Nhà sản xuất máy bay Trung Quốc muốn chạy đua với Boeing, Airbus

Một chiếc C919 của hãng COMAC, Trung Quốc - Ảnh: Bloomberg.

Công ty quốc doanh COMAC - nhà sản xuất phi cơ chở khách đầu tiên của Trung Quốc - hiện đang tìm kiếm sự phê chuẩn để loại máy bay này có thể được cất cánh ở các thị trường nước ngoài.

Theo tờ báo Financial Times, sau khi có chuyến bay thương mại đầu tiên vào năm 2023, chiếc C919 của COMAC hiện đã được sử dụng trên nhiều tuyến bay nội địa tại Trung Quốc của ba hãng hàng không quốc doanh lớn gồm Air China, China Estern Airlines và China Southern Airlines. Từ tháng này, China Eastern Airlines sẽ sử dụng C919 cho tuyến Hồng Kông - Thượng Hải, đánh dấu lần đầu tiên loại tàu bay này được sử dụng trên một tuyến bay thương mại đầu tiên nối ra bên ngoài Trung Quốc đại lục.

NHỮNG THÁCH THỨC VỀ PHÊ CHUẨN

Phó tổng giám đốc phụ trách marketing và bán hàng của COMAC, ông Yang Yang, nói với Financial Times rằng công ty đặt mục tiêu C919 - chiếc máy bay một lối đi - sẽ bay ở khu vực Đông Nam Á từ năm 2026 và được châu Âu phê chuẩn ngay trong năm nay. “Chúng tôi hy vọng sẽ đưa thêm nhiều máy bay vào các chuyến bay nội địa ở Trung Quốc và nhận diện bất kỳ vấn đề nào nếu có trước khi đưa máy bay tới thị trường Đông Nam Á”, ông Yang phát biểu.

C919 là một dự án then chốt trong nỗ lực của Trung Quốc nhằm đi lên trên chuỗi giá trị công nghệ, với mục đích cuối cùng là thách thức sự độc quyền của Boeing và Airbus - hai nhà sản xuất máy bay của phương Tây.

Những khó khăn về tài chính và sự chậm trễ giao hàng của Boeing - cũng như các vấn đề về chuỗi cung ứng rộng hơn trong ngành khiến Boeing và Airbus phải đối mặt với tình trạng thiếu động cơ và linh kiện - đã đè nặng lên lĩnh vực hàng không toàn cầu và mang lại hy vọng cho những nhà sản xuất mới như COMAC.

Theo dự báo được Airbus đưa ra vào năm 2024, thế giới sẽ cần 42.430 máy bay mới trong hai thập kỷ tới, khoảng 80% trong số đó sẽ là máy bay một lối đi. Công ty tư vấn hàng không IBA dự đoán rằng từ nay đến năm 2040, Comac có thể tăng sản lượng C919 từ 1 lên 11 chiếc mỗi tháng, và đến thời điểm đó hãng có thể đã giao được gần 2.000 chiếc máy bay loại này. Đến tháng 12 vừa qua, 16 chiếc C191 đã được giao cho các hãng hàng không Trung Quốc.

Tuy nhiên, ông Jonathan McDonald, Giám đốc phụ trách mảng máy bay cổ điển và máy bay chở hàng của IBA, cho rằng dù Comac cuối cùng sẽ thâm nhập được các thị trường xuất khẩu nhưng “trong tương lai gần, Airbus và Boeing vẫn sẽ là nhà cung cấp thân hẹp chính cho hầu hết các hãng hàng không”.

Hỗ trợ bảo trì và chứng nhận toàn cầu vẫn là những trở ngại đáng kể đối với tham vọng của Comac trong việc đưa C919 hoạt động ở nước ngoài. Trong một động thái nhằm tăng cường sự hiện diện quốc tế, Comac đã mở các chi nhánh mới ở nước ngoài tại Singapore và Hồng Kông vào tháng 10 vừa qua. Theo ông Mayur Patel, người đứng đầu khu vực châu Á của OAG Aviation, các văn phòng mới là cần thiết để giúp thúc đẩy các đơn đặt hàng máy bay từ khách hàng.

