Nghệ sĩ nhiếp ảnh trong cuộc đua công nghệ

Xu hướng mới của nhiếp ảnh

Nhiếp ảnh có mặt trong mọi lĩnh vực của đời sống: từ báo chí, quảng cáo, thời trang đến ẩm thực, du lịch, thương mại điện tử, mạng xã hội và cả bảo tồn di sản, giáo dục nghệ thuật. Các nền tảng trực tuyến như Instagram, Facebook, TikTok, YouTube... mở ra không gian rộng lớn để người làm nghề thể hiện cá tính nghệ thuật, quảng bá dịch vụ, xây dựng thương hiệu cá nhân, thậm chí tạo ra nguồn thu nhập ổn định.

Khách du lịch quốc tế ngắm những tác phẩm tại cuộc triển lãm ảnh “Hà Nội trong tôi”. Ảnh: Lại Tấn

Không chỉ vậy, các cuộc thi ảnh nghệ thuật trong và ngoài nước, các triển lãm chuyên đề đang góp phần mở rộng thị trường, đồng thời thúc đẩy những góc nhìn sáng tạo, giàu bản sắc. Xu hướng tìm kiếm những bức ảnh chân thực, phản ánh đời sống đương đại nhưng vẫn giữ được chiều sâu văn hóa ngày càng được quan tâm. Đây là "mảnh đất màu mỡ" cho những tay máy biết kể chuyện bằng hình ảnh.

Một số nhà lý luận, phê bình nhiếp ảnh cho rằng, không phải kỹ thuật số khiến mọi giá trị cũ đều bị đào thải. Trái lại, trong thế giới ngập tràn hình ảnh "mì ăn liền", những bức ảnh thủ công mang góc nhìn cá nhân, chiều sâu cảm xúc lại đang dần được tái nhìn nhận như một đặc sản. Nhiều nghệ sĩ chọn cách kết hợp có chọn lọc công nghệ, tận dụng AI như công cụ hỗ trợ kỹ thuật, nhưng vẫn giữ vững bản sắc sáng tác.

Nhà lý luận, phê bình nhiếp ảnh Vũ Đức Tân cho rằng, nhiếp ảnh kỹ thuật số không chỉ giúp người nghệ sĩ ghi lại khoảnh khắc nhanh nhất mà còn mở ra không gian sáng tạo rộng lớn nhờ vào sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại. Trong nghệ thuật nhiếp ảnh, yếu tố kỹ thuật và ý tưởng luôn song hành; khi công nghệ phát triển, nó mang đến nhiều công cụ mạnh mẽ hơn để hiện thực hóa tầm nhìn nghệ thuật.

“Với nhiếp ảnh kỹ thuật số, người nghệ sĩ có thể thử nghiệm không ngừng, chỉnh sửa hậu kỳ linh hoạt và tiếp cận kho tài nguyên số để làm phong phú thêm tác phẩm của mình. Tuy nhiên, sự thay đổi này cũng gây ra không ít hoang mang, đặc biệt với một số nhà nhiếp ảnh thế hệ cũ - những người đã quen gắn bó với kỹ thuật truyền thống. Họ có thể cảm thấy mất phương hướng giữa cơn lốc công nghệ, đôi khi lo ngại rằng kỹ thuật số làm mai một giá trị nguyên bản của nhiếp ảnh. Tuy nhiên, với người trẻ thì lại hoàn toàn khác, họ cho rằng quá trình sáng tác được hỗ trợ rất nhiều từ kỹ thuật số” - ông Tân chia sẻ.

Cùng quan điểm, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam Hồ Sỹ Minh cho rằng, những người đam mê nhiếp ảnh, dấn thân vào con đường nhiếp ảnh nghệ thuật thì họ luôn luôn nắm bắt thích ứng và nâng cấp mình theo sự phát triển của công nghệ nhiếp ảnh. Đặc biệt thể hệ trẻ họ thích ứng nhanh chóng vận dụng linh hoạt và hiệu quả cao.

