Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận: Cần cơ chế đặc thù để đảm bảo thành công

Ảnh minh họa

Nhấn mạnh sự cần thiết của điện hạt nhân trong đảm bảo an ninh năng lượng, đại biểu Trần Văn Khải (Hải Dương) nhấn mạnh rằng điện hạt nhân là một trong những giải pháp bền vững giúp đảm bảo an ninh năng lượng của Việt Nam trong bối cảnh nhu cầu tiêu thụ điện ngày càng gia tăng. Ông cho rằng mặc dù năng lượng tái tạo như điện mặt trời và điện gió đang phát triển mạnh, nhưng tính ổn định của lưới điện vẫn là vấn đề lớn do nguồn cung không đều và phụ thuộc vào điều kiện thời tiết.

"Việt Nam cần một nguồn điện ổn định, có khả năng cung cấp liên tục mà không bị ảnh hưởng bởi thời tiết. Điện hạt nhân là lựa chọn phù hợp, giúp chúng ta giảm phụ thuộc vào điện than và điện khí hóa lỏng nhập khẩu, đồng thời đáp ứng cam kết giảm phát thải CO2 của Chính phủ," ông Khải phát biểu.

Ông cũng đề xuất xây dựng chính sách đặc thù về vốn đầu tư và ưu đãi thuế cho các doanh nghiệp tham gia vào dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, đồng thời khuyến nghị Chính phủ hợp tác với các quốc gia có kinh nghiệm trong lĩnh vực này như Nga, Nhật Bản và Pháp.

Cho rằng, vấn đề hiện nay cần đẩy nhanh tiến độ xây dựng và tháo gỡ vướng mắc pháp lý, đại biểu Nguyễn Hoàng Mai (Tiền Giang) cho rằng tiến độ thực hiện dự án điện hạt nhân Ninh Thuận đang chậm so với kế hoạch, gây ra nhiều lo ngại về hiệu quả đầu tư. Ông đề nghị tinh giản thủ tục hành chính, đồng thời đưa ra cơ chế "một cửa" để giúp các nhà đầu tư dễ dàng tiếp cận thông tin và xử lý hồ sơ nhanh chóng.

"Hiện nay, quy trình phê duyệt dự án điện hạt nhân vẫn còn nhiều tầng nấc, dẫn đến thời gian triển khai kéo dài. Nếu không có chính sách rút gọn trong thủ tục đầu tư, chúng ta sẽ lãng phí nhiều năm và chi phí tăng cao. Chính phủ cần thiết lập một nhóm chuyên trách để giám sát và hỗ trợ dự án từ trung ương đến địa phương," ông Mai nhấn mạnh.

Ngoài ra, ông đề xuất việc miễn giảm thuế đất, hỗ trợ tài chính và bảo lãnh vốn vay cho các doanh nghiệp đầu tư vào nhà máy điện hạt nhân, đặc biệt trong giai đoạn đầu của dự án. Ông cũng cho rằng nên áp dụng mô hình hợp tác công - tư (PPP) để thu hút các doanh nghiệp tư nhân cùng đầu tư với Chính phủ.

Quan tâm đến vấn đề đảm bảo an toàn công nghệ và đào tạo nhân lực, đại biểu Lê Xuân Thành (Quảng Nam) nhấn mạnh, bên cạnh vấn đề tài chính, an toàn công nghệ và nhân lực là hai yếu tố quan trọng hàng đầu cần được quan tâm. Việt Nam phải lựa chọn công nghệ tiên tiến nhất để đảm bảo vận hành nhà máy an toàn, tránh những sự cố đáng tiếc như đã xảy ra tại một số nước trên thế giới.

"Công nghệ điện hạt nhân thế hệ mới không chỉ đảm bảo an toàn cao hơn mà còn giúp tối ưu hóa hiệu suất vận hành. Chúng ta cần hợp tác với các nước có kinh nghiệm để lựa chọn công nghệ phù hợp với điều kiện Việt Nam, đồng thời đầu tư mạnh vào đào tạo nhân lực ngay từ bây giờ," ông Thành nhận định.

Ông Thành đề xuất xây dựng trung tâm đào tạo chuyên sâu về điện hạt nhân tại Việt Nam, hợp tác với các trường đại học lớn trong và ngoài nước để chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao. Ngoài ra, cần có chính sách thu hút chuyên gia quốc tế về làm việc tại các nhà máy, giúp chuyển giao công nghệ và nâng cao năng lực cho đội ngũ kỹ thuật trong nước.

