Nghiên cứu: Bộ tộc cổ đại ở châu Âu có thể đã ăn não kẻ thù

Trong nghiên cứu được công bố tuần trước trên tạp chí Scientific Reports, các nhà nghiên cứu đã kiểm tra xương của ít nhất 10 người thuộc nền văn hóa Magdalenian, những người từng sinh sống ở châu Âu cách đây khoảng 11.000–17.000 năm.

Các nhà nghiên cứu đã xác định được các vết và vết cắt liên quan đến việc lấy não và tủy xương. (Ảnh: IPHES-CERCA)

Bằng cách sử dụng các kỹ thuật chụp ảnh tiên tiến, nhóm nghiên cứu từ các viện nghiên cứu ở Pháp, Tây Ban Nha và Ba Lan đã phát hiện ra những dấu vết và vết cắt trên xương. Những dấu hiệu này cho thấy có sự can thiệp của con người trong việc lấy tủy từ xương dài và moi não từ hộp sọ.

Trước đây, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng người Magdalenian có tập tục ăn thịt người, vừa mang ý nghĩa nghi lễ tang lễ, vừa thể hiện bạo lực. Tuy nhiên, nghiên cứu lần này cho thấy hành vi đó có thể liên quan đến chiến tranh hơn là nghi thức tôn giáo.

Francesc Marginedas, đồng tác giả chính của nghiên cứu và là nhà khảo cổ tại Viện Cổ sinh thái học và Tiến hóa xã hội Catalan (Tây Ban Nha), cho biết không có dấu hiệu đối xử đặc biệt nào trên xương, cũng như không tìm thấy cốc sọ – một yếu tố thường gắn với nghi lễ.

Vẫn còn nhiều giả thuyết khác nhau về lý do tại sao người Magdalenians lại cắt mở hộp sọ của người đã khuất. (Ảnh: IPHES-CERCA)

Các mẫu xương được nghiên cứu đến từ Hang Maszycka, gần Kraków, Ba Lan, một địa điểm khảo cổ quan trọng đã được nghiên cứu suốt nhiều thập kỷ. Trong thời gian đó, nhiều giả thuyết đã được đưa ra về lý do người Magdalenian cắt mở hộp sọ người chết.

Vào những năm 1990, một nghiên cứu kết luận rằng những người cổ đại này đã ăn não kẻ thù. Tuy nhiên, các nghiên cứu sau đó lại nhấn mạnh rằng không tìm thấy dấu răng trên hộp sọ, điều này khiến giả thuyết ăn thịt người trở nên kém thuyết phục hơn.

Dù vậy, đối với Marginedas, tất cả các bằng chứng hiện có đều gợi ý rằng hành vi này có liên quan đến bạo lực và xung đột nhiều hơn là một nghi lễ tang lễ. Trong cuộc phỏng vấn, ông cho biết nhóm nghiên cứu đã sử dụng kính hiển vi điện tử để phân tích bề mặt xương, xác định các vết cắt trên 68% số mẫu vật và chứng minh rằng chúng do con người tạo ra, không phải do các quá trình tự nhiên.

Các nhà nghiên cứu đã sử dụng kính hiển vi điện tử để nghiên cứu xương. (Ảnh: IPHES-CERCA)

Những bộ hài cốt này thuộc về ít nhất 10 cá thể, bao gồm sáu người lớn và bốn trẻ vị thành niên, có thể có quan hệ họ hàng với nhau. Tuy nhiên, cần có thêm phân tích DNA để xác nhận điều này.

Vì các bộ xương này đã tồn tại từ rất lâu, nên "rất khó để khẳng định chắc chắn 100% rằng đây là một trường hợp ăn thịt đồng loại trong chiến tranh", Marginedas nói.

"Trong nghiên cứu các quá trình mà chất hữu cơ trải qua sau khi chết, kết quả cho thấy xương từ cánh tay và chân đã bị bẻ gãy để lấy tủy", ông giải thích.

Bill Schutt, nhà động vật học và tác giả của cuốn sách "Ăn thịt người: Lịch sử hoàn toàn tự nhiên", nhận xét rằng đây là một nghiên cứu chất lượng. Tuy nhiên, ông cảnh báo không nên vội kết luận về việc người Magdalenian thực sự ăn thịt đồng loại, vì chưa hiểu đủ về văn hóa của họ.

“Ai biết họ đã làm gì? Có thể việc đập hộp sọ hay mổ xẻ thi thể là một phần của nghi lễ tôn kính người chết”, Schutt nói.

Hà Trang (theo IPHES-CERCA, Scientific Reports, CNN)