Na Uy đột phá mới trong công nghệ lưu trữ CO2

Địa điểm lưu trữ và vận chuyển CO2 của Northern Lights tại Oygarden, gần Bergen, phía tây nam Na Uy. (AFP/Jonathan NACKSTRAND)

Na Uy đã khánh thành cơ sở hạ tầng tiên phong nhằm giảm lượng khí thải carbon dioxide từ các ngành công nghiệp. Dự án, có tên là Northern Lights, là sáng kiến thương mại đầu tiên về vận chuyển và lưu trữ CO2 quy mô lớn. Dự án này cho phép thu giữ và hóa lỏng carbon dioxide, sau đó vận chuyển bằng tàu đến một cảng ở Øygarden, Na Uy. Từ đó, CO2 được vận chuyển qua đường ống để chôn trong tầng chứa nước mặn sâu hơn 2.600 mét dưới đáy Biển Bắc.

Với công suất ban đầu là 1,5 triệu tấn mỗi năm, có thể mở rộng lên 5 triệu tấn, dự án nhằm đáp ứng nhu cầu của các ngành công nghiệp nặng đang tìm cách giảm lượng khí thải carbon. Quá trình này, thường được gọi bằng từ viết tắt CCS (thu hồi và lưu trữ carbon), đặc biệt phù hợp với các lĩnh vực khó khử carbon như xi măng và thép. Việc phát triển các khả năng lưu trữ này là yếu tố thiết yếu trong các chiến lược toàn cầu nhằm đáp ứng các mục tiêu giảm phát thải CO2.

Các vấn đề kinh tế và giới hạn của công nghệ thu giữ CO2

Công nghệ thu hồi và lưu trữ CO2, mặc dù được nhiều tổ chức quốc tế khuyến khích nhưng vẫn phải đối mặt với chi phí cao. Thật vậy, việc lắp đặt và vận hành cơ sở hạ tầng cần thiết cho công nghệ này rất phức tạp và đòi hỏi khoản đầu tư lớn.

Trong dự án Northern Lights, Nhà nước Na Uy đảm nhận 80% chi phí, một khoản đóng góp nhấn mạnh tầm quan trọng của hỗ trợ công để đảm bảo tính khả thi của các sáng kiến này. Mặc dù con số đầu tư chính xác chưa được tiết lộ, nhưng chúng chiếm một phần đáng kể trong ngân sách công của Na Uy dành cho các dự án đổi mới năng lượng.

Các doanh nghiệp thường ngần ngại áp dụng những công nghệ này, do chi phí quá cao và thích mua hạn ngạch phát thải CO2 trên thị trường châu Âu, thay vì đầu tư vào giải pháp CCS, vốn là một khoản đầu tư lớn với các công ty có lợi nhuận thấp.

Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) ước tính rằng để ngăn chặn tình trạng nóng lên toàn cầu ở mức 1,5°C, cần thu giữ và lưu trữ ít nhất một tỷ tấn CO2 mỗi năm vào năm 2030. Hiện tại, công suất thu giữ toàn cầu chỉ đạt 50,5 triệu tấn, hoặc chỉ bằng 0,1% lượng khí thải toàn cầu hàng năm.

Hợp tác công nghiệp và các dự án xuyên biên giới

Ngoài việc đáp ứng nhu cầu của các công ty Na Uy, Northern Lights đã ký thỏa thuận với các công ty nước ngoài. Chẳng hạn như, tập đoàn Yara, một chuyên gia phân bón và Ørsted, một công ty năng lượng lớn, đã cam kết sử dụng các dịch vụ của Northern Lights để chôn CO2 từ các cơ sở của họ ở Hà Lan và Đan Mạch. Khía cạnh xuyên biên giới này cho thấy tính linh hoạt của dự án trong việc hội nhập vào động lực giảm phát thải công nghiệp của châu Âu, hoặc thậm chí toàn cầu.

Dự án này là một phần trong khuôn khổ rộng hơn của Longship, một sáng kiến được hưởng lợi từ các khoản trợ cấp đáng kể của Chính phủ Na Uy. Longship cũng bao gồm việc lắp đặt các thiết bị thu hồi CO2 tại các khu công nghiệp quan trọng ở Na Uy, chẳng hạn như nhà máy xi măng Heidelberg Materials ở Brevik. Tuy nhiên, sự chậm trễ và chi phí bổ sung đã ảnh hưởng đến việc triển khai các dự án khác, bao gồm nhà máy xử lý chất thải Oslo do Hafslund Celsio vận hành.

Những thách thức và chỉ trích của ngành năng lượng

Mặc dù Northern Lights đại diện cho một tiến bộ công nghệ, nhưng không phải ai cũng ủng hộ. Các chuyên gia chỉ ra nguy cơ rò rỉ trong quá trình lưu trữ dưới nước, cũng như tác động tiềm tàng đối với việc đầu tư vào năng lượng tái tạo.

Một số tổ chức, chẳng hạn như Greenpeace Na Uy, đang bày tỏ lo ngại về ý định thực sự của các công ty dầu mỏ tham gia vào dự án, cho rằng CCS có thể coi là cái cớ để kéo dài việc khai thác nhiên liệu hóa thạch. Những lời cáo buộc này, được các tổ chức môi trường lan truyền rộng rãi, nêu bật một cuộc tranh luận dai dẳng xung quanh các công nghệ nhằm hạn chế khí thải mà không làm giảm việc khai thác dầu khí.

Tuy nhiên, ngành công nghiệp lại coi CCS là một giải pháp thực tế cho các lĩnh vực mà việc khử carbon khó đạt được chỉ bằng năng lượng tái tạo. Na Uy, với cơ sở hạ tầng dầu khí đã sẵn có, có đủ tiềm lực để trở thành quốc gia dẫn đầu thế giới trong lĩnh vực lưu trữ CO2, từ đó khai thác tài nguyên thiên nhiên để ứng phó với các thách thức về khí hậu trong khi vẫn duy trì vai trò trung tâm trong lĩnh vực năng lượng.

Nh.Thạch

AFP