Người họa sĩ gắn bó với lực lượng CAND

Họa sĩ Trần Hữu Thảnh sinh năm 1942, tại Quảng Xương (Thanh Hóa). Ông làm công nhân ở Khu gang thép Thái Nguyên. Đến năm 1966, ông thi vào trường Mỹ thuật Việt Bắc. Ba năm sau ông tốt nghiệp. Trong quá trình học tập, ông đã tham gia vẽ tranh cộng tác với một số tờ báo về thể loại tranh minh họa, biếm họa, đả kích, phê bình… Năm 1970, ông tham gia quân đội, cuối năm 1975, ông chuyển công tác sang lực lượng CAND cho tới khi về hưu.

Nói về những kỷ niệm công tác trong thời kỳ này, ông xúc động kể lại: Với tay nghề vốn có của mình, khi vào quân đội ông chuyên làm công tác tuyên huấn. Năm 1971, ông tham gia chiến dịch đường 9 Nam Lào, sau chiến dịch, ông được điều ra Quảng Bình tham gia triển lãm tuyên truyền chiến thắng về chiến dịch này. Sau ngày 30/4/1975, quân đoàn 3 làm lễ duyệt binh tại căn cứ Đồng Dù.

Họa sĩ Trần Hữu Thảnh và các tác phẩm khắc họa hình ảnh người chiến sĩ CAND.

Để phục vụ cho lễ duyệt binh, ông được giao vẽ một bức tranh cổ động lấy hình ảnh Bác Hồ làm trung tâm giữa khung cảnh công nông binh quây quần xung quanh Bác, và nhiều bức tranh cổ động tuyên truyền cho đề tài ngày giải phóng miền Nam. Tháng 5/1975, ông lại được nhận nhiệm vụ vẽ bức tranh sơn dầu khổ lớn với chủ đề “Như có Bác Hồ trong ngày vui giải phóng” trưng bày trong khuôn viên Dinh Độc lập.

Chiến tranh biên giới xảy ra, mấy năm sau ông khoác giá vẽ, toan, bút, mực vẽ lên huyện Trà Lĩnh (Cao Bằng), một vùng giáp ranh Trung Quốc, ba cùng với nhân dân, gắn bó với các chiến sĩ Công an để vẽ về họ. Chỉ trong một thời gian ngắn khi trở về cơ quan Cục Công tác chính trị (X15) Bộ Nội vụ, nay là Bộ Công an, ông đã có trên 100 bức ký họa thể hiện đậm nét về hình ảnh nhân dân, các chiến sĩ Công an kề vai sát cánh phục hồi cuộc sống và đưa sinh hoạt trở lại bình thường, đặc biệt là các hoạt động văn hóa văn nghệ đậm chất sinh động, vui tươi của đồng bào các dân tộc ở Trà Lĩnh. Hình ảnh các chiến sĩ Công an bám đất bám dân, bảo vệ an ninh, giữ gìn trật tự an toàn cho bản làng yên vui được khắc họa đậm nét trong tranh của họa sĩ Trần Hữu Thảnh.

Vượt qua các thử thách bước đầu, họa sĩ tự tin bước vào những hoạt động sáng tạo để lại những dấu ấn không phai, thể hiện tư duy của người cầm cọ bản lĩnh, trí tuệ sâu sắc, không còn chạy theo tính thời sự để phục vụ cho mục đích tuyên truyền. Các bức tranh của ông đều kết hợp giá trị lịch sử và trí tưởng tượng phong phú, sự sáng tạo cá nhân và những ý kiến đóng góp của tập thể. Họa sĩ chỉ cho tôi xem bức tranh thu nhỏ mà ông thể hiện được trưng bày tại gian chính trong triển lãm "Bốn mươi năm bảo vệ chính quyền cách mạng".

Đây là triển lãm lớn nhất từ trước đến khi có triển lãm này (1985), thể hiện thành tích của CAND trong sự nghiệp bảo vệ chính quyền cách mạng. Bức tranh của họa sĩ phản ánh nội dung Bác Hồ với CAND. Lấy cảm hứng và câu chuyện về Bác Hồ thăm lực lượng CAND năm 1962, họa sĩ thể hiện nội dung này năm 1985, theo câu chuyện mọi người kể lại. Bức tranh sơn dầu dài 18m, cao 1,2m.

