Ngắm Sài Gòn qua những trang sách kiến trúc

Bổ sung thêm những tư liệu phong phú về mảnh đất này, mới đây, nhiều trang sách tranh, sách ảnh về các công trình kiến trúc xưa - nay đã được xuất bản.

Một số cuốn sách tranh, sách ảnh về kiến trúc Sài Gòn đã được xuất bản.

Xưa nay, những công trình kiến trúc luôn mang một ngôn ngữ riêng, in dấu ấn của thời đại, mang ý nghĩa văn hóa, lịch sử, địa lý... của mỗi vùng đất. Đó có thể là tòa dinh thự bề thế phía sau cánh cổng mang nét kiến trúc Pháp, là ngôi chùa trầm mặc nép trong khuôn viên an tĩnh tách biệt phố xá ồn ã, là tòa giáo đường uy nghi với tháp chuông in bóng trên nền trời xanh, hay những cây cầu thơ mộng nối đôi bờ thành phố bên sông tráng lệ. Theo tác giả Võ Thị Mai Chi, “như một tất yếu của lịch sử, những công trình trong dòng chảy thời gian là minh chứng cho sự hình thành và lớn mạnh không ngừng của vùng đất Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh”. Vì lẽ đó, tác giả Võ Thị Mai Chi và họa sĩ Hồ Quốc Cường đã đưa độc giả vào hành trình tìm hiểu về các công trình kiến trúc gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển của thành phố thông qua cuốn sách “Theo bước thời gian: Các công trình tiêu biểu của Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh” (NXB Kim Đồng).

Với những thông tin ngắn gọn về lịch sử, văn hóa, điểm nhấn kiến trúc của công trình cùng minh họa chân thực và sống động, các tác giả giới thiệu với bạn đọc 38 công trình, cụm công trình tiêu biểu của Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh trong suốt dặm dài lịch sử. Ở đó, không chỉ có các công trình tôn giáo tuổi đời trăm năm như Đình Thông Tây Hội, Lăng Tả Quân Lê Văn Duyệt...; các bảo tàng, trường học, bệnh viện, dinh thự - những công trình mang phong cách kiến trúc Pháp như Trụ sở HĐND - UBND Thành phố, Nhà hát Thành phố, Bưu điện Thành phố, Bảo tàng Mỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh, Chợ Bến Thành, Nhà thờ Chính tòa Đức Bà Sài Gòn, Ga Sài Gòn...; những công trình gắn với giai đoạn kháng chiến như Bến Nhà Rồng, Dinh Độc Lập, Địa đạo Củ Chi... mà còn có cả những biểu tượng mới với những tòa nhà chọc trời, những công trình đại diện cho một siêu đô thị hiện đại, năng động và phát triển không ngừng của thế kỷ XXI như Landmark 81 hay tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên.

Sài Gòn xưa - thành phố Hồ Chí Minh nay cho đến hiện giờ vẫn là đô thị lớn bậc nhất cả nước. Theo tác giả Trần Hữu Phúc Tiến, người biên soạn cuốn sách “Kiến trúc Pháp - Đông Dương, dấu tích Sài Gòn - Hòn ngọc Viễn Đông” (cuốn sách tư liệu được chủ trương thực hiện bởi Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước - Trung tâm lưu trữ Quốc gia II), “quá trình kiến tạo đô thị lớn nhất Việt Nam từ xưa đến giờ đã trải qua nhiều thế kỷ được đúc kết bằng mồ hôi, trí tuệ và cả xương máu của bao thế hệ. Từ đấy, nó kết tinh thành vẻ đẹp lấp lánh nhiều mặt của một viên ngọc quý vùng Viễn Đông châu Á”. Dày 232 trang, cuốn sách như một bản tường thuật về quá trình thành phố bước vào thời kỳ hiện đại từ giai đoạn bắt đầu kiến tạo Sài Gòn - Hòn ngọc Viễn Đông xưa đến thành phố Hồ Chí Minh xinh đẹp, năng động và hấp dẫn hôm nay thông qua hàng loạt công trình kiến trúc. Tác giả chia sẻ: “Là người sinh trưởng ở Sài Gòn, tham gia nghiên cứu lịch sử thành phố, bản thân tôi cảm thấy hân hạnh và tự hào được biên soạn nội dung của sách với nhiều đề tài lý thú. Hy vọng quyển sách có thể có những đóng góp nhất định bằng những thông tin hữu ích về việc kiến thiết thành phố cùng các công trình kiến trúc hoàn mỹ trong quá khứ để phục vụ cho việc chỉnh trang đô thị, xây dựng mới các công trình, góp phần vào việc gìn giữ và phát huy các giá trị di sản hay đẹp của các thế hệ tiền nhân”.

Cũng với mong muốn góp phần bổ sung vào bộ sưu tập tài liệu nghiên cứu và tư liệu hình ảnh về Sài Gòn - thành phố Hồ Chí Minh, qua đó làm phong phú thêm cho di sản văn hóa Việt Nam, NXB Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh đã giới thiệu hai tập sách ảnh “Di sản Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh (Saigon - Ho Chi Minh City Heritage)” và “Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh: Đổi thay qua những khung hình (1975 - 2025)”. Trong đó, cuốn sách ảnh song ngữ Việt - Anh “Di sản Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh (Saigon - Ho Chi Minh City Heritage) tập hợp hơn 300 bức ảnh quý hiếm về lịch sử - văn hóa - xã hội của Sài Gòn - thành phố Hồ Chí Minh. Còn cuốn sách “Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh: Đổi thay qua những khung hình (1975 - 2025)” là kết quả của hành trình bền bỉ đi tìm hình bóng thành phố bằng những hình ảnh chân thật của tác giả Tam Thái, từ “Sài Gòn, qua miền ký ức”, “Sài Gòn - Chợ Lớn rong chơi” đến “Sài Gòn đổi thay”, “Sài Gòn: Lướt qua vài phố thị mới”, “Sài Gòn, đô thị đồng quê” và “Hồn đô thị”. Nhận xét về cuốn sách của tác giả Tam Thái, PGS.TS Pascal Bourdeaux, Viện Viễn Đông Bác Cổ, cho rằng, “hình ảnh kết nối hiện thực hoạt động của con người với những hình thái thể hiện như về lĩnh vực xây dựng và kiến trúc, không chỉ đơn thuần là minh họa. Chính những bức ảnh này làm cho chúng ta phải suy nghĩ về những gì đã có trong quá khứ, và đặt ra vấn đề tương lai của một thành phố năng động như Sài Gòn - thành phố Hồ Chí Minh hiện nay”.

Hạ Yên