Dấu hiệu để có căng thẳng thanh khoản cũng chưa thấy.

Bên cạnh đó, nền tảng tài khóa tương đối tốt, thu ngân sách vượt trội so với dự toán.

Về biến động quốc tế, giá năng lượng giảm sâu nên không căng thẳng về giá đầu vào ngắn hạn, tức áp lực lạm phát do chi phí đẩy không lớn. Lạm phát hạ nhiệt và tiến về sát mức mục tiêu, đặc biệt tại Hoa Kỳ. Xu thế chung tại tất cả các ngân hàng trung ương trên thế giới là giảm lãi suất điều hành rõ rệt, Fed dự định tiếp tục giảm lãi suất 25 điểm cơ bản vào tháng 12/2024.

PV: Xin cảm ơn ông!

Tú Anh (thực hiện)