Elon Musk và Sam Altman đồng ý đẩy nhanh phiên tòa xử vụ OpenAI chuyển đổi vì lợi nhuận

Đây là một trong những tranh chấp lớn nhất trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) khi người giàu nhất thế giới trực tiếp đối đầu với công ty tiên phong trong ngành.

Musk và OpenAI đồng ý đẩy nhanh phiên tòa

Theo hồ sơ mới được nộp lên Tòa án liên bang Mỹ vào ngày 15.3, tỷ phú Elon Musk và OpenAI đã nhất trí tiến hành phiên tòa vào tháng 12 năm nay, thay vì kéo dài nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm như thường thấy trong các vụ kiện phức tạp.

Trước đó, ông Musk đã yêu cầu tòa án tạm dừng quá trình chuyển đổi của OpenAI sang mô hình vì lợi nhuận, nhưng yêu cầu này đã bị bác bỏ vào ngày 4.3. Thẩm phán đồng thời cho phép phiên tòa được tổ chức nhanh chóng để giải quyết tranh chấp. Quyết định này mang ý nghĩa quan trọng vì nó sẽ định đoạt tương lai của OpenAI cũng như các nguyên tắc hoạt động mà công ty này theo đuổi.

OpenAI nhanh chóng phản hồi, chỉ trích ông Musk và khẳng định rằng vị tỷ phú này đang tìm cách làm chậm công ty vì lợi ích cá nhân. "Chúng tôi hoan nghênh quyết định ngày 4.3 của tòa án, bác bỏ nỗ lực mới nhất của Elon Musk nhằm làm chậm OpenAI vì lợi ích riêng của ông ấy", OpenAI tuyên bố.

CEO OpenAI Sam Altman - Ảnh: Reuters

Dù hai bên đã đồng ý về thời gian xét xử, nhưng vẫn chưa rõ liệu vụ kiện sẽ được giải quyết bởi một bồi thẩm đoàn hay chỉ do thẩm phán quyết định. Cả Musk và OpenAI đều giữ quan điểm cứng rắn, khiến vụ kiện trở thành tâm điểm chú ý của giới công nghệ và pháp lý.

Nguyên nhân tranh chấp

Vụ kiện bắt nguồn từ cáo buộc của ông Musk rằng OpenAI đã đi chệch khỏi sứ mệnh ban đầu - phát triển AI vì lợi ích của nhân loại. Khi đồng sáng lập OpenAI vào năm 2015 cùng Sam Altman và một nhóm các nhà nghiên cứu, Musk đã định hướng công ty hoạt động như một tổ chức phi lợi nhuận với mục tiêu tạo ra AI an toàn và phục vụ lợi ích chung.

Tuy nhiên, theo Musk, OpenAI đã dần từ bỏ cam kết này khi chuyển sang mô hình vì lợi nhuận, đặc biệt sau khi huy động hàng tỉ đô la từ các nhà đầu tư, trong đó có Microsoft. Vào năm 2023, Musk đã rời khỏi OpenAI và sau đó thành lập xAI, một công ty AI đối thủ. Đến đầu năm 2024, ông đệ đơn kiện OpenAI và CEO Sam Altman, cáo buộc họ phản bội sứ mệnh ban đầu và ưu tiên lợi nhuận thay vì phục vụ nhân loại.

Ngược lại, OpenAI và Altman phủ nhận các cáo buộc, cho rằng mô hình vì lợi nhuận là cần thiết để huy động vốn và duy trì khả năng cạnh tranh trong một ngành đòi hỏi đầu tư khổng lồ. Họ cũng chỉ trích Musk vì cố gắng làm suy yếu đối thủ cạnh tranh của mình.

Vấn đề cốt lõi của vụ kiện xoay quanh quyết định chuyển đổi mô hình hoạt động của OpenAI. Ban đầu, công ty hoạt động như một tổ chức phi lợi nhuận, nhưng đến năm 2019, họ đã thành lập một công ty con vì lợi nhuận có giới hạn. Theo OpenAI, bước đi này giúp họ huy động được nhiều vốn hơn để tiếp tục phát triển các mô hình AI tiên tiến như ChatGPT.

