Nâng thu nhập cho người dân nhờ tăng vai trò của mô hình HTX

Không chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ nông dân đơn lẻ, mà thông qua việc xây dựng và củng cố các HTX, Đồng Nai đang dần kiến tạo một lộ trình thoát nghèo vững chắc, mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho hàng ngàn hộ gia đình. Đây không chỉ là một chính sách, mà còn là một tầm nhìn chiến lược, đặt HTX vào vị trí trung tâm của công cuộc phát triển kinh tế nông nghiệp và nông thôn.

Từ hạt nhân kinh tế đến động lực giảm nghèo

Nghèo đói, đặc biệt là nghèo ở khu vực nông thôn, luôn là một thách thức lớn đối với nhiều địa phương. Tại Đồng Nai, một tỉnh công nghiệp phát triển, nhưng vẫn còn những vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa đối mặt với khó khăn kinh tế.

Nguyên nhân chính thường đến từ sản xuất nhỏ lẻ, thiếu vốn, thiếu công nghệ, thiếu thông tin thị trường, và đặc biệt là khả năng tiếp cận thị trường còn hạn chế. Trong bối cảnh đó, mô hình HTX nổi lên như một giải pháp toàn diện, khắc phục những hạn chế cố hữu của sản xuất hộ cá thể.

HTX tập hợp các thành viên có cùng mục tiêu, cùng chung tay sản xuất, kinh doanh, chia sẻ lợi ích và rủi ro. Qua đó, HTX tạo ra quy mô lớn hơn, giúp các thành viên dễ dàng tiếp cận các nguồn lực như vốn vay ưu đãi, công nghệ mới, thông tin thị trường, và đặc biệt là nâng cao vị thế đàm phán khi giao dịch với các đối tác lớn.

Sự liên kết này không chỉ giúp giảm chi phí đầu vào, tăng năng suất, mà còn nâng cao giá trị sản phẩm thông qua việc xây dựng thương hiệu, mở rộng kênh phân phối. Đối với những hộ nghèo, HTX cung cấp một "bệ phóng" vững chắc, giúp họ không còn đơn độc trên con đường mưu sinh. Họ được hỗ trợ về kỹ thuật, được bao tiêu sản phẩm, được tham gia vào chuỗi giá trị lớn hơn, từ đó tăng thu nhập một cách ổn định và bền vững.

Thành viên HTX Xuân Định thăm vườn sầu riêng.

Để hiện thực hóa tiềm năng của mô hình HTX trong công cuộc giảm nghèo, Đồng Nai đã triển khai nhiều chính sách và chương trình hỗ trợ thiết thực. Một trong những trọng tâm là việc nâng cao năng lực cho cán bộ và thành viên HTX, xem đây là yếu tố then chốt quyết định sự thành công và phát triển bền vững của các HTX.

Điển hình là sự kiện diễn ra vào sáng ngày 04/06/2025, Trường Trung cấp nghề và Đào tạo cán bộ HTX miền Nam phối hợp với Liên minh HTX tỉnh Đồng Nai đã tổ chức lớp tập huấn với Chuyên đề "Nâng cao năng lực cho các HTX nông nghiệp và dịch vụ nông nghiệp".

Lớp tập huấn kéo dài 3 ngày, thu hút sự tham gia của 30 đại biểu là thành viên Hội đồng quản trị, Ban Giám đốc, Ban kiểm soát và kế toán tại các HTX trên địa bàn tỉnh Đồng Nai. Buổi khai giảng có sự góp mặt của đại diện Liên minh HTX tỉnh Đồng Nai, cùng chuyên gia, giảng viên của Trường Trung cấp nghề và Đào tạo cán bộ HTX miền Nam, thể hiện sự quan tâm và đầu tư nghiêm túc của các cấp lãnh đạo và tổ chức chuyên trách.

Chương trình tập huấn đã đi sâu vào các vấn đề cốt lõi như: xác định chiến lược, sứ mệnh và tầm nhìn của HTX; phân tích thị trường dịch vụ; lựa chọn và quản lý nhà cung cấp dịch vụ; tổ chức hệ thống dịch vụ nội bộ... Những nội dung này không chỉ cung cấp kiến thức lý thuyết mà còn trang bị kỹ năng thực tiễn, giúp học viên có cái nhìn toàn diện và sâu sắc về quản trị HTX trong bối cảnh thị trường hiện đại. Qua đó, học viên có cơ hội nâng cao năng lực quản lý, góp phần cải thiện hiệu quả hoạt động và hướng tới sự phát triển ổn định, bền vững của các HTX.

Việc tổ chức lớp bồi dưỡng như này không chỉ dừng lại ở việc cung cấp kiến thức, mà còn là một diễn đàn quan trọng để các học viên trao đổi kinh nghiệm thực tiễn trong công tác quản trị dịch vụ tại HTX, đồng thời thúc đẩy hợp tác và kết nối giữa các HTX trên địa bàn. Sự giao lưu, học hỏi lẫn nhau là yếu tố vô cùng quan trọng, giúp các HTX phát triển, không ngừng đổi mới và thích nghi với những biến động của thị trường.

Hiệu quả rõ rệt từ thực tiễn

Trên thực tế, nhiều HTX tại Đồng Nai đã chứng minh được hiệu quả vượt trội trong việc giúp thành viên thoát nghèo và vươn lên làm giàu. Các HTX chăn nuôi, trồng trọt, nuôi trồng thủy sản… đã áp dụng khoa học kỹ thuật, sản xuất theo quy trình VietGAP, GlobalGAP, nâng cao chất lượng sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ. Chẳng hạn, một số HTX trồng cây ăn trái như HTX xoài Suối Lớn, HTX Thương mại dịch vụ nông nghiệp Xuân Định, HTX dịch vụ nông nghiệp tân Phú…) đã liên kết với các doanh nghiệp lớn, đưa sản phẩm vào các siêu thị, chuỗi cửa hàng thực phẩm sạch hoặc xuất khẩu, giúp thành viên tăng thu nhập gấp nhiều lần so với sản xuất nhỏ lẻ.

