Nâng tầm vóc đô thị đặc biệt (*): Nhiều sắc màu tương phản

Hầu như mỗi tuần, vợ chồng anh Nguyễn Tấn Trực (quận 3, TP HCM) đều dẫn 2 con đi dạo Công viên Tao Đàn. Sau đó, gia đình anh kéo nhau đến Nhà Văn hóa Thanh Niên tham gia hoạt động giao lưu.

Vùng ven "khát" sân chơi

Khi muốn thay đổi không khí, gia đình anh Trực đến Sân khấu Kịch 5B xem biểu diễn hoặc tham quan bảo tàng nhằm bổ sung kiến thức cho các con. Vì thói quen ấy nên nắm rõ mọi điểm vui chơi, giải trí, anh đăng ký cho con học lớp bóng rổ tại Câu lạc bộ Thể thao Hồ Xuân Hương với huấn luyện viên chuyên nghiệp cùng sân tập hiện đại.

Từng là nơi diễn ra nhiều hoạt động sôi động, Trung tâm Văn hóa Phụ nữ quận 2 (cũ) giờ chỉ là hình ảnh hoang vắng .Ảnh: NAM GIANG

Không có lợi thế như anh Trực, nhiều gia đình ở vùng ven như quận 12, Tân Phú, huyện Hóc Môn, Củ Chi, Bình Chánh… đỏ mắt tìm địa điểm sinh hoạt văn hóa - thể thao. Gia đình chị Trần Thị Hòa (quận Tân Phú) mỗi cuối tuần phải lặn lội quãng đường không hề ngắn để đưa con nhỏ đến Nhà Thiếu nhi thành phố.

Đáp ứng nhu cầu về đời sống tinh thần của người dân luôn là điều quan trọng. Trong ảnh: Con em người lao động sinh hoạt tại Nhà Văn hóa Lao động quận Bình Thạnh, TP HCM .Ảnh: THANH NGA

Chị Hòa cho biết nơi mình ở có Trung tâm Văn hóa - Thể thao nhưng diện tích nhỏ, chủ yếu tổ chức các lớp dạy võ, yoga…, không phù hợp với gia đình chị. "Tuy đi xa nhưng bù lại, con tôi được chơi đùa trong không gian rộng lớn và học hỏi nhiều điều mới lạ từ các sân chơi này" - chị Hòa nói lý do lựa chọn địa điểm.

Trong khi đó, anh Trần Tấn Tú (quận 12) thường vò đầu bứt tai bởi những đòi hỏi "đổi gió" của các thành viên trong nhà. Anh kể quận 12 có Trung tâm Văn hóa - Thể thao nằm ven Quốc lộ 22. Ngoài rạp chiếu phim, trung tâm chỉ có vài loại hình đu quay, tàu lượn, tô tượng…, cộng thêm cơ sở vật chất cũ kỹ mang theo vô số lo ngại nên anh không muốn cho con đến đây.

"Thiếu nơi sinh hoạt cộng đồng phù hợp nên để mấy bé tránh xa điện thoại, tivi, tôi thường gò lưng chở đến bảo tàng, công viên, nhà thiếu nhi, nhà thi đấu ở trung tâm thành phố. Đây cũng là cách để các con có cơ hội mở rộng tầm mắt" - người cha này nói và bày tỏ mơ ước khu vực mình sống có nhiều lựa chọn hơn.

Xuống cấp và lãng phí

Để rõ hơn bức tranh thiết chế văn hóa ở TP HCM, phóng viên Báo Người Lao Động đã tới nhiều địa điểm.

Tại Trung tâm Văn hóa - Thể thao quận Tân Bình, nhiều hạng mục, thiết bị đã khá cũ kỹ. Trung tâm có cây xanh, máy tập thể dục, sân tennis, hồ bơi nhưng người đến thường chỉ buổi chiều và cuối tuần. Nhà thi đấu dành cho các bộ môn như bóng chuyền, bóng rổ, cầu lông xuất hiện nhiều mảng tường bong tróc sơn, gạch nứt nẻ...

Ông Nguyễn Hồng Phúc, Giám đốc Trung tâm Văn hóa - Thể thao quận Tân Bình, thông tin trung bình mỗi ngày nơi đây đón khoảng 2.000 lượt người. Là đơn vị sự nghiệp có thu nhưng các hoạt động dịch vụ của trung tâm chỉ đủ nuôi bộ máy nhân sự, phục vụ nhiệm vụ chính trị. Một số hạng mục như nhà thi đấu xuống cấp nhiều năm, được ghi vốn để sửa chữa trong giai đoạn 2025-2026.

Đến Nhà Thiếu nhi Thủ Đức, hình ảnh đầu tiên là sân phủ đầy lá cây, lác đác vài học sinh chơi thể thao. Nhiều thiết bị, hạng mục đã cũ kỹ, nứt nẻ, bong tróc, loang lổ. Cũng ở TP Thủ Đức, Trung tâm Văn hóa Phụ nữ quận 2 (cũ) từng là địa điểm sinh hoạt sôi động vào cuối tuần, tổ chức nhiều hoạt động dành cho phụ nữ trên địa bàn nhưng nay lại hoang tàn với cỏ mọc um tùm.

