Ngành công nghiệp ô tô Thái Lan trượt dốc có ảnh hưởng tới Việt Nam?

Tình trạng báo động

Theo báo cáo của Liên đoàn Công nghiệp Thái Lan (FTI) công bố mới đây, ngành công nghiệp ô tô Thái Lan đang phải chịu sự suy thoái mạnh, với sản lượng trong nước trong tháng 1/2025 giảm tới 24,63% so với cùng kỳ năm ngoái.

Sự sụt giảm trong xuất khẩu, một phần do sự cạnh tranh gia tăng từ xe điện Trung Quốc, đã đẩy ngành này xuống mức thấp nhất trong 33 tháng, thúc đẩy các lời kêu gọi can thiệp khẩn cấp của chính phủ.

Báo cáo của FTI cho thấy tổng sản lượng ô tô trong tháng 1/2025 của Thái Lan là 107.103 chiếc, đánh dấu mức giảm đáng kể so với cùng kỳ năm ngoái. Xuất khẩu và doanh số bán trong nước cũng bị ảnh hưởng, lần lượt giảm 21,10% và 31,78%.

Mặc dù 75.044 xe tương đương 70,07% tổng sản lượng là để xuất khẩu, nhưng vẫn giảm 21,10% so với cùng kỳ năm trước. Sản lượng ô tô cho thị trường trong nước còn tệ hơn, chỉ sản xuất được 32.059 xe, giảm 31,78%. Trong tổng số xe sản xuất và tồn kho, chỉ có 48.092 xe được bán trong nước, giảm 12,26%.

FTI cho rằng sự sụt giảm này là do sự kết hợp của nhiều yếu tố, bao gồm các điều kiện cho vay chặt chẽ hơn do nợ hộ gia đình cao, tăng trưởng GDP chậm chạp của Thái Lan chỉ đạt 2,5% vào năm 2024 cũng như thu nhập và sức mua giảm.

Xuất khẩu xe nguyên chiếc (CBU) bị ảnh hưởng đặc biệt nặng nề, giảm 28,13% xuống còn 62.321 xe, mức thấp nhất trong 33 tháng.

Mối lo ngại về chiến tranh thương mại, đặc biệt là thuế nhập khẩu cao hơn của Mỹ và sự cạnh tranh gay gắt từ các loại xe điện giá rẻ của Trung Quốc được coi là những yếu tố chính dẫn đến sự sụt giảm này.

Việc chậm trễ trong việc cập nhật mẫu xe và giảm sản lượng vào tháng 1 do mùa lễ cuối năm cũng góp phần vào sự sụt giảm xuất khẩu, ảnh hưởng đến các thị trường ở Úc, Trung Đông, Châu Âu cũng như Trung và Nam Mỹ.

Tổng giá trị xuất khẩu ô tô, bao gồm CBU, động cơ, phụ tùng, xe máy và các thành phần liên quan của Thái Lan đã giảm 20,63% xuống còn 68.069,18 triệu baht.

Ngay cả lĩnh vực xe điện cũng bị chậm lại. Trong khi tổng số đăng ký BEV tăng 63,85% so với cùng kỳ năm ngoái, thì số lượng đăng ký mới trong tháng 1 đã giảm 7,73% xuống còn 14.711 chiếc.

Surapong Paisitpattanapong, người phát ngôn của bộ phận công nghiệp ô tô của FTI, cho biết đã đến lúc chính phủ Thái Lan phải hành động nhanh chóng và đưa ra các biện pháp như giảm thời hạn bảo lãnh cho vay mua ô tô đối với xe bán tải từ bốn tháng xuống còn hai tháng. Ông cho biết các biện pháp như thế này sẽ kích thích sản xuất, tạo việc làm và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Làn sóng xe Trung Quốc

Trong làn sóng đẩy mạnh xe xanh, Thái Lan đã tìm cách thu hút các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, những công ty đã chi hơn 1,4 tỷ USD tại quốc gia này để xây dựng các nhà máy sản xuất xe điện trong hành trình thống trị toàn cầu của mình từ năm 2023.

Sự xoay chiều của Thái Lan kéo theo các nhà máy sản xuất ô tô Nhật Bản tại Thái Lan, nơi trong nhiều thập kỷ đã là trung tâm sản xuất ô tô hàng đầu tại Đông Nam Á, đang đóng cửa hoặc buộc phải thu hẹp quy mô.

Hiện có 6 công ty xe điện Trung Quốc đã bán ô tô tại Thái Lan và ba công ty khác sẽ tham gia trong năm 2024. BYD, Aion, Great Wall, Neta của Hozon Auto và Chery nằm trong số những công ty đã mở hoặc đang xây dựng nhà máy tại Thái Lan.

"Khi người Trung Quốc nhìn thấy cơ hội, họ chỉ cần đến", Wirat Tatsaringkansakul, phó tổng thư ký của Ủy ban Đầu tư Thái Lan, cho biết tại một hội nghị ô tô dành cho các nhà cung cấp Trung Quốc.

