Mở đường cho nhân tài trẻ

Ảnh minh họa: internet

Thực tế, hệ thống ngạch công chức, với những yêu cầu “cứng” như 9 năm công tác để đạt ngạch chuyên viên chính hay “đủ tư cách” để được quy hoạch, từ lâu đã bị coi là rào cản cho công chức trẻ có tài năng thực sự. Dự thảo mới thay thế bằng cơ chế quản lý theo vị trí việc làm, xếp thứ bậc dựa trên chức vụ, bản mô tả công việc và cơ cấu tổ chức. Công chức muốn chuyển sang vị trí cao hơn phải qua thi hoặc xét, trong khi chuyển ngang hoặc xuống thấp hơn sẽ do cơ quan quản lý hoặc sử dụng quyết định. Cách tiếp cận này không chỉ linh hoạt mà còn “nhắm” vào năng lực thực tế, thay vì các tiêu chí hình thức.

Điểm nhấn của dự thảo là đề xuất bỏ thi nâng ngạch - một động thái táo bạo. Kỳ thi nâng ngạch hiện nay được đánh giá là “hình thức” vì môn kiến thức chung nặng tính “học thuộc”, không đo lường được năng lực thực sự, chưa kể, nhiều công chức “lách luật” bằng cách học chứng chỉ tiếng dân tộc thiểu số để miễn thi ngoại ngữ, dù công việc chẳng cần đến. Với tỷ lệ cạnh tranh thấp, chi phí tổ chức cao và nguy cơ tiêu cực, thi nâng ngạch đã trở thành gánh nặng hơn là công cụ đánh giá. Việc Bộ Nội vụ đề xuất xét nâng ngạch dựa trên thành tích và hiệu suất công việc, nếu được thực thi, sẽ mang lại nhiều lợi ích to lớn, mà nhìn thấy rõ nhất là tiết kiệm nguồn lực, giảm tiêu cực và khuyến khích công chức tập trung vào chất lượng công việc.

Bên cạnh đó, cơ chế thăng hạng viên chức cũng đối mặt với bài toán tương tự. Hiện nay, thăng hạng chủ yếu để tăng lương, không phản ánh sự khác biệt về năng lực và việc chạy theo chứng chỉ để thăng hạng tạo áp lực hành chính vô ích. Dự thảo đề xuất tăng lương trực tiếp cho viên chức, bỏ xét thăng hạng - một giải pháp vừa thiết thực, vừa giảm thiểu thủ tục rườm rà.

Về bổ nhiệm, dự thảo học hỏi các nước phát triển, nơi quy trình bổ nhiệm đơn giản, dựa trên thành tích và năng lực, với quyền quyết định thuộc về lãnh đạo cơ quan. Dự thảo đề xuất danh sách ứng viên tiềm năng, xếp theo thành tích, để người đứng đầu xem xét bổ nhiệm. Đây là cơ hội để những tài năng thực sự được trọng dụng, thay vì bị gò bó bởi các tiêu chuẩn hành chính.

Tuy nhiên, cải cách nào cũng có thách thức. Hệ thống đánh giá hiệu suất phải minh bạch, khách quan, nếu không, xét nâng ngạch hay bổ nhiệm dễ rơi vào cảm tính, thậm chí là “chạy chọt”. Lộ trình chuyển đổi cũng cần rõ ràng để tránh xáo trộn, đặc biệt với công chức đang làm việc theo ngạch cũ. Đào tạo và truyền thông là yếu tố then chốt để đảm bảo công chức hiểu và đồng thuận với thay đổi.

Dự thảo Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) là bước đi đầy tham vọng, hướng tới một nền công vụ chuyên nghiệp, hiệu quả và công bằng. Nếu được thực thi đúng đắn, cải cách này sẽ mở ra cơ hội cho nhân tài, nâng cao chất lượng đội ngũ công chức và củng cố niềm tin của người dân vào bộ máy Nhà nước. Tuy nhiên, để biến tầm nhìn thành hiện thực, cần hành động quyết liệt, với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và giám sát chặt chẽ.

Con đường cải cách còn dài và còn nhiều chông gai, nhưng đây chính là thời điểm để hành động!

Thái Bình