Nâng cao chất lượng sản phẩm mành nứa Vĩnh Trụ

Nghề mành nứa tại thị trấn Vĩnh Trụ có từ những năm 1930 của thế kỷ trước, do ông Trần Văn Huân người dân trong làng làm ở Trường Bách nghệ Đông Dương đưa về. Ban đầu, mục đích của ông Huân chỉ là tạo việc làm cho lao động trong gia đình. Khi thấy hiệu quả, người dân trong làng đến học hỏi, tham gia làm và cùng phát triển. Thời gian dài, người dân làng nghề mành nứa truyền thống ở Vĩnh Trụ đều làm mành trải (nan bé, có độ dầy giữa các nan) chuyên phục vụ phơi các loại nông sản, long nhãn… Lúc cao điểm (cách đây hơn 20 năm), làng nghề có đến gần 1.000 lao động đủ các lứa tuổi. Thị trường tiêu thụ mành nứa ở khắp các tỉnh phía Bắc, thương lái các nơi về tận làng để thu mua. Những năm gần đây, do sản xuất nông nghiệp thay đổi, nhu cầu sử dụng mành nứa phơi nông sản giảm dần. Thực tế này đòi hỏi người làng nghề phải có sự đổi mới để phát triển.

Để duy trì và phát triển nghề mành nứa truyền thống của quê hương, các hộ làm nghề trong làng đã điều chỉnh, đổi mới sản phẩm. Mành nứa được làm hiện không còn đơn thuần là loại mành trải trước đây. Thay vào đó, sản phẩm được chuyển dần sang loại mành dại (nan to, thưa hơn, có độ thoáng) dùng che nắng cho các cơ quan, công sở, nhà thờ, đền chùa, biệt thự… Mành dại làm toàn bằng cật nứa, được lựa chọn kỹ từ những đoạn già của cây, có độ thẳng và được ngâm kỹ dưới ao bảo đảm độ bền trong quá trình sử dụng lên đến cả chục năm. Kích cỡ mành dại đa dạng theo nhu cầu của người đặt hàng, với chiều rộng có thể lên đến 4m. Để thuận lợi cho người dùng, các cơ sở sản xuất cung cấp luôn cả phụ kiện là dây và dụng cụ để cuộn mành khi cần thiết. Trong quá trình sản xuất người dân chủ động đưa thêm máy móc vào một số khâu (cắt, chẻ nứa…). Hiện nay, mành dại chiếm gần 40% lượng sản phẩm làm ra của các làng nghề tại thị trấn Vĩnh Trụ; nhiều hộ đã chuyển hẳn sang chuyên làm mành dại.

Sản phẩm mành nứa được sản xuất tại hộ gia đình bác Trần Huy Điểm thôn 1 - Công Xá (Vĩnh Trụ, Lý Nhân).

Hơn 10 năm trở lại đây, nhận thấy nhu cầu làm mành trải giảm, lợi nhuận thấp, hộ bác Trần Huy Điểm, thôn 1 – Công Xá chuyển hẳn sang làm mành dại che nắng. Phần lớn sản phẩm mành nứa của gia đình hiện nay đều làm theo đơn đặt hàng của khách. Mỗi năm, gia đình bác sản xuất hàng trăm m2 mành dại với đủ các loại kích thước, chiều ngang từ 1 – 4 m, có loại chất lượng cao giá bán lên đến 150 – 160 nghìn đồng/m2. Theo bác Trần Huy Điểm, nghề làm mành nứa truyền thống tại địa phương đang được duy trì khá tốt, cạnh tranh được với nhiều loại sản phẩm mành nhựa phổ biến hiện nay. Việc đổi mới sản phẩm không chỉ duy trì nghề mà còn nâng cao thu nhập cho người lao động. Kinh tế của gia đình bác hiện hoàn toàn dựa vào nghề làm mành nứa.

Hiện làng nghề truyền thống mành nứa của Vĩnh Trụ có khoảng 200 hộ, với 300 – 400 lao động. Lao động làng nghề chủ yếu là những người tuổi cao, không đủ điều kiện đi làm cho các doanh nghiệp hay ngành nghề khác bên ngoài. Đặc biệt, diện tích đất nông nghiệp tại Vĩnh Trụ hiện còn rất ít, nghề làm mành nứa giúp giải quyết việc làm cho nông dân địa phương. Ông Trần Xuân Kỷ, Chủ tịch Hội Nông dân thị trấn Vĩnh Trụ cho biết: Nghề làm mành nứa vẫn đang được phát huy trên địa bàn. Đây là hướng phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập cho hội viên nông dân. Để phát triển nghề, Hội Nông dân tạo điều kiện cho hội viên vay vốn mua nguyên liệu nứa từ nguồn Quỹ hỗ trợ nông dân và Ngân hàng Chính sách xã hội…

Xã hội phát triển, nhu cầu mành nứa được làm thủ công để che nắng, kết hợp tạo thẩm mỹ cho các công trình… cũng tăng lên. Cùng với sự nỗ lực của người dân làng nghề trong đổi mới sản phẩm, cần có sự quan tâm định hướng, hỗ trợ của các cấp, ngành trong việc đầu tư máy móc, thiết bị vào một số khâu sản xuất giúp nâng cao năng suất lao động; đồng thời, tổ chức thành lập HTX chuyên ngành, Hiệp hội nghề nghiệp để hỗ trợ làng nghề phát triển ổn định, lâu dài.

Mạnh Hùng