Bằng trí tưởng tượng phong phú, bằng sự ngưỡng mộ và kính yêu Người, ông bắt tay vào công việc vẽ bức tranh từ khi đặt cọ đưa những nét chấm phá đầu tiên tới khi hoàn thành kéo dài khoảng nửa năm. Thời gian đó nhiều khi ông phải khăn gói vào cơ quan Bộ (số nhà 15 Trần Bình Trọng, Hoàn Kiếm, Hà Nội), ăn ngủ tại chỗ, tập trung trí tuệ, thời gian để hoàn thành công việc.

Ông đưa cho tôi xem 7 bức phác họa trên giấy dó. Các bức phác họa được mọi người xem và góp ý toàn bộ bố cục cùng các nhân vật được thể hiện trong tranh. Đặc biệt là hình ảnh Bác Hồ, Bộ trưởng Trần Quốc Hoàn, Bộ trưởng Phạm Hùng... Bổ sung hình ảnh các cháu thiếu nhi đứng bên cạnh Bác để thể hiện các thế hệ nối tiếp sự nghiệp của Người. Trong những đóng góp tích cực và có chất lượng cao là ý kiến của đồng chí Trần Đông – nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Thứ trưởng Bộ Công an; ông Mai Văn Hiến – nguyên Tổng thư ký Hội Mỹ thuật Việt Nam.

Năm 1984, kỷ niệm 30 năm chiến thắng Điện Biên Phủ, Bộ Nội vụ kết hợp với Công an tỉnh Lai Châu tổ chức triển lãm 30 năm ngày giải phóng Điện Biên. Đây là triển lãm với quy mô toàn quốc. Đồng chí Phạm Hùng, lúc đó là Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ kiêm Bộ trưởng Bộ Nội vụ (nay là Bộ Công an) chỉ đạo: Triển lãm này là một mặt trận, cho nên các bộ, ngành và Công an các địa phương cần phải tập trung cho triển lãm. Các thành tựu về bảo vệ an ninh kinh tế, văn hóa, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ an ninh quốc gia... có thành tích nào liên quan đưa ra cho nhân dân biết để nhân dân hiểu và cùng lực lượng Công an làm tốt công tác bảo vệ và phòng ngừa, không để xảy ra hậu quả làm tổn hại đến an ninh quốc gia. Đồng chí cũng giao cho lực lượng Công an tập trung cán bộ chỉ đạo triển khai thật tốt cho triển lãm thành công.

Năm 1983, Bộ Nội vụ phát động các họa sĩ trong và ngoài lực lượng Công an sáng tác biểu trưng cho lực lượng CAND Việt Nam. Họa sĩ Trần Hữu Thảnh hào hứng tham gia. Ông suy tư tìm ra ý tưởng rồi bỏ ra năm ngày cắt dán thành mô hình như một bức phù điêu để thể hiện ý tưởng của mình: Bên ngoài là tấm lá chắn mang ý nghĩa bảo vệ, giữa là thanh kiếm thể hiện sự sắc bén, thanh kiếm là ngôi sao tượng trưng cho Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam, vòng lúa tượng trưng cho giai cấp nông dân, bánh xe tượng trưng cho giai cấp công nhân, dải lụa dưới bánh xe là tượng trưng cho lực lượng CAND. Khi đã thấy ổn, ông thể hiện bức "phù điêu" đó trên bức tranh bột màu. Bức tranh đó ra đời và được Bộ Nội vụ chính thức công nhận là biểu trưng của ngành Công an và từ đó đến nay, biểu trưng này luôn đồng hành cùng lực lượng CAND Việt Nam.

Họa sĩ Trần Hữu Thảnh không thỏa mãn mà luôn tận hiến cho ngành ông đã lựa chọn. Ông luôn sáng tạo và biểu trưng do ông sáng tác đã được Bộ Nội vụ (nay là Bộ Công an) công nhận và chính thức sử dụng làm Huy hiệu Bảo vệ an ninh Tổ quốc, huy chương vàng, huy chương bạc, cờ thưởng luân lưu của các hội diễn văn nghệ của lực lượng Công an toàn quốc (1990).

Một đời người của một họa sĩ đã để lại cho đời những dấu ấn đặc biệt như vậy, chắc cũng không nhiều lắm! Chúc họa sĩ năm nay bước vào tuổi 83 tiếp tục phong độ và tràn đầy sức sống.

Đỗ Văn Phú