Về chính sách hỗ trợ người dân địa phương và phát triển kinh tế vùng, đại biểu Nguyễn Thị Hồng (Ninh Thuận) bày tỏ quan điểm, việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân không chỉ là bài toán năng lượng mà còn ảnh hưởng lớn đến đời sống người dân địa phương. Bà đề nghị Chính phủ có cơ chế đền bù thỏa đáng, đồng thời tạo điều kiện cho người dân tái định cư với điều kiện sống tốt hơn.

"Chúng ta không thể chỉ tập trung vào lợi ích kinh tế mà quên đi đời sống của hàng ngàn hộ dân bị ảnh hưởng. Cần có kế hoạch tổng thể về tái định cư, hỗ trợ việc làm và nâng cao hạ tầng y tế, giáo dục cho khu vực xung quanh nhà máy," bà Hồng đề xuất.

Bà cũng nhấn mạnh rằng dự án điện hạt nhân cần được lồng ghép vào kế hoạch phát triển kinh tế vùng, tạo ra chuỗi cung ứng cho doanh nghiệp địa phương, giúp họ hưởng lợi từ sự phát triển công nghiệp năng lượng.

Đề cập đến đẩy mạnh thu hút đầu tư và hợp tác quốc tế trong phát triển điện hạt nhân, đại biểu Phạm Quang Minh (TP.HCM) cho rằng Việt Nam không thể tự phát triển điện hạt nhân một cách độc lập mà cần có sự hợp tác quốc tế để tận dụng công nghệ, vốn và kinh nghiệm từ các nước đi trước. Ông đề xuất Chính phủ cần có chính sách rõ ràng về thu hút đầu tư nước ngoài, đặc biệt trong lĩnh vực hạt nhân.

Ông cũng đề xuất việc xây dựng quỹ phát triển điện hạt nhân, huy động từ các nguồn tài chính công và tư để hỗ trợ dự án, giúp giảm bớt gánh nặng ngân sách và đảm bảo tiến độ thực hiện.

Phát biểu giải trình ý kiến đại biểu tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên khẳng định, việc phát triển điện hạt nhân là một yêu cầu tất yếu để đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Ông nhấn mạnh rằng trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế từ 8 - 10%/năm, nhu cầu điện sẽ tiếp tục gia tăng mạnh mẽ, và điện hạt nhân là giải pháp tối ưu để bù đắp thiếu hụt nguồn cung điện nền, giảm phụ thuộc vào năng lượng nhập khẩu và đảm bảo ổn định hệ thống lưới điện.

Đề xuất các chính sách đặc thù về tài chính, đầu tư và nhân lực để thúc đẩy tiến độ xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận, Bộ trưởng cho rằng cần xây dựng hành lang pháp lý đầy đủ, rõ ràng, đặc biệt là sửa đổi, hoàn thiện Luật Năng lượng Nguyên tử nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư, vận hành và giám sát các nhà máy điện hạt nhân theo tiêu chuẩn quốc tế.

Ngoài ra, Bộ trưởng Diên nhấn mạnh tầm quan trọng của truyền thông và sự đồng thuận xã hội, đề xuất triển khai chính sách hỗ trợ người dân tái định cư, đồng thời đẩy mạnh công tác giải thích rõ ràng về lợi ích và tính an toàn của điện hạt nhân nhằm giảm bớt tâm lý lo ngại trong cộng đồng.

Về vấn đề đào tạo nhân lực, ông cho rằng Việt Nam cần nhanh chóng thành lập các trung tâm đào tạo chuyên sâu, phối hợp với các đối tác quốc tế để đào tạo kỹ sư và chuyên gia vận hành nhà máy. Ông cũng đề xuất các chính sách thu hút chuyên gia nước ngoài, đồng thời tạo điều kiện cho sinh viên Việt Nam theo học ngành năng lượng hạt nhân ở nước ngoài.

Bộ trưởng tin rằng với sự hỗ trợ từ Quốc hội, Chính phủ và sự đồng lòng của người dân, cùng với những chính sách đặc thù đúng đắn, việc hoàn thành nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận trong 5 năm tới là hoàn toàn khả thi.

Trần Hương