Một ngày hát bội trong quán bar tại TP.HCM

Tôi là Thanh Bình, diễn viên hát bội tại TP.HCM. Ngót nghét 20 năm trong nghề, lần đầu tiên tôi đưa hát bội vào quán bar, đây là sự bứt phá có chủ đích. Vở diễn lần này mang tên Ôn Đình chém Tá, diễn ở một quán bar tại quận 1.

Hơn 14h, tôi đã có mặt tại quán bar, phòng hóa trang là kho rượu. Lôi chiếc gương từ túi đồ makeup, bày biện những tuýp màu vẽ, đầu cọ bắt đầu trượt trên da mặt, tôi phác thảo nét đầu tiên của Tạ Ôn Đình - nhân vật chính trong vở diễn. Nhân vật này họa mặt rằn, xen lẫn 2 màu đen - trắng, bộc lộ vẻ dữ tợn, gây khiếp sợ.

Khoảng 15h, những diễn viên còn lại đến họa mặt. Chúng tôi không đeo mặt nạ mà sử dụng chính nét vẽ để thể hiện hỉ nộ ái ố của từng nhân vật.

Lọ màu đen dùng họa mặt khá đặc biệt, được sáng tạo từ dầu hỏa để lấy màu đậm nhất. Tôi đốt cháy để thu mùn đen từ khói, sau đó cạo ra và trộn cùng dầu dừa, thấm vào bông. Những buổi diễn trong quán bar phần nào khiến cọ vẽ tòe lông, hộp phấn chạm đáy và tuýp màu vẽ dần cạn.

Sau hơn một tiếng, gương mặt của từng nhân vật lộ diện, chúng tôi đeo râu, trùm kín tóc để đội mũ, chân mang hia - loại giày cổ cao, chuyên dụng cho vũ đạo và động tác đi xuyến trong hát bội. Trên người khoác bộ áo giáp, áo thụng, áo đào văn, đai lưng... Cuối cùng là cầm thêm gươm, giáo.

Bảo Châu - vai Khương Linh Tá - là bạn đồng hành cùng tôi trong nhiều vở diễn. Nhân vật của Bảo Châu thể hiện diện mạo tốt đẹp của một võ tướng với nền mặt xanh, sau đó dùng màu trắng phác họa tròng xéo mỏ két, cuối cùng kẻ viền đen.

Bảo Châu có thêm phụ kiện đặc biệt là tấm khăn đỏ phủ lên đầu để diễn cảnh Linh Tá mất đầu trong vở diễn.

Tổ phục trang đi cùng gồm 3 người, lần lượt mang theo đạo cụ, quần áo biểu diễn. Trong thời gian chúng tôi họa mặt, họ sẽ chỉnh lại mũ, giáo, cờ và chuẩn bị trang phục phù hợp cho từng nhân vật.

Đây chỉ mới là buổi biểu diễn thứ 3 tại quán, tôi và những diễn viên khác còn khá hồi hộp. Hai buổi diễn trước, khách Việt và nước ngoài tương đương nhau. Lần này, khách nước ngoài chiếm đại đa số, họ đặt kỳ vọng nhiều vì TP.HCM chưa có quán bar nào biểu diễn hát bội nên chúng tôi cần họa mặt chi tiết và chú trọng vào vũ đạo hơn.

Nhân vật Tạ Lôi Nhược (Hoàng Tuấn thủ vai) thuộc mô hình tướng nhỏ - phản diện. Bản tính lí lắc, hài hước nên phần họa mặt dùng nhiều màu sắc, phần môi hình trái tim, đeo bộ râu có thể chuyển động khi trò chuyện.

Tôi chưa từng nghĩ có ngày mình hát bội trong quán bar. Ban đầu, tôi khá lo lắng khi chủ quán ngỏ lời kết hợp với nhà hát, bởi 2 môi trường tương phản nhau. Sau đêm diễn đầu tiên, luồng ý kiến trái chiều xuất hiện, nhưng đó là khi họ chưa hiểu chúng tôi vẫn giữ giá trị của bộ môn nghệ thuật này, dù diễn ở bất kỳ môi trường nào, chỉ khác là tiết tấu nhanh hơn, tương tác nhiều hơn

16h, khách lấp kín bàn, mỗi người một ly cocktail trên tay, chúng tôi lần lượt rời khỏi phòng hóa trang. Trước khi vén màn biểu diễn, người dẫn chuyện giới thiệu sơ lược về hát bội, tính cách của từng nhân vật. Sau đó, Bảo Châu - vai Khương Linh Tá - thị phạm một số vũ đạo đặc trưng như cầm, bắt, tróc, phá và mời một vị khách nước ngoài cùng thực hiện.

Tràng pháo tay vừa dứt, đồng hồ điểm 16h30, chướng thêu họa tiết rực sáng, trống chầu, trống bồng, trống lệnh, trống bản, kèn, đàn cò thanh la vang lên, vở diễn chính thức bắt đầu.

Ôn Đình chém Tá tái hiện cuộc rượt đuổi giữa 4 nhân vật. Trong đó, Tạ Ôn Đình, Tạ Lôi Nhược (Hoàng Duy thủ vai) và Tạ Lôi Phuông (Hoàng Tuấn thủ vai) tìm bắt Khương Linh Tá vì lập mưu lấy ngọc ấn, đánh lạc hướng cho thứ phi nhà họ Phàn thoát thân. Để đưa người xem đi qua từng trường đoạn cảm xúc, chúng tôi phải luyện tập nghiêm khắc, đảm bảo vũ đạo và mạch chuyện không ngắt quãng.

Sân khấu của quán bar rất nhỏ, khoảng dưới 10 m2 và sát gần với khách, dẫn đến việc thực hiện vũ đạo khó khăn, nhưng vẫn có cái hay riêng. Chúng tôi không sử dụng thiết bị khuếch đại âm thanh, khi đó, tâm tư của diễn viên sẽ bộc lộ trọn vẹn qua giọng hát mộc, mang đến hiệu quả nghe - nhìn tốt hơn.

Đoạn kết được đẩy lên cao trào khi tôi chém bay đầu Khương Linh Tá, chiếc mũ rơi trước mặt khách xem, họ nín thở theo từng chuyển động cơ mặt của 2 nhân vật chính. Với tôi, phân đoạn này đắt giá, cần biểu diễn chỉn chu, nếu rơi một nhịp, cảm xúc của mọi người sẽ trôi tuột.

Vở diễn 25 phút trôi qua nhanh hơn tôi nghĩ, phần lớn khách đều đến xem lần đầu. Sự thành công của buổi diễn được chứng minh qua những tràng pháo tay kéo dài, những ly cocktail chưa vơi hết vì sự tập trung cao độ. Chính sự hào hứng, phấn khích của mọi người đã tiếp thêm năng lượng để chúng tôi cống hiến.

Chúng tôi nhận lời diễn trong quán bar vì muốn lan tỏa và bảo vệ giá trị của hát bội - điều mà không phải ai cũng đủ tâm sức, kiên định để thực hiện. Đã đến lúc hát bội thoát mác thoái trào, quán bar cũng không còn mặc định khó gắn với những thứ truyền thống. Bộ môn nghệ thuật này xứng đáng được người trẻ đón nhận.

17h30, vở diễn kết thúc. Tôi và những diễn viên nán lại sân khấu chụp ảnh và trò chuyện cùng mọi người. Du khách nước ngoài bày tỏ sự thích thú khi được thưởng thức loại hình nghệ thuật lâu đời của Việt Nam, chiêm ngưỡng những nhân vật được hóa trang cầu kỳ.

Duy Hiệu - Trúc Hồ