Không chỉ về mặt kinh tế, các HTX còn đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện đời sống văn hóa, xã hội ở nông thôn. Các hoạt động cộng đồng, quỹ tương trợ, hỗ trợ nhà ở cho thành viên nghèo, giáo dục cho con em thành viên… được triển khai rộng rãi, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống vùng nông thôn. Sự gắn kết trong HTX còn giúp tạo ra một môi trường hợp tác, đoàn kết, giảm bớt tình trạng ly tán, bỏ quê đi làm ăn xa.

Sầu riêng là cây trồng chủ lực của nhiều nông dân, HTX ở Đồng Nai.

Ngay như HTX Dịch vụ nông nghiệp Phú Sơn (ở xã Phú Sơn, huyện Tân Phú) tuy mới thành lập nhưng đã tập hợp được nhiều thành viên đầu tư trồng sầu riêng với diện tích lớn. Hiện, HTX Phú Sơn đã phát triển được khoảng 480ha sầu riêng, trong đó 350ha đã được cấp mã vùng trồng xuất khẩu đi thị trường Trung Quốc. Đây là HTX có diện tích được cấp mã số vùng trồng xuất khẩu lớn nhất tỉnh, trong đó chủ yếu là giống Dona.

Nếu như làm ăn riêng lẻ, người dân chủ yếu bán sầu riêng cho thương lái theo hình thức bao vườn. Khi thương lái bao vườn sẽ xảy ra tình trạng sầu riêng được giá thì thương lái cắt non, giá thấp thì họ cắt trễ. Cắt non thì chất lượng sầu riêng không đảm bảo, cắt trễ thì tỷ lệ hao hụt nhiều, điều này đều ảnh hưởng trực tiếp đến nông dân làm ra sản phẩm. Do đó, việc HTX hướng đến mục tiêu xây dựng mã số vùng trồng, liên kết để bao tiêu xuất khẩu theo quy trình sẽ phần nào hạn chế được tình trạng này và bảo đảm giá trị kinh tế cho thành viên, người dân trồng sầu riêng.

Cơ hội phía trước

Theo số liệu thống kê, Đồng Nai có 500 HTX, Quỹ Tín dụng nhân dân và liên hiệp HTX, trong đó đang hoạt động là 402 HTX, 1,1 ngàn tổ hợp tác với 36,5 ngàn thành viên.

Các HTX ở Đồng Nai đang từng bước khắc phục những tồn tại, hạn chế để nâng cao chất lượng hoạt động. Trong quá trình phát triển, kinh tế tập thể nói chung, các HTX nói riêng nhận được sự quan tâm, hỗ trợ của các ban, ngành tỉnh. Ngay như ở huyện Xuân Lộc, Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX tỉnh đã hỗ trợ cho 8 HTX với hơn 30 lượt vay với số tiền hơn 25 tỷ đồng... Đây là nền tảng để các HTX mở rộng sản xuất, đầu tư nâng chất lượng sản phẩm và khẳng định thương hiệu trên thị trường.

Và theo đánh giá của ngành chức năng, sự phát triển và hoạt động của các HTX, THT, Liên hiệp HTX trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đã góp phần không nhỏ trong nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp, nâng cao thu nhập của nông dân.

Theo thống kê, thu nhập bình quân đầu người ở tỉnh Đồng Nai năm 2024 là 7,15 triệu đồng/người/tháng, đưa Đồng Nai đứng thứ 3 cả nước về thu nhập bình quân đầu người/tháng. Tỷ lệ hộ nghèo tại tỉnh Đồng Nai trong năm 2024 đã giảm xuống còn 0,26% từ mức 0,3% vào năm 2023. Tỷ lệ hộ cận nghèo cũng giảm từ 0,03% xuống còn 0,02%.

Mặc dù đã đạt được nhiều thành công, song công cuộc phát triển HTX gắn với giảm nghèo tại Đồng Nai vẫn còn đối mặt với một số thách thức. Đó là vấn đề vốn đầu tư cho HTX còn hạn chế, khả năng tiếp cận công nghệ cao và thị trường xuất khẩu còn gặp khó khăn, năng lực quản lý của một số cán bộ HTX còn chưa đồng đều. Đặc biệt, việc thay đổi tư duy sản xuất nhỏ lẻ sang tư duy kinh tế tập thể, hợp tác vẫn cần thêm thời gian và sự kiên trì.

Tuy nhiên, với sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, cùng với những chính sách hỗ trợ cụ thể từ tỉnh Đồng Nai, tương lai của mô hình HTX trong công cuộc giảm nghèo là rất sáng sủa. Các chương trình đào tạo, bồi dưỡng năng lực như lớp tập huấn vừa qua là minh chứng rõ nét cho cam kết của Đồng Nai trong việc xây dựng một hệ thống HTX vững mạnh, hiệu quả. Việc ứng dụng công nghệ 4.0 vào sản xuất, quản lý, và tiếp thị sản phẩm của HTX cũng là một hướng đi đầy tiềm năng, giúp các HTX Đồng Nai vươn xa hơn, tiếp cận các thị trường khó tính và mang lại giá trị cao hơn cho thành viên.

Tùng Lâm