Nhạc sĩ Trương Anh, Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa TP Thủ Đức, cho biết vì dừng hoạt động để bàn giao mặt bằng cho dự án mở rộng đường Lương Định Của mà dự án chưa hoàn tất nên dẫn tới tình trạng bỏ hoang, lãng phí không gian sinh hoạt văn hóa. Hiện tại, hoạt động văn hóa - nghệ thuật của TP Thủ Đức do Trung tâm Văn hóa này đảm nhiệm với trụ sở chính tại phường An Phú cùng 2 cơ sở khác trên phường Tăng Nhơn Phú A và phường Linh Chiểu. Trụ sở chính đã được đầu tư xây mới khang trang sau khi TP Thủ Đức thành lập nhưng 2 cơ sở kia đều đã xuống cấp.

Theo nhạc sĩ Trương Anh, khi TP Thủ Đức phát triển thành cực tăng trưởng mới của TP HCM và cả nước với nhiều khu đô thị cao cấp thì không gian văn hóa - nghệ thuật cần đầu tư xứng tầm. Việc nâng cấp thiết chế văn hóa, đầu tư vào hạ tầng phục vụ nghệ thuật là điều cần thiết để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dân, góp phần xây dựng địa phương trở thành trung tâm văn hóa - sáng tạo trong tương lai.

Bài toán về nguồn lực

Ngược trở lại trung tâm thành phố, Nhà Văn hóa Lao động (NVHLĐ) quận Bình Thạnh đón phóng viên với khung cảnh khá nhộn nhịp.

Bà Nguyễn Thị Tuyết Thanh, Giám đốc NVHLĐ quận Bình Thạnh, cho hay mỗi ngày đón chừng 500 lượt người tới học tập, giải trí. Đơn vị tổ chức hơn 40 lớp học/năm thuộc 10 bộ môn; duy trì, phát triển 12 câu lạc bộ và đội nhóm; tổ chức những hoạt động giao lưu văn nghệ, khiêu vũ, tư vấn sức khỏe. Các câu lạc bộ tin học - ngoại ngữ, bồi dưỡng văn hóa ngoài giờ cũng thu hút nhiều sự quan tâm và tham gia.

Theo bà Thanh, NVHLĐ quận Bình Thạnh là đơn vị tự chủ tài chính. Các hoạt động chủ yếu phục vụ công nhân - lao động, mức phí thấp hoặc miễn phí cho nhóm đối tượng này nên nguồn thu của đơn vị còn hạn chế. Việc cải tạo, nâng cấp cơ sở vật chất có tuổi đời hàng chục năm để từ đó nâng cao chất lượng hoạt động của NVHLĐ dù muốn nhưng rất khó.

"Không chỉ vậy, cơ chế hoạt động, biên chế đơn vị chưa được quy định cụ thể. Chúng tôi cũng không có nguồn kinh phí để tuyển dụng người giỏi, có chuyên môn cao" - bà Thanh nói và dẫn chứng nhân sự được trả lương hiện chỉ có 6 người, nhiều vị trí là cán bộ chuyên trách LĐLĐ quận Bình Thạnh kiêm nhiệm.

Đây cũng là khó khăn chung của các NVHLĐ. Theo số liệu thống kê của Tổng LĐLĐ Việt Nam, năm 2024, hệ thống Công đoàn toàn quốc có 51 thiết chế văn hóa - thể thao. Riêng TP HCM có 17 NVHLĐ quận, huyện, khu công nghệ cao.

Tổng LĐLĐ Việt Nam đánh giá số NVHLĐ ở khu công nghiệp, khu chế xuất, các khu vực đông công nhân còn quá ít; đa số cơ sở vật chất đã xuống cấp, trang thiết bị lạc hậu, thiếu đồng bộ. Ngoài ra, nguồn nhân lực mỏng, trình độ chuyên môn hạn chế, không được hỗ trợ kinh phí hoạt động từ nguồn ngân sách cũng là những khó khăn, vướng mắc.

(Còn tiếp)

(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 13-3

"Bảo tàng, công viên, nhà thi đấu, nhà văn hóa…không chỉ phục vụ nhu cầu đa dạng của người dân mà thông qua quá trình hoạt động, còn giúp xây dựng các thiết chế phong phú, toàn diện.

Công nhân rất cần

Ông Lê Hoàng Nguyên - Chủ tịch Công đoàn cơ quan UBND xã Tân Thạnh Tây, huyện Củ Chi - cho biết trên địa bàn xã có rất nhiều công nhân, nhu cầu về khu vui chơi, giải trí vào dịp cuối tuần rất cao. NVHLĐ là nơi để người lao động đến sinh hoạt mà nhiều năm chưa đầu tư mới, các hạng mục, thiết bị đã cũ kỹ.

"Hy vọng thành phố quan tâm, chỉ đạo các ban ngành chức năng đầu tư xây dựng các khu vui chơi, thiết chế văn hóa nhằm chăm lo tốt đời sống tinh thần của người lao động" - ông Nguyên bày tỏ.

Chờ hướng dẫn xã hội hóa

Ông Nguyễn Hồng Phúc cho hay trước đây, đa số trung tâm văn hóa vướng Nghị định 151/2017 (quy định một số điều của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công). Hiện nay, vấn đề này đã được tháo gỡ bởi Nghị định 114/2024 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 151/2017.

NHÓM PHÓNG VIÊN