Vòng gọi vốn gần đây nhất của OpenAI đạt mức 6,6 tỉ ÚD, và công ty hiện đang thảo luận với SoftBank về một vòng đầu tư lên tới 40 tỉ ÚD. Tuy nhiên, điều kiện để SoftBank tham gia là OpenAI phải tái cấu trúc để giảm quyền kiểm soát của tổ chức phi lợi nhuận ban đầu.

Những con số này cho thấy cuộc đua AI ngày càng trở nên khốc liệt và tốn kém. Để duy trì vị thế dẫn đầu, OpenAI cần nguồn tài chính dồi dào, điều mà mô hình phi lợi nhuận khó có thể đảm bảo. Theo lập luận của OpenAI, việc thu hút đầu tư từ các tập đoàn lớn như Microsoft hay SoftBank là cách duy nhất để tiếp tục phát triển công nghệ AI tiên tiến.

Elon Musk cố gắng kiểm soát OpenAI

Một trong những điểm đáng chú ý của vụ kiện là ông Musk từng cố gắng mua lại OpenAI. Theo nhiều nguồn tin, ông đã đề nghị mua lại công ty với giá 97,4 tỉ USD nhưng bị Altman từ chối với câu trả lời ngắn gọn "Không, cảm ơn".

Tỷ phú Elon Musk - Ảnh: Reuters

Hành động này làm dấy lên câu hỏi liệu Musk thực sự lo lắng về sứ mệnh của OpenAI hay chỉ muốn giành lại quyền kiểm soát công ty mà ông từng đồng sáng lập. OpenAI cho rằng Musk đã có những động thái không nhất quán: một mặt chỉ trích công ty vì theo đuổi lợi nhuận, mặt khác lại muốn mua lại nó để điều hành theo ý mình.

Musk cũng không phải là người xa lạ với những cuộc chiến pháp lý lớn. Ông từng nhiều lần kiện và bị kiện trong các tranh chấp kinh doanh, từ Tesla, SpaceX đến Twitter (nay là X). Vụ kiện với OpenAI có thể chỉ là một phần trong chiến lược rộng hơn nhằm củng cố vị thế của tỷ phú Musk trong ngành AI.

Cuộc chiến pháp lý giữa Musk và OpenAI không chỉ ảnh hưởng đến hai bên mà còn có tác động rộng lớn đến toàn bộ ngành AI. Nếu Musk thắng kiện và tòa án yêu cầu OpenAI quay trở lại mô hình phi lợi nhuận hoặc thay đổi cách vận hành, điều này có thể làm chậm tốc độ phát triển của công ty và thậm chí ảnh hưởng đến các khoản đầu tư hiện tại.

Ngược lại, nếu OpenAI giành chiến thắng, đây sẽ là một tín hiệu mạnh mẽ rằng các công ty AI có thể theo đuổi lợi nhuận mà không bị ràng buộc bởi các cam kết ban đầu. Điều này có thể thúc đẩy nhiều startup AI khác chuyển hướng sang mô hình kinh doanh thương mại hóa mạnh mẽ hơn.

Vụ kiện này cũng đặt ra những vấn đề quan trọng về đạo đức trong phát triển AI, đặc biệt là việc AI nên được định hướng như một tài sản công cộng hay trở thành công cụ kinh doanh do các tập đoàn lớn kiểm soát. Dù kết quả cuối cùng vẫn chưa được xác định, cuộc đối đầu giữa Musk và Altman chắc chắn sẽ tiếp tục thu hút sự quan tâm của giới công nghệ, nhà đầu tư và các chuyên gia AI trên toàn cầu. OpenAI sẽ phải bảo vệ chiến lược của mình, trong khi Musk đang nỗ lực thay đổi mô hình hoạt động của công ty. Tòa án sẽ là nơi quyết định hướng đi tiếp theo của cuộc tranh chấp này.

Hoàng Vũ