“Sự phát triển của công nghệ đã tạo cơ hội cho các nhiếp ảnh gia thỏa mãn được nhiều yếu tổ quan trọng để hoàn thành, sáng tạo nên những tác phẩm bằng những tư duy nghệ thuật sáng tạo, những góc nhìn mới lạ, những ý tưởng hay và ngày càng thể hiện tính chuyên nghiệp” - ông Minh nhấn mạnh.

Cần làm chủ công nghệ

Công nghệ không chỉ là công cụ, nó đang định hình lại toàn bộ phương thức sáng tác và tiêu thụ hình ảnh. Sự bùng nổ của AI và các phần mềm hỗ trợ đang khiến nghề nhiếp ảnh đứng trước ngã rẽ quan trọng: hoặc bị thay thế bởi công cụ, hoặc làm chủ công cụ để nâng tầm sáng tạo.

Chỉ với một phần mềm AI, người dùng có thể tạo ra bức ảnh "ảo" mà không cần bấm máy. Điều này đặt ra nhiều câu hỏi về tính chân thực, vai trò người nghệ sĩ và giá trị của tác phẩm nhiếp ảnh.

Theo ông Hồ Sỹ Minh, khi AI ra đời với nhiều những lợi thế cho các nghệ sĩ nhiếp ảnh thì xã hội cũng đặt ra nhiều câu hỏi và nghi ngờ khi tác phẩm nhiếp ảnh không còn được sinh ra theo phương pháp hiện thực truyền thống.

“Đối với các nghệ sĩ nhiếp ảnh họ phải luôn cập nhật kiến thức, nắm bắt thời cơ, làm chủ công nghệ để phục vụ tốt hơn cho nhu cầu sáng tác của mình. Họ còn phải đầu tư tài chính để nâng cấp thay đổi thiết bị, công nghệ máy ảnh kỹ thuật số, Flycam, rồi các phần mềm biên tập hậu kỳ và AI..., công nghệ phát triển đã tạo cho nhiếp ảnh ngày càng phổ cập và đại chúng, đặc biệt là khi máy ảnh được tích hợp trên điện thoại và sự ra đời của mạng xã hội” - ông Minh cho biết.

Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam cho rằng, trong thời đại mà ai cũng có thể chụp ảnh, điều tạo nên khác biệt không còn nằm ở việc "bấm máy", mà ở tư duy nghệ thuật, khả năng kể chuyện bằng hình ảnh và sự am hiểu kỹ thuật. Làm chủ công nghệ không có nghĩa là chạy theo mọi trào lưu mới, mà là biết chọn lọc và khai thác công cụ phù hợp với mục tiêu nghệ thuật rõ ràng, giữ được bản sắc cá nhân giữa một biển hình ảnh na ná nhau.

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Trần Thị Thu Đông - Chủ tịch Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam cho rằng, trong bối cảnh thế giới đang thay đổi nhanh chóng, khoa học - công nghệ phát triển như vũ bão, nhiếp ảnh Việt Nam đứng trước những cơ hội và thách thức mới. Để tiếp tục phát huy vai trò và sứ mệnh của mình, mỗi nhiếp ảnh gia cần phải liên tục cập nhập, đổi mới, sáng tạo và hội nhập sâu rộng hơn nữa.

“Các nghệ sĩ nhiếp ảnh cần mạnh dạn đổi mới tư duy sáng tạo, tìm tòi, khám phá những đề tài, chủ đề mới, những góc nhìn độc đáo, những phong cách thể hiện đa dạng, phong phú, đáp ứng nhu cầu thẩm mỹ ngày càng cao của công chúng. Cần khuyến khích các khuynh hướng nghệ thuật mới, các phong cách sáng tác đa dạng, đồng thời kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, giữa bản sắc dân tộc và tinh hoa văn hóa thế giới” - bà Đông nhấn mạnh.

Cùng với đó, nhiếp ảnh gia cần chủ động ứng dụng các thành tựu khoa học - công nghệ vào quá trình sáng tác, sản xuất, lưu trữ, quảng bá và phổ biến tác phẩm. Tận dụng tối đa các nền tảng số, mạng xã hội, các phương tiện truyền thông hiện đại để đưa tác phẩm nhiếp ảnh đến gần hơn với công chúng..

Phạm Sỹ