Chính phủ Thái Lan muốn 30% số xe mà họ sản xuất là xe điện vào năm 2030 và coi đầu tư của Trung Quốc là một phần quan trọng trong tương lai của ngành công nghiệp ô tô, hiện chiếm 800.000 việc làm và 10% GDP của đất nước này.

Tuy nhiên, sự tràn vào của xe Trung Quốc gây ra vấn đề không nhỏ cho Thái Lan. Các nhà phân tích cho biết nguồn cung mới và nhu cầu hạn chế có thể làm gia tăng cuộc chiến giá cả.

Thái Lan đứng trước một cuộc chiến giá xe điện kéo dài do sự gia tăng sản xuất trong nước từ các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, một động thái có khả năng giáng thêm đòn vào ngành công nghiệp ô tô trong nước vốn đang phải vật lộn với doanh số bán hàng giảm mạnh.

Doanh số bán hàng dự kiến tăng đột biến phần lớn là do chương trình khuyến khích quốc gia trong giai đoạn 2022-2023 để các công ty đủ điều kiện được giảm thuế và tránh phải trả các khoản tiền phạt lớn.

Chương trình này, bao gồm cả trợ giá lên tới 150.000 baht (4.400 USD), đã giúp nền kinh tế lớn thứ hai Đông Nam Á trở thành thị trường xe điện lớn nhất khu vực, nơi đã đăng ký 70.000 xe điện mới vào năm ngoái. Nước này đã nhập khẩu khoảng 84.000 xe điện trong giai đoạn 2022-2023.

Nhưng hiện tại, nó đe dọa sẽ làm gia tăng sự cạnh tranh về giá khốc liệt trong một thị trường yếu kém, nơi doanh số bán ô tô đang sụt giảm do điều kiện tín dụng chặt chẽ và nợ hộ gia đình tăng vọt.

Sản lượng ô tô của Thái Lan đã giảm trong tháng thứ 17 liên tiếp vào tháng 12/2024 do nhu cầu trong và ngoài nước yếu. Xuất khẩu xe giảm 8,8% vào năm 2024, trong khi doanh số bán hàng trong nước giảm 26%, mức thấp nhất trong 15 năm.

Trước nhu cầu trong nước giảm sút, các hãng ô tô sản xuất tại Thái Lan sẽ buộc phải tìm các thị trường xuất khẩu khác để giảm lượng hàng tồn kho.

Thị trường ô tô Việt Nam trong năm 2024 với mảng xe xăng lắp trong nước bị áp đảo bởi xe nhập khẩu.

Đối với thị trường Việt Nam, Thái Lan lâu nay vẫn là thị trường nhập khẩu ô tô đầu bảng do xe nhập từ quốc gia này đang được hưởng thuế suất ưu đãi 0% liên quan đến Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) mà Việt Nam đã ký kết. Chính vì vậy, những thay đổi của thị trường này sẽ có tác động không nhỏ tới Việt Nam.

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, năm 2024, Thái Lan đứng thứ hai về lượng xe nhập khẩu về Việt Nam với 63.769 chiếc, nhưng lại dẫn đầu về kim ngạch với 1,24 tỷ USD.

Tháng 1/2025, lượng xe Thái Lan nhập khẩu về Việt Nam đứng thứ ba với 1.631 xe, kim ngạch 32,5 triệu USD, giảm nhẹ so với cùng kỳ 2024 (cùng kỳ đạt 1.858 xe và 35,79 triệu USD).

Giới chuyên gia cho rằng, trước sự khủng hoảng của ngành công nghiệp ô tô Thái Lan và áp lực từ khủng hoảng dư thừa có thể dẫn đến việc xe nhập từ quốc gia này khi tràn vào thị trường Việt sẽ giảm giá sâu hơn sẽ có những tác động khó lường và không có lợi cho ngành công nghiệp ô tô Việt thời gian tới.

Đáng chú ý là năm 2024 đã qua, thị trường xe Việt đã chứng kiến một bức tranh phức tạp với sự trỗi dậy mạnh mẽ của xe nhập khẩu và sự sụt giảm của xe trong nước. Bên cạnh mảng xe điện với doanh số ấn tượng của VinFast, xe xăng lắp ráp trong nước chỉ thực sự vươn lên trong 3 tháng khi nhận được ưu đãi thuế trước bạ.

Việt Nam hiện đã tham gia ký kết nhiều Hiệp định thương mại tự do. Đây là cơ hội cũng là thách thức. Bên cạnh đó trước những thay đổi và chuyển dịch địa chính trị toàn cầu, các ngành công nghiệp ô tô trên thế giới cũng đang gặp nhiều vấn đề về thuế quan, xuất khẩu. Do đó, những biến động từ các thị trường nhập khẩu ô tô với số lượng lớn về Việt Nam khi có biến động như Thái Lan thì ngành công nghiệp ô tô trong nước cũng cần có những phương án ứng phó phù hợp, kịp thời, vì ngành công nghiệp ô tô Việt vẫn rất còn non trẻ và rất nhạy cảm trước những tác động.

Nam Nguyễn