Nhận diện áp lực thị trường trái phiếu 2025

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp tiếp tục phục hồi

466,696 nghìn tỷ đồng là giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp được phát hành trong năm 2024. Con số này đã tăng 34,2% so với năm 2023. Trong đó, tổng giá trị các đợt phát hành riêng lẻ đạt 431.782 tỷ đồng, tăng 38,1% so với cùng kỳ, tổng giá trị phát hành công chúng đạt 34.914 tỷ đồng, giảm 0,6% so với cùng kỳ.

Hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp tiếp tục chứng kiến sự phục hồi trong năm 2024 nhờ sự gia tăng phát hành của nhóm ngân hàng, được cho là chiếm tới 70% giá trị toàn thị trường. Khối Phân tích - Công ty Cổ phần Chứng khoán VNDIRECT trong một báo cáo thị trường trái phiếu doanh nghiệp vừa phát hành đã chỉ ra: Từ quý 2 đến quý 4 của năm 2024 các tổ chức tín dụng liên tục gia tăng phát hành trái phiếu doanh nghiệp với kỳ dài từ 3 năm - 10 năm.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, việc các tổ chức tín dụng tăng phát hành trái phiếu doanh nghiệp là để tăng tỷ lệ vốn huy động trung và dài hạn nhằm đảm bảo tỷ lệ tối đa vốn huy động ngắn hạn cho vay trung và dài hạn theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.

Một trong những điểm nổi bật của thị trường trái phiếu doanh nghiệp năm qua chính là việc các đơn vị phát hành tập trung mua lại trái phiếu trước hạn. Theo VNDIRECT, hoạt động mua trái phiếu doanh nghiệp trước hạn duy trì ở mức cao với tổng giá trị TPDN riêng lẻ được mua lại trước hạn trong Quý 4/2024 đạt hơn 70.600 tỷ đồng, tăng nhẹ so với quý liền trước và tăng 4,4% so với cùng kỳ.

Hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp tiếp tục chứng kiến sự phục hồi. Ảnh: Thanh Minh

Ngân hàng vẫn là nhóm thực hiện mua lại trái phiếu doanh nghiệp trước hạn nhiều nhất, chỉ tính riêng trong quý 4/2024 đạt hơn 54.280 tỷ đổng, chiếm 76,8% tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp được mua lại trước hạn trong thời gian này. Đứng kế tiếp là nhóm Bất động sản, với giá trị mua lại đạt hơn 10.680 tỷ đồng, tăng 119% so với Quý 3/2024 và chiếm 15% tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp được mua lại trước hạn trong Quý 4/2024.

Mặc dù gia tăng lượng phát hành nhưng theo Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia, quy mô thị trường trái phiếu ước đạt 35% GDP của Việt Nam trong năm 2024 là vẫn còn khá khiêm tốn so với nhiều quốc gia trong khu vực như Thái Lan, Malaysia, Indonesia.

Bên cạnh đó, nhận diện thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong năm qua, ông Nguyễn Bá Khương - Chuyên viên Phân tích của VNDIRECT chia sẻ: Trong bối cảnh hoạt động sản xuất kinh doanh của nhiều doanh nghiệp vẫn còn khó khăn, nhiều doanh nghiệp vẫn gặp khó về dòng tiền và hạn chế khả năng tiếp cận nguồn vốn, do đó danh sách các tổ chức phát hành chậm thanh toán các nghĩa vụ nợ trái phiếu doanh nghiệp vẫn tiếp tục tăng lên trong năm 2024. “Theo số liệu tổng hợp của chúng tôi, tính đến cuối năm 2024, có khoảng hơn 90 doanh nghiệp nằm trong danh sách chậm nghĩa vụ thanh toán lãi hoặc nợ gốc trái phiếu doanh nghiệp” - ông Khương nhấn mạnh.

Áp lực đáo hạn lớp

Từ thực tế của thị trường năm 2024, các chuyên gia trong lĩnh vực tài chính cho rằng, năm 2025 sẽ có một số áp lực về đáo hạn đối với các tổ chức phát hành trái phiếu, đặc biệt là đối với nhóm doanh nghiệp bất động sản.