Nhưng ông Richard Aboulafia, Giám đốc điều hành của công ty tư vấn AeroDynamic Advisory, việc xây dựng “các cơ sở phức tạp để hỗ trợ sản phẩm tại thị trường xuất khẩu là một công việc rất khó khăn và tốn kém, đồng thời lại là điều kiện tiên quyết cần thiết để cạnh tranh với Airbus và Boeing”.

Trong khi một số hãng hàng không ở châu Á bày tỏ sự quan tâm đến C919, một số nhà điều hành hãng bay tiết lộ riêng tư rằng họ vẫn còn do dự.

“Hỗ trợ bảo trì là vấn đề chính đây, một nguồn tin thân cận với hãng hàng không TransNusa của Indonesia cho biết. Hãng này đã nhận được 3 chiếc ARJ21 - loại máy bay nhỏ hơn của Comac - và đang xem xét sử dụng C919.

Theo các nhà phân tích, con đường để Comac đạt được chứng nhận ở nước ngoài, đặc biệt là từ Cơ quan An toàn Hàng không Liên minh châu Âu, cũng đầy thách thức. “Chúng tôi không cho rằng C919 sẽ được phê chuẩn ở châu Âu trong trung hạn. Châu Âu rất ngặt nghèo về các thông số trong việc phê chuẩn”.

SỰ PHỤ THUỘC VÀO CÔNG NGHỆ PHƯƠNG TÂY

Trong khi đó, việc chứng nhận của Cơ quan Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) có thể sẽ phức tạp do căng thẳng Mỹ-Trung. Theo ông David Yu, chuyên gia ngành hàng không tại công ty NYU Thượng Hải, các cơ quan quản lý của EU và Mỹ thường là “tiêu chuẩn vàng” đối với các cơ quan có thẩm quyền khác trên toàn cầu.

Song song với việc đẩy mạnh C919, Comac cũng đang phát triển mẫu máy bay thân rộng đầu tiên là C929. Tại một trong những triển lãm hàng không lớn nhất Trung Quốc ở Chu Hải vào tháng 11, công ty đã thông báo rằng hãng hàng không quốc gia Air China đã trở thành hãng bay đầu tiên cam kết sử dụng C929, nhằm mục đích thách thức các máy bay lớn hơn do Airbus và Boeing sản xuất như 787 Dreamliner.

Công ty phân tích quốc phòng và hàng không vũ trụ Sash Tusa có trụ sở tại Anh nhận định dù C929 mang đến cho Trung Quốc một cơ hội khác để chứng minh tiến bộ công nghệ của nước này trong lĩnh vực hàng không vũ trụ, Trung Quốc có thể vẫn phải phụ thuộc vào động cơ nhập khẩu từ nước ngoài để trang bị cho máy bay thương mại. IBA ước tính C929 sẽ không thể được đưa vào sử dụng trước năm 2040.

Đối với C919, các bộ phận chính vẫn do phương Tây sản xuất. Động cơ của máy bay này được cung cấp bởi liên doanh CFM International của Pháp-Mỹ trong khi các bộ phận trợ lực của máy bay đến từ hãng Honeywell của Mỹ.

Ông Aboulafia phát biểu: “Cho đến nay, Comac đang chế tạo những chiếc máy bay chủ yếu có giá trị phương Tây, nhưng với cấu trúc của Trung Quốc. Điều đó khiến việc tăng cường sản xuất sẽ phải phụ thuộc vào mức độ sẵn lòng của phương Tây trong việc tiếp tục cung cấp các hệ thống của máy bay cho Trung Quốc, và với nhiệm kỳ tổng thống sắp tới của ông Trump, không có gì đảm bảo cho điều đó cả”.

Ông Tusa cho rằng Comac có thể sẽ không thể giành được bất kỳ “thị phần đáng kể nào trên thị trường toàn cầu” trong thập kỷ tới, nhưng sẽ cung cấp một “sự thay thế nhập khẩu” quan trọng cho các hãng hàng không nội địa Trung Quốc. “Airbus có sản xuất máy bay ở Trung Quốc. Boeing thì không. Vì vậy, Comac trở thành nhà cung cấp thứ hai. Sự thay thế nhập khẩu không khiến COMAC trở thành đối thủ cạnh tranh, mà khiến hãng này giữ vai trò hành động cho chính sách nhà nước”, ông nói.

An Huy