Mỹ - Trung lại căng thẳng

Hướng dẫn ban đầu hôm 12/5 của Bộ Thương mại Mỹ cảnh báo mọi công ty “dùng chip Huawei Ascend ở mọi nơi trên thế giới sẽ vi phạm các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ". Ảnh: Reuters.

Trong tuần qua, Bắc Kinh nhiều lần chỉ trích Washington vì cảnh báo các công ty không dùng chip AI do Huawei sản xuất. Họ thậm chí cáo buộc chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump “phá nát” đồng thuận đạt được trong đàm phán thương mại gần đây ở Geneva, khi hai bên đồng ý tạm thời dỡ bỏ thuế quan và thảo luận thêm trong 90 ngày.

CNN nhận định tranh cãi về chip AI như một phép thử cho thấy hai bên vẫn còn nhiều khoảng cách khó xóa nhòa dù các nhà đàm phán Mỹ - Trung tỏ ra tích cực vào tuần trước.

Bắc Kinh tức giận

Ngày 21/5, Bộ Thương mại Trung Quốc cáo buộc Mỹ “lạm dụng kiểm soát xuất khẩu để đàn áp và kiềm chế Trung Quốc”, đồng thời “là ví dụ điển hình cho hành vi bắt nạt và bảo hộ đơn phương, làm suy yếu nghiêm trọng sự ổn định chuỗi cung ứng chất bán dẫn toàn cầu và tước đi quyền phát triển công nghệ tiên tiến của các quốc gia khác”.

Tuyên bố trên nhằm đáp trả thông báo của Nhà Trắng nhằm hủy bỏ loạt hạn chế dưới thời chính quyền ông Joe Biden để ngăn các chip AI lọt vào tay các đối thủ của Mỹ.

Là một phần thông báo, Bộ Thương mại Mỹ ban hành hướng dẫn vào ngày 12/5, cảnh báo mọi công ty “dùng chip Huawei Ascend ở mọi nơi trên thế giới sẽ vi phạm các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ". Sau đó, bộ này cập nhật thông báo mới, xóa cụm “mọi nơi trên thế giới”.

Chip Ascend là bộ xử lý AI mạnh nhất của Huawei, dùng trong đào tạo các mô hình AI và có mục tiêu thách thức sự thống trị của Nvidia trong thiết kế chip cao cấp. Huawei đóng vai trò trung tâm trong kế hoạch xây dựng năng lực phát triển chip tiên tiến của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong bối cảnh Bắc Kinh cạnh tranh vị thế trong lĩnh vực AI với Mỹ.

Tại cuộc họp chính trị cấp cao hồi tháng 4, ông Tập kêu gọi "tự lực cánh sinh" phát triển AI, đồng thời sẽ tận dụng "toàn bộ hệ thống quốc gia" giải quyết các điểm nghẽn như chip tiên tiến.

Gã khổng lồ sản xuất chip Nvidia ngày càng lo ngại về khả năng mất quyền tiếp cận thị trường Trung Quốc. Ảnh: Reuters.

Hôm 19/5, Bắc Kinh ra hiệu việc Bộ Thương mại Mỹ thay đổi cách diễn đạt trong tuyên bố cập nhật là chưa đủ. Bộ Thương mại Trung Quốc khẳng định dù đã chỉnh thông báo, "các biện pháp phân biệt đối xử và bản chất bóp méo thị trường" vẫn y nguyên.

"Trung Quốc đã đàm phán và liên lạc với Mỹ ở nhiều cấp độ khác nhau thông qua cơ chế tham vấn kinh tế và thương mại Trung - Mỹ. Các hành động của Mỹ làm suy yếu nghiêm trọng đồng thuận đạt được trong đàm phán cấp cao tại Geneva", tuyên bố nêu.

Tuyên bố mới nhất ngày 21/5 cảnh báo doanh nghiệp toàn cầu, nhấn mạnh Bắc Kinh sẽ có hành động pháp lý với những bên hỗ trợ nỗ lực “cấm dùng chip tiên tiến của Trung Quốc trên toàn cầu”.

“Đổi mới và hợp tác cùng có lợi là xu hướng thịnh hành. Trung Quốc kêu gọi Mỹ ngay lập tức sửa đổi hành vi sai trái, tuân thủ các quy tắc kinh tế và thương mại quốc tế, và tôn trọng quyền phát triển công nghệ của các quốc gia khác”, thông báo nói thêm. “Trung Quốc sẽ theo dõi chặt chẽ động thái của Mỹ và có hành động cứng rắn bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của mình”.

Hiện chưa có thông tin về lần đàm phán thương mại tiếp theo giữa Mỹ và Trung Quốc. Hôm 16/5, Đại diện thương mại Mỹ Jamieson Greer và Đặc phái viên thương mại Trung Quốc Li Chenggang đã gặp nhau bên lề cuộc họp các bộ trưởng thương mại APEC tại Hàn Quốc, Reuters đưa tin.

Nvidia than thở về các biện pháp kiểm soát

Trong khi Huawei đẩy nhanh nỗ lực phát triển chip hiệu suất cao, gã khổng lồ sản xuất chip Nvidia ngày càng lo ngại về khả năng mất quyền tiếp cận thị trường tỷ dân, sau khi chính quyền Trump hạn chế xuất khẩu chip AI H20 sang Trung Quốc.

Phát biểu hôm 21/5, Giám đốc điều hành Nvidia Jensen Huang ước tính thị trường Trung Quốc có thể trị giá 50 tỷ USD vào năm 2026. “Thật đáng tiếc nếu không thể tận hưởng cơ hội đó, mang lại doanh thu thuế cho Mỹ, tạo việc làm, duy trì ngành công nghiệp”, ông nói. “Tôi tin chính phủ Mỹ nên cho phép công nghệ Mỹ tham gia và cạnh tranh trên thị trường Trung Quốc”.

Ông Huang cũng nhân cơ hội chỉ trích các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ sang Trung Quốc, nhấn mạnh điều này trao cho các công ty AI Trung Quốc "tinh thần, năng lượng và sự hỗ trợ của chính phủ" để đẩy nhanh quá trình phát triển của riêng họ. "Nhìn chung, kiểm soát xuất khẩu là một thất bại", ông nói thêm.

Tuy nhiên, ông Huang ca ngợi việc ông Trump hủy bỏ các hạn chế dưới thời Biden đã "đảo ngược chính sách sai lầm", mang lại cho Nvidia chiến thắng lớn ở Trung Đông.

Tuần trước, trong chuyến thăm vùng Vịnh của ông Trump, Nvidia đạt thỏa thuận lớn tại Saudi Arabia khi công bố quan hệ đối tác chiến lược với công ty khởi nghiệp Humain xây dựng "các nhà máy AI" tại quốc gia này với công suất dự kiến lên tới 500 megawatt.

Để cung cấp năng lượng cho các cơ sở đó, Nvidia sẽ bán hàng trăm nghìn bộ xử lý đồ họa tiên tiến nhất trong 5 năm tới, bắt đầu với 18.000 chip GB300 Grace Blackwell.

Trí Ân