'Mổ xẻ' công nghệ tiêm kích Su-35S: Nga giấu gì bên trong con át chủ bài này?

Su-35S, máy bay chiến đấu đa năng một chỗ ngồi thuộc thế hệ 4++, là một trong những thành tựu nổi bật của ngành công nghiệp hàng không Nga.

Phi đội Su-35S của Nga nhào lộn trên không ở Malaysia. Video: Zvezda

Được phát triển từ nền tảng Su-27, Su-35S không chỉ kế thừa những ưu điểm của dòng máy bay huyền thoại này mà còn tích hợp các công nghệ tiên tiến, đưa nó trở thành một đối thủ đáng gờm trên chiến trường và thị trường hàng không quốc tế.

Màn trình diễn của máy bay Nga tại triển lãm hàng không LIMA 2025 (Malaysia). Nguồn: X

Công nghệ cốt lõi của Su-35S

Su-35S được thiết kế dựa trên sơ đồ khí động học cổ điển của Su-27, từ bỏ cấu hình cánh ngang phía trước (PGO) từng xuất hiện trên các dòng Su-27M, Su-33 và Su-30MKI. Sự thay đổi này, kết hợp với những tiến bộ công nghệ đầu thế kỷ 21, giúp máy bay duy trì khả năng siêu cơ động mà không cần đến PGO, đồng thời giảm trọng lượng và độ phức tạp cấu trúc.

Khung máy bay được gia cố, tăng tuổi thọ và khả năng chịu tải, cho phép khối lượng cất cánh tối đa đạt 34.500kg và mang theo 11,3 tấn nhiên liệu nội bộ – nhiều hơn 1,9 tấn so với Su-27.

Hệ thống tiếp nhiên liệu trên không và các bình nhiên liệu phụ 2.000 lít mỗi cái giúp Su-35S đạt tầm bay ấn tượng 3.600km mà không cần tiếp nhiên liệu.

Chức năng tấm chắn khí động được chuyển sang các cánh lái hướng điều chỉnh khác biệt, cải thiện tính linh hoạt và giảm tín hiệu radar.

Với 12 điểm treo vũ khí (so với 10 trên Su-27) và tải trọng chiến đấu 8.000kg, Su-35S có khả năng mang danh mục vũ khí đa dạng, từ tên lửa không đối không như RVV-BD, R-27, R-73E, đến tên lửa không đối đất như Kh-31P, Kh-29TE, và bom điều chỉnh KAB-500/1500.

Su-35S được trang bị hai động cơ phản lực hai dòng 117S do NPO Saturn phát triển, với lực đẩy tăng tốc 14.500kgf mỗi động cơ (tăng 16% so với động cơ AL-31F của Su-27) và tuổi thọ định mức 4.000 giờ.

Vòi phun điều chỉnh hướng (thrust vectoring) kết hợp với hệ thống điều khiển số tích hợp KSU-35 (dự phòng gấp bốn lần) mang lại khả năng cơ động vượt trội, cho phép thực hiện các động tác nhào lộn phức tạp.

Những màn trình diễn của nhóm "Các hiệp sĩ Nga" tại triển lãm hàng không LIMA-2025 ở Malaysia đã chứng minh khả năng siêu cơ động này, với các động tác như bay ở độ cao thấp với tốc độ cực thấp, thể hiện sự kiểm soát tuyệt vời của máy bay.

Tốc độ tối đa Mach 2,25 ở độ cao hành trình và 1.400 km/h gần mặt đất, cùng trần bay 18.000m, giúp Su-35S hoạt động hiệu quả trong nhiều điều kiện chiến đấu, từ không chiến tầm xa đến tấn công mặt đất.

Điểm nổi bật nhất của Su-35S là tích hợp avionics thế hệ 5, đưa nó vượt xa các máy bay thế hệ 4+. Radar mảng pha xoay Irbis-E, do Viện Nghiên cứu Thiết bị Tikhomirov phát triển, có khả năng phát hiện mục tiêu trên không ở khoảng cách 200km (170km với mục tiêu trên mặt đất) và lên tới 350-400km trong góc nhìn hẹp.

Radar này có thể theo dõi đồng thời 30 mục tiêu và dẫn đường cho tên lửa tấn công 8 mục tiêu, đồng thời tiếp tục quan sát không gian. Khả năng chọn lọc mục tiêu mặt đất chuyển động và hỗ trợ bay độ cao thấp càng tăng cường tính linh hoạt của Su-35S trong các nhiệm vụ ‘không đối đất’.

Hệ thống định vị quang học (OLS) đa kênh phát hiện mục tiêu dựa trên bức xạ nhiệt ở khoảng cách 90km, đo khoảng cách tới mục tiêu (20km với mục tiêu trên không, 30km với mục tiêu mặt đất), và hỗ trợ dẫn đường cho tên lửa laser.

