Nhạc kịch 'Lửa từ Đất': Tái hiện hình tượng nhà cách mạng Nguyễn Ngọc Vũ

Vở nhạc kịch "Lửa từ Đất" do Nhà hát Tuổi trẻ dàn dựng, dưới sự chỉ đạo của Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội và sự phối hợp của Sở Văn hóa - Thể thao Hà Nội, Sở Thông tin - Truyền thông Hà Nội, dự kiến được công diễn mở màn ngày 15 và 16/3/2025, nhân kỷ niệm 95 năm Ngày Thành lập Đảng bộ Hà Nội (17/3/1930 - 17/3/2025).

Theo chia sẻ của ê-kíp dàn dựng, vở kịch tái hiện cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ - Bí thư Thành ủy chính thức đầu tiên của Đảng bộ Hà Nội. Câu chuyện về cuộc đời nhà chí sĩ cách mạng được kể qua vở nhạc kịch "Lửa từ Đất" còn mang tính biểu tượng sâu sắc: Lửa là ngọn lửa thiêng trong lòng dân, ở đó Lửa biểu tượng cho tinh thần cách mạng và Đất chính là nhân dân. "Lửa từ Đất" là cách nói hình tượng về việc cách mạng được sinh ra trong lòng nhân dân, từ khát vọng độc lập tự do của dân tộc.

Nghệ sĩ Lê Việt Anh (đứng giữa) vào vai nhà cách mạng Nguyễn Ngọc Vũ trong màn biểu diễn vở nhạc kịch "Lửa và Đất" tại Nhà hát Tuổi trẻ.

Nhà cách mạng tiền khởi nghĩa Nguyễn Ngọc Vũ (1908-1932) là một người con ưu tú của Hà Nội, đã tham gia cách mạng từ sớm. Với lòng yêu nước nồng nàn, sự giác ngộ cách mạng sâu sắc, Nguyễn Ngọc Vũ cùng gia đình và bạn bè cũng như rất nhiều giai tầng Hà Nội, trong đó có tầng lớp trí thức thành thị, tham gia cách mạng với niềm tin sắt đá vào lý tưởng cách mạng mà lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc lúc đó là người dẫn đường chỉ lối.

Tuổi hoa niên, sống trong một gia đình có điều kiện nhưng sớm cảm nhận được nỗi đau mất nước và kiếp sống nô lệ, Nguyễn Ngọc Vũ hiểu rằng chỉ có thể giành lại độc lập, tự do, giải phóng dân tộc bằng con đường đấu tranh cách mạng, cho dù phải đánh đổi cả thanh xuân trong ngục tù, thậm chí phải đánh đổi cả tính mạng, phải hy sinh. Đồng chí bị địch bắt, tù đày, tra tấn dã man và đã hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ (24 tuổi) nhưng tấm gương dũng cảm và sự kiên trung còn sáng mãi.

Vở nhạc kịch "Lửa từ Đất" được chấp bút bởi nhà viết kịch Lê Quý Hiền - một cây bút dày dạn kinh nghiệm trong các kịch bản về đề tài lịch sử, tâm lý xã hội và NSƯT Cao Ngọc Ánh làm Tổng đạo diễn. NSƯT Cao Ngọc Ánh từng chia sẻ về ước vọng dựng những "nhạc kịch của người Việt" có tầm vóc lớn về tư tưởng, nghệ thuật và đây là vở nhạc kịch thứ 3 của chị.

Trước đó, NSƯT Cao Ngọc Ánh đã ghi dấu ấn với khán giả trong nước qua vở nhạc kịch "Sóng" (kể câu chuyện về cuộc đời nghệ thuật của cặp đôi Xuân Quỳnh - Lưu Quang Vũ) và "Viên đá ngũ sắc" (là hành trình của "chú lính chì" dũng cảm Thiện Nhân).

Tập thể tham gia dàn dựng "Lửa từ Đất" cũng là những tên tuổi nhiều kinh nghiệm, có uy tín trong nghề như: NSND Doãn Bằng tham gia thiết kế mỹ thuật sân khấu, Tổng biên đạo múa là NSND Trần Ly Ly, đạo diễn sân khấu Đào Duy Anh... Đặc biệt, sự tham gia của nhạc sĩ Minh Đạo - người có bề dày sản xuất và sáng tác các tác phẩm âm nhạc cũng như phối khí cho dàn nhạc lớn kết hợp giữa âm nhạc điện tử, cổ điển và dàn nhạc dân tộc - với hơn 20 tác phẩm âm nhạc được anh sáng tác hoàn toàn mới dành riêng cho vở "Lửa từ Đất".

Chia sẻ về ý tưởng thiết kế mỹ thuật sân khấu cho nhạc kịch "Lửa từ Đất", NSND Doãn Bằng cho biết: "Sân khấu "Lửa từ Đất" sẽ được thể hiện qua các module động để có thể di chuyển, xoay lật, nhằm biến đổi không gian hiệu quả qua các cảnh diễn. Thiết kế sẽ mang hình thức đặc trưng kiến trúc phố phường Hà Nội những năm đầu thế kỷ XX cùng với hiệu ứng 3D Mapping bằng máy chiếu công suất lớn... để tái hiện không khí sục sôi đấu tranh, đồng thời mở rộng thêm không gian biểu diễn nhằm mang tới cảm xúc và kích thích trí tưởng tượng của khán giả...".

