Nguồn gốc, ý nghĩa ngày Tết ông Công ông Táo không phải ai cũng biết

Táo Quân trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam hình thành huyền tích "2 ông 1 bà" - vị thần Đất, vị thần Nhà, vị thần Bếp. Tuy vậy người dân vẫn quen gọi chung là Táo Quân hoặc Ông Táo. Ở Việt Nam, sự tích Táo Quân được truyền khẩu, rồi ghi chép, do đó có những sự khác nhau về tình tiết.

Một trong các sự tích này kể rằng, Trọng Cao có vợ là Thị Nhi ăn ở với nhau đã lâu mà không con, nên sinh ra buồn phiền, hay cãi cọ nhau. Một hôm, Trọng Cao giận quá, đánh vợ. Thị Nhi bỏ nhà ra đi sau đó gặp và bằng lòng làm vợ Phạm Lang. Khi Trọng Cao hết giận vợ, nghĩ lại mình cũng có lỗi nên đi tìm vợ. Khi đi tìm vì tiền bạc đem theo đều tiêu hết nên Trọng Cao đành phải đi ăn xin.

Khi Trọng Cao đến ăn xin nhà Thị Nhi, thì hai bên nhận ra nhau. Thị Nhi rước Trọng Cao vào nhà, hai người kể chuyện và Thị Nhi tỏ lòng ân hận vì đã trót lấy Phạm Lang làm chồng.

Mâm cỗ tiễn Táo Quân về trời.

Phạm Lang trở về nhà, sợ chồng bắt gặp Trọng Cao nơi đây thì khó giải thích, nên Thị Nhi bảo Trọng Cao ẩn trong đống rơm ngoài vườn. Phạm Lang về nhà liền ra đốt đống rơm để lấy tro bón ruộng. Trọng Cao không dám chui ra nên bị chết thiêu. Thị Nhi trong nhà chạy ra thấy Trọng Cao đã chết bởi sự sắp đặt của mình nên nhào vào đống rơm đang cháy để chết theo.

Phạm Lang gặp tình cảnh quá bất ngờ, thấy vợ chết không biết tính sao, liền nhảy vào đống rơm đang cháy để chết theo vợ.

Linh hồn của ba vị được đưa lên Thượng đế. Thượng đế thấy ba người đều có nghĩa, nên sắc phong cho làm Táo Quân.

Theo quan niệm dân gian, ông Công ông Táo không chỉ trông coi, cai quản các hoạt động trong gia đình, nắm bắt được những chuyện tốt xấu trong sinh hoạt của cả gia đình mà còn ngăn cản sự xâm nhập của những "thế lực" xấu làm ảnh hưởng đến tổ ấm, giữ bình yên cho các thành viên trong nhà.

Cứ đến ngày 23 tháng Chạp (tức ngày 23 tháng 12 âm lịch) hàng năm, ông Công ông Táo sẽ lên dự hội Thiên đình để báo cáo với Ngọc Hoàng những công việc của gia chủ trong năm vừa qua, dân gian hay gọi là lên chầu trời. Sau khi báo cáo xong, các vị này sẽ nhận chỉ thị của Thiên đình và đến ngày cuối cùng của năm cũ sẽ về lại gia đình mình cai quản.

Do đó, vào ngày 23 tháng Chạp, mọi gia đình đều sắp mâm lễ cúng ông Công ông Táo với mục đích tiễn đưa Táo quân về chầu trời, nhân tiện cúng gia tiên, nên ngày này còn gọi là "Tết ông Công". Lễ cúng ông Công ông Táo là dịp để mỗi gia đình thờ cúng lên vị thần này, cầu mong sự ấm no, đủ đầy, yên bình trong năm mới. Ngoài ra, hoạt động này còn có ý nghĩa thờ "thần Bếp" tức là người cai quản bếp núc trong gia đình.

Nguyên nhân Hà Nội sương mù dày đặc, ô nhiễm không khí nghiêm trọng.

P.Chinh