Container quang-điện tử treo ngoài mở rộng khả năng điều hướng và ngắm bắn trong các nhiệm vụ tấn công mặt đất. Hệ thống hiển thị trong buồng lái, với các màn hình màu đa chức năng khổ lớn, chỉ thị trên kính (HUD) góc rộng, và bản đồ địa hình chuyển động, được thiết kế theo nguyên tắc ‘buồng lái tối’ để giảm tải công việc cho phi công. Hệ thống chỉ thị mục tiêu gắn trên mũ và khả năng tương thích với kính nhìn đêm nâng cao hiệu quả tác chiến trong mọi điều kiện.

Hệ thống tác chiến điện tử (EW) của Su-35S bao gồm trạm gây nhiễu chủ động, thiết bị dẫn đường cho tên lửa chống radar, và các hệ thống cảnh báo về chiếu xạ radar, laser, và tấn công tên lửa. Thiết bị thả mồi bẫy tự động giúp tăng khả năng sống sót trước các mối đe dọa. Độ bền chiến đấu được đảm bảo bởi hai động cơ bố trí cách xa nhau, bình nhiên liệu chống nổ và dự phòng đa kênh cho tất cả hệ thống. Tín hiệu radar của máy bay giảm 5-6 lần nhờ các cải tiến thiết kế, giúp giảm khả năng bị phát hiện bởi radar đối phương.

Hệ thống liên lạc S-108, với các kênh radio VHF/HF và chuẩn Link-16 mã hóa, cho phép trao đổi dữ liệu tự động và liên lạc thoại an toàn, hỗ trợ phối hợp nhóm chiến đấu cơ trong mạng lưới của không quân, lục quân và hải quân.

Su-35S được trang bị hệ thống kiểm tra tình trạng tích hợp và đơn vị động lực phụ, đảm bảo cung cấp điện và điều hòa không khí khi bảo trì mặt đất mà không cần thiết bị sân bay. Máy tạo oxy trên tàu và các tiêu chuẩn bảo trì đáp ứng yêu cầu quốc tế, giúp giảm chi phí vận hành và tăng tính sẵn sàng chiến đấu.

Tiêm kích Su-35 của Không quân Nga. Ảnh: Tass

Vai trò trong bối cảnh quân sự hiện đại

Su-35S được thiết kế để lấp khoảng trống giữa các máy bay thế hệ 4+ như Su-27/Su-30 và các tổ hợp hàng không thế hệ 5 như Su-57. Với khả năng tác chiến đa nhiệm, từ giành ưu thế trên không đến tấn công chính xác các mục tiêu mặt đất và trên biển, Su-35S là một trong những máy bay chiến đấu đa năng hàng đầu thế giới. Việc tích hợp các công nghệ thế hệ 5, như avionics và radar tiên tiến, giúp nó cạnh tranh với các đối thủ như F-15EX của Mỹ hay Rafale của Pháp.

Trong các kịch bản chiến đấu, Su-35S có thể hoạt động độc lập hoặc trong đội hình, dưới sự điều khiển từ các sở chỉ huy trên không, mặt đất hoặc tàu chiến. Khả năng tấn công bí mật các mục tiêu phát tín hiệu radar và sử dụng tên lửa dẫn đường chính xác cao mà không cần xâm nhập vùng phòng không đối phương mang lại lợi thế chiến thuật đáng kể. Đặc biệt, khả năng hoạt động đồng thời ở chế độ ‘không đối không’ và ‘không đối đất’ giúp Su-35S linh hoạt trong các chiến dịch phức tạp.

Thách thức và triển vọng

Mặc dù sở hữu nhiều ưu điểm vượt trội, Su-35S vẫn đối mặt với một số thách thức. Thứ nhất, chi phí sản xuất và bảo trì cao có thể hạn chế khả năng xuất khẩu, đặc biệt khi so sánh với các máy bay giá rẻ hơn từ Trung Quốc hoặc các nước phương Tây. Thứ hai, trong bối cảnh các cường quốc như Mỹ và Trung Quốc đang phát triển máy bay thế hệ 5 với tính năng tàng hình ưu việt, Su-35S, dù giảm tín hiệu radar, vẫn có thể gặp bất lợi trước các hệ thống radar và vũ khí tiên tiến hơn.

Tuy nhiên, Su-35S vẫn giữ được sức hút trên thị trường quốc tế nhờ hiệu suất cao, danh mục vũ khí đa dạng và khả năng hoạt động trong các điều kiện mà các máy bay thế hệ 4+ khác khó thực hiện. Các màn trình diễn ấn tượng tại triển lãm LIMA-2025 ở Malaysia cho thấy Nga đang tích cực quảng bá Su-35S như một lựa chọn hàng đầu cho các quốc gia tìm kiếm máy bay chiến đấu đa năng.

Su-35S là minh chứng cho khả năng công nghệ của Nga trong việc phát triển một máy bay chiến đấu đa năng thế hệ 4++, kết hợp giữa sức mạnh truyền thống của dòng Su-27 và các tiến bộ của thế hệ 5. Với hệ thống động lực mạnh mẽ, avionics tiên tiến, khả năng siêu cơ động và độ bền chiến đấu cao, Su-35S không chỉ củng cố vị thế của Không quân Nga mà còn là một sản phẩm cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Đào Cảnh