Ngành điều tăng tốc mở cửa thị trường trước thách thức thuế quan

Thuế đối ứng ảnh hưởng trực tiếp đến doanh nghiệp, người tiêu dùng Mỹ

- Tình hình xuất khẩu điều những tháng đầu năm thế nào thưa ông?

- Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong quý I.2025, xuất khẩu hạt điều đạt hơn 122 nghìn tấn, trị giá 839 triệu USD, giảm 19% về lượng nhưng tăng 3,7% về trị giá so với cùng kỳ năm ngoái nhờ giá tăng mạnh. Sự sụt giảm về lượng như vậy biểu hiện rõ khó khăn của doanh nghiệp trong ngành.

- Mỹ là thị trường xuất khẩu điều lớn nhất của nước ta, vậy chính sách thuế đối ứng của nước này sẽ tác động ra sao?

- Trong suốt thời gian dài, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của ngành điều; kim ngạch năm 2024 là 1,1 tỷ USD, chiếm khoảng 21% thị phần xuất khẩu. Đáng lưu ý, Việt Nam xuất khẩu vào Mỹ điều nhân sơ chế; các nhà máy rang, chiên ở Mỹ thu mua, chế biến, đóng gói và bán vào hệ thống siêu thị.

Hạt điều Việt Nam không cạnh tranh trực tiếp với Mỹ vì nước Mỹ không trồng điều. Nếu áp mức thuế 46% sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến các nhà sản xuất, nhà kinh doanh và người tiêu dùng Mỹ. Trước ngày 9.4, điều nhân xuất sang Mỹ vẫn hưởng thuế 0%; từ ngày 9.4 bị áp thuế 10%.

- Các nhà nhập khẩu Mỹ phản ứng ra sao trước diễn biến này, thưa ông?

- Nếu cộng thêm 10% thuế thì các nhà nhập khẩu Mỹ không có lợi nhuận. Do đó, trước mắt với những đơn hàng chưa giao, nhà nhập khẩu Mỹ đã liên lạc với doanh nghiệp Việt Nam để hoãn giao hàng và cùng nghe ngóng thêm tin tức.

Về phía VINACAS, bên cạnh gửi công văn đề xuất giải pháp, kiến nghị tới Bộ Công Thương thì đã có văn bản gửi Hiệp hội Thực phẩm Hoa Kỳ, nhờ phía bạn chia sẻ quyền lợi của người tiêu dùng Mỹ, cùng bảo vệ quan điểm không đánh thuế mặt hàng điều, áp dụng 0% như trước, để bảo đảm quyền lợi của nhà xuất khẩu và người tiêu dùng.

Tăng cường xúc tiến thương mại và tiếp cận thị trường mới

- Ngành sẽ triển khai các giải pháp nào ứng phó với chính sách thuế quan của Mỹ?

- Năm nay, ngành điều hướng đến xuất khẩu trên 4,5 tỷ USD. Để đạt mục tiêu này trong bối cảnh gặp thách thức từ thị trường Mỹ, ngành sẽ tập trung vào ba trụ cột: nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng hóa thị trường và tăng cường xúc tiến thương mại.

Hằng năm, VINACAS đều đăng ký với Bộ Công Thương tham gia các chương trình xúc tiến thương mại quốc tế nhằm tìm hiểu, khai thác thị trường mới. Đơn cử như năm 2023, đoàn xúc tiến thương mại của VINACAS đã đến Nhật Bản - nơi được đánh giá là thị trường mới nổi. Năm 2024, đoàn đến Trung Quốc, và năm nay dự kiến sẽ tổ chức xúc tiến thương mại tại Australia vào tháng 9.

Bên cạnh các thị trường nói trên, hiện nay các doanh nghiệp ngành điều cũng đặc biệt chú trọng tới thị trường Trung Đông, trong đó nổi bật là Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE). Đây được xem là điểm giao dịch và trung tâm thương mại có uy tín về nông sản tại khu vực Trung Đông. Phần lớn doanh nghiệp điều Việt Nam tham gia Hội chợ GoodFood do UAE tổ chức vào tháng 2 hằng năm, với số lượng doanh nghiệp tham dự ngày càng tăng, hiện đã lên tới khoảng 20 doanh nghiệp, nhằm tìm kiếm cơ hội hợp tác và mở rộng thị trường.

- Thị trường Trung Đông với 400 triệu dân, thu nhập bình quân hơn 13.000 USD/người, tuy rất nhiều tiềm năng nhưng thực tế cho thấy việc tiếp cận thị trường này vẫn còn nhiều khó khăn. Cần hỗ trợ ra sao để doanh nghiệp có thể gặt hái thành công ở thị trường này?

- Dù được đánh giá là thị trường tiềm năng, nhưng sản lượng xuất khẩu điều của Việt Nam sang khu vực Trung Đông vẫn còn khiêm tốn, chỉ đạt khoảng 300 triệu USD trong năm 2024; riêng thị trường UAE chiếm hơn 226 triệu USD. Trung Đông là khu vực có tiêu chuẩn chất lượng rất cao, với các yêu cầu khắt khe về quy trình chế biến, đóng gói và vận chuyển, đặc biệt là tuân thủ tiêu chuẩn Halal.

Để khai thác thành công thị trường này, điều kiện tiên quyết là doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao quy trình sản xuất và chất lượng sản phẩm. Bên cạnh đó, việc thường xuyên cập nhật thông tin từ thị trường Trung Đông là cần thiết, nhằm điều chỉnh kịp thời để đáp ứng đúng yêu cầu và tiêu chuẩn đặc thù.

Đặc biệt, trong quá trình tiếp cận thị trường mới, nguy cơ bị lợi dụng, lừa đảo luôn hiện hữu. Doanh nghiệp Việt Nam cần hết sức thận trọng. VINACAS sẽ đóng vai trò cầu nối, hỗ trợ kết nối với các tham tán thương mại và Đại sứ quán Việt Nam tại các quốc gia Trung Đông, qua đó nắm bắt và cung cấp thông tin về các đối tác đáng tin cậy, giúp doanh nghiệp hạn chế tối đa rủi ro.

Về phía cơ quan quản lý, đề xuất Bộ Công Thương tiếp tục đẩy mạnh các chương trình xúc tiến thương mại, đồng thời cập nhật thường xuyên thông tin, chính sách nhập khẩu tại các thị trường mới nổi như Trung Đông và các khu vực tiềm năng khác.

- Xin cảm ơn ông!

Hạnh Nhung thực hiện