Theo Tổng đạo diễn NSƯT Cao Ngọc Ánh, vở "Lửa từ Đất" không phải thể tài kịch tâm lý mà là thể tài kịch anh hùng ca lãng mạn, không hoành tráng hay cầu kỳ mà giống như một cách kể chuyện giản dị, khai thác từ chính những con người, sự kiện có thật, với bối cảnh xã hội năm 1930 khi Đảng Cộng sản Việt Nam vừa ra đời. Vở diễn giúp người xem có thể hình dung và cảm nhận được hình tượng lòng Dân - ý Đảng ngay từ những ngày đầu thành lập.

Nghệ sĩ Lê Việt Anh - người được giao thể hiện nhân vật Nguyễn Ngọc Vũ cho biết: "Tôi từng vào vai nhân vật Lưu Quang Vũ trong nhạc kịch "Sóng" và lần này là vai người chiến sĩ cách mạng Nguyễn Ngọc Vũ. Cả hai nhân vật tên Vũ này đều mang đến cho tôi nhiều cảm xúc dồn nén. Mỗi lần nhập vai, tôi phải vượt lên chính mình, cố gắng nghiền ngẫm, thẩm thấu hình tượng nhân vật mình thể hiện để có thể vào vai một cách chân thực và sống động nhất!".

Còn NSƯT Thanh Tâm - người sở hữu chất giọng Mezzo Alto trầm ấm sẽ thể hiện những màn aria của nhân vật bà Đàm Thị Loan - chia sẻ: "Khi nhận vai diễn mẹ Đàm Thị Lan, thân mẫu của ông Nguyễn Ngọc Vũ, tôi rất xúc động. Tôi sinh ra trong những ngày bom Mỹ ném xuống Hà Nội và lớn lên với nhiều kỷ niệm, gắn với từng hàng cây, góc phố và cũng từng hát nhiều bài hát về Hà Nội. Tôi cũng là một nghệ sĩ luôn khát khao được làm một điều gì đó cho Hà Nội nên khi nhận được vai diễn này, tôi rất hạnh phúc khi được khóc cười cùng vở diễn, được làm việc với các bạn trẻ đầy năng lượng và đặc biệt là được làm một việc gì đó ý nghĩa cho Hà Nội...".

Đạo diễn, NSƯT Nguyễn Sĩ Tiến - chỉ đạo nghệ thuật:

"Ngoài các vở diễn đặc sắc đã ghi dấu ấn trong lòng khán giả, gần đây Nhà hát Tuổi trẻ tiếp tục sáng tạo, xây dựng những vở diễn mới mang phong cách nhạc kịch để tiếp cận và phù hợp với xu thế của sân khấu. Hiện nay, nhạc kịch không chỉ là xu hướng phát triển chung của thế giới, mà đối với Nhà hát Tuổi trẻ có định hướng phát triển, để nhạc kịch tiệm cận hơn với âm nhạc, gần gũi hơn với khán giả.

Ngoài ra, vở nhạc kịch này cũng có mong muốn thể hiện tầm vóc của Nhà hát Tuổi trẻ. Những giá trị đương đại được sử dụng, khai thác trong âm nhạc sẽ giúp cho việc thưởng thức vở nhạc kịch của khán giả trở nên gần gũi. Quan trọng hơn hết là tấm lòng, là khát vọng của nghệ sĩ được biểu diễn, được hòa mình vào không gian nghệ thuật giúp cho vở diễn có thể đi xa hơn, bền bỉ hơn trong lòng công chúng. Nhà hát Tuổi trẻ với nhạc kịch "Lửa từ Đất" mong muốn đóng góp tiếng nói của mình với Hà Nội bằng một không khí nghệ thuật tươi mới, mang phong cách riêng có của Nhà hát Tuổi trẻ...".

Tổng đạo diễn, NSƯT Cao Ngọc Ánh:

"Trong gia đình tôi có một tập tài liệu, mỗi thế hệ lại truyền cho nhau. Ông ngoại tôi trước khi mất đã truyền tập tài liệu ấy cho mẹ tôi và mẹ tôi năm nay gần 80 tuổi đã nói rằng phải truyền lại cho tôi. Cuốn tài liệu đó chính là quyển nhật ký của gia đình viết về ông Nguyễn Ngọc Vũ - người con của gia đình đã hy sinh khi mới ngoài 20 tuổi. Ông Nguyễn Ngọc Vũ là anh cả, còn ông ngoại của tôi tên là Nguyễn Ngọc Châu là em út, nên tôi là một người cháu của ông Nguyễn Ngọc Vũ. Khi tiếp cận cuốn tài liệu quý giá này và đọc đi đọc lại cuốn nhật ký mà gia đình viết về ông, tôi rất xúc động và cảm nhận rõ là tôi sẽ phải làm một vở nhạc kịch về ông...

Sau một thời gian khá dài, từ nung nấu ý tưởng và hiện thực hóa nó, tôi và ê-kíp sáng tạo đã cùng bàn bạc, trao đổi nhà viết kịch Lê Quý Hiền cùng sự giúp đỡ về mặt tư liệu lịch sử do Thành ủy Hà Nội cung cấp, chúng tôi có được một kịch bản sân khấu nhạc kịch ưng ý nhất...".

Nguyệt Hà