Nền dân chủ Mỹ rung chuyển vì Tổng thống Trump và tỷ phú Elon Musk

Tổng thống Mỹ Donald Trump và tỷ phú Elon Musk. (Ảnh: AP)

Ba tuần sau, thay đổi mà chính quyền Tổng thống Trump mang lại là sự rối loạn trong chính quyền liên bang ở quy mô chưa từng có, phá bỏ các chương trình lâu đời, gây ra sự phản đối rộng rãi trong dư luận và thách thức vai trò của Quốc hội Mỹ trong hoạt động lập pháp của đất nước.

Hàng triệu nhân viên chính phủ đang bị ép nghỉ việc. Có cơ quan bị đóng cửa hoàn toàn. Nguồn ngân sách cho các tiểu bang và tổ chức phi lợi nhuận đang bị đóng băng tạm thời. Và kho thông tin nhạy cảm nhất của hàng triệu người Mỹ mà Bộ Tài chính lưu giữ đã bị người của DOGE tiếp cận, gây lo ngại về hành vi vi phạm quyền riêng tư và giao thức chưa từng có.

"Đây là sự xói mòn đối với nền dân chủ của chúng ta", Brian Riedl, cố vấn kinh tế lâu năm của nhóm những người Cộng hòa bảo thủ, hiện làm việc tại Viện Manhattan, nhận xét.

Tổng thống Trump bổ nhiệm người đàn ông giàu nhất thế giới vào bộ có quyền tiếp cận hoạt động nội bộ của nền dân chủ lâu đời nhất thế giới. Cho đến nay, kết quả đang gây kinh ngạc, thậm chí lên đến mức đáng báo động và bất hợp pháp, vấp phải hàng chục vụ kiện trên toàn quốc. Nhiều cuộc biểu tình đang nổ ra bên ngoài các cơ quan chính phủ và gây tắc nghẽn đường dây điện thoại của quốc hội, AP đưa tin.

Quốc hội Mỹ đang tỏ ra không đủ sức chống lại DOGE khi các nghị sĩ cảnh giác theo dõi nó tiến vào bộ máy.

"Bất kể DOGE đang làm gì, chắc chắn đó không phải là đặc điểm của nền dân chủ, kể cả trong suốt lịch sử vĩ đại của đất nước này", lãnh đạo đảng Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer tuyên bố.

"Một chính phủ bóng tối không qua bầu cử đang dần tiếp quản chính phủ liên bang", ông Schumer viết trong bài đăng trên trang mạng xã hội X của tỷ phú Musk.

Ông Musk phản hồi trên nền tảng của mình: "Những phản ứng cuồng loạn như thế này giúp các bạn biết rằng DOGE đang làm công việc thực sự quan trọng".

Vai trò của Quốc hội Mỹ từng bị thử thách trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, khi nhà lãnh đạo này sẵn sàng phá vỡ các chuẩn mực và lách luật, đáng chú ý nhất là khi ông vượt mặt Quốc hội, dùng tiền quỹ xây dựng của quân đội để dựng một phần bức tường ở biên giới Mỹ - Mexico.

Trong nhiệm kỳ hai, quan hệ đối tác của ông Trump với tỷ phú Musk, người đã chi khoảng 200 triệu USD hỗ trợ nỗ lực vận động tranh cử của ông Trump, đang phá vỡ mọi thứ và làm leo thang đối đầu.

Trong nỗ lực được cho là để tiết kiệm tiền bằng cách loại bỏ lãng phí, gian lận và lạm dụng, họ đang thực hiện những bước đi bị cho là nhằm lật đổ các thể chế của Mỹ, tàn phá đội ngũ công chức và tạo ra một chính phủ liên bang hoặc rỗng ruột hoặc bị thay thế hoàn toàn.

Thảm họa tiềm tàng

Sharon Parrott, chủ tịch Trung tâm Ngân sách và ưu tiên chính sách, cho rằng sẽ là "thảm họa đối với hệ thống chính phủ của chúng ta" nếu nỗ lực này thành công.

"Nhiều việc họ đang làm là bất hợp pháp một cách trắng trợn và chúng tôi thấy tòa án đã sẵn sàng can thiệp”, Parrott cho biết.

Theo nhiều cách, ông Trump đang thực hiện quyết liệt những gì đảng Cộng hòa đã hứa từ lâu nhưng không thể thực hiện dựa vào quốc hội: Thu hẹp quy mô và phạm vi của chính phủ liên bang.

Khi đối mặt với sự phản đối từ trong nội bộ về việc cắt giảm các chương trình, đảng Cộng hòa đã nhiều lần không đạt được mục tiêu cắt giảm ngân sách, kể cả khi họ hoàn toàn kiểm soát Quốc hội và Nhà Trắng, như hiện nay.

Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Kevin Cramer cho rằng DOGE tạo nên "vỏ bọc" cho một số thành viên đảng Cộng hòa muốn cắt giảm tiền liên bang, khi Quốc hội không làm như vậy.

Và những thành viên đảng Cộng hòa khác cho biết họ cảm thấy thoải mái với việc ông Trump tạm dừng một số hoạt động, đặc biệt là Cơ quan Phát triển quốc tế Mỹ (USAID). Đóng cửa Bộ Giáo dục là mục tiêu tiếp theo.

Việc dừng nguồn tiền cho USAID được coi là trường hợp thử nghiệm cho Đạo luật Kiểm soát tịch thu. Dự luật đã được trình lên để Thượng viện phê duyệt trong tuần này, dù tất cả các thành viên đảng Dân chủ tại Thượng viện đều tuyên bố sẽ phản đối.

Khi được hỏi liệu chính quyền có được phép làm những gì họ đang làm hay không, Chủ tịch Hạ viện Johnson nhấn mạnh: "Quốc hội sẽ có hành động thích hợp, nhưng chúng tôi vẫn chưa sắp xếp được những gì đang diễn ra với nó".

Khi được hỏi liệu ông Trump có thẩm quyền đóng cửa các cơ quan hay không, ông Johnson nói: "Tôi không có câu trả lời".

Bình Giang

Theo AP