Theo ước tính của VNDIRECT, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đáo hạn năm 2025 là khoảng 203 nghìn tỷ đồng tăng 8,5% so với cùng kỳ. Trong đó, có hơn 62 nghìn tỷ đồng là giá trị các trái phiếu đã được gia hạn thêm kỳ hạn sẽ đến hạn, chiếm 30,6% tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đáo hạn năm 2025.

Ông Nguyễn Bá Khương cho rằng, áp lực đáo hạn năm 2025 đối với trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ sẽ rơi vào 2 quý cuối năm khi tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn của 2 quý này chiếm hơn 65% tổng giá trị đáo hạn của cả năm 2025. Trong đó, nhóm bất động sản có giá trị trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đáo hạn lớn nhất, ước hơn 130 nghìn tỷ đồng, chiếm 64% tổng giá trị; thứ hai là nhóm Tài chính - Ngân hàng với tổng giá trị là hơn 33 nghìn tỷ đồng, chiếm 16,3%.

“Trong bối cảnh thị trường bất động sản vẫn còn trầm lắng, việc tháo gỡ pháp lý cho các dự án vẫn còn chậm so với kỳ vọng, khó khăn đối với hoạt động kinh doanh các doanh nghiệp bất động sản sẽ vẫn còn tiếp diễn. Do đó, chúng tôi cho rằng áp lực đối với dòng tiền và vấn đề trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn sẽ vẫn là thách thức lớn đối với nhóm doanh nghiệp bất động sản trong năm 2025” - ông Khương phân tích.

Thực tế cho thấy, sau những nỗ lực tháo gỡ khó khăn cho thị trường của các cơ quan quản lý, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã chứng kiến sự phục hồi dần trong năm 2023 và 2024. Tuy nhiên hiện vẫn còn nhiều thách thức để thị trường có thể bứt phá trong năm 2025.

Thách thức đầu tiên có thể thấy đó là niềm tin của nhà đầu tư đối với thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn còn yếu. Mặc dù các cơ quan chức năng đã xử lý nhiều trường hợp sai phạm xảy ra trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong thời gian qua, tuy nhiên rủi ro trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ trễ hạn thanh toán vẫn còn đáng kể đặc biệt là ở nhóm bất động sản. Vì vậy sẽ cần thêm thời gian để tiếp tục củng cố niềm tin của thị trường và nhà đầu tư.

Thứ 2, việc tiếp tục thắt chặt hơn các điều kiện phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ cho nhà đầu tư chuyên nghiệp là cá nhân có thể sẽ làm hạn chế lượng trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được phát hành trong thời gian tới. Cụ thể, theo những quy định mới trong luật chứng khoán sửa đổi (Luật số 56/2024/QH15 sửa đổi) yêu cầu Nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân chỉ được tham gia mua, giao dịch, chuyển nhượng đối với trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ thuộc một trong hai trường hợp: Trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ có xếp hạng tín nhiệm và có tài sản bảo đảm đối với trái phiếu đó; Và trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ có xếp hạng tín nhiệm và có bảo lãnh thanh toán của tổ chức tín dụng đối với trái phiếu đó.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia tài chính, điểm sáng của thị trường trái phiếu doanh nghiệp năm 2025 có thể nhận thấy là sẽ đến từ nhóm các ngân hàng thương mại. Lý do là để hỗ trợ cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế, năm 2025 Ngân hàng Nhà nước đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng ở mức cao là 16%. Để đáp ứng được mục tiêu tăng trưởng này thì nhu cầu huy động vốn của các ngân hàng trong năm 2025 sẽ tiếp tục tăng lên. Và việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ với kỳ hạn dài như đã thực hiện trong năm 2024 không chỉ giúp các ngân hàng gia tăng vốn huy động mà còn giúp các ngân hàng tăng tỷ lệ nguồn vốn huy động trung và dài hạn nhằm đảm bảo đủ tỷ lệ tối đa vốn huy động ngắn hạn cho vay trung và dài hạn theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.

Thùy Linh