Luật Dữ liệu 2024 sẽ giúp tăng cường an ninh mạng và thúc đẩy kinh tế số

TS. James Kang, Đại học RMIT Việt Nam

Trước các mối nguy về an ninh mạng toàn cầu ngày càng gia tăng, Luật Dữ liệu năm 2024 (có hiệu lực từ ngày 1/7/2025) được kỳ vọng sẽ củng cố các biện pháp bảo mật và thúc đẩy đổi mới sáng tạo, đưa Việt Nam trở thành quốc gia dẫn đầu khu vực về an ninh mạng.

Các sự cố an ninh mạng toàn cầu, chẳng hạn các vụ trộm tiền mã hóa của tin tặc tại không ít sàn giao dịch tiền mã hóa châu Á những năm gần đây, nhấn mạnh mức độ nghiêm trọng của các mối đe dọa xuyên biên giới và tính cấp thiết của hợp tác quốc tế. Một vụ việc đáng chú ý là chính quyền Thụy Sĩ đã hợp tác chặt chẽ với chính quyền Hàn Quốc để thu hồi 260.000 USD tài sản bị đánh cắp và hoàn trả cho nước này.

Một ví dụ khác là chiến dịch Destabilise do Cơ quan Phòng chống tội phạm quốc gia Vương quốc Anh dẫn đầu đã triệt phá các mạng lưới rửa tiền liên quan đến tội phạm mạng. Phối hợp với các đối tác quốc tế như FBI, chiến dịch này đã dẫn đến 84 vụ bắt giữ và tịch thu hơn 20 triệu bảng Anh, nêu bật tầm quan trọng của hợp tác quốc tế trong việc đối phó với các mối đe dọa an ninh mạng.

Các chiến dịch toàn cầu như vậy cho Việt Nam những bài học quý giá. Việt Nam nên áp dụng các biện pháp quản lý nghiêm ngặt hơn, chẳng hạn yêu cầu đăng ký bắt buộc và kiểm toán thường xuyên các sàn giao dịch tiền mã hóa. Bên cạnh đó, triển khai rộng rãi các giải pháp công nghệ tiên tiến như xác thực đa yếu tố (MFA), mật khẩu dùng một lần (OTP) và xác thực sinh trắc học, vốn đã phổ biến trong ngành ngân hàng. Việc áp dụng các biện pháp bảo mật tiên tiến là bước đi quan trọng trong việc bảo vệ người dùng.

Ngoài ra, việc nâng cao nhận thức cộng đồng thông qua các chiến dịch giáo dục có mục tiêu là điều quan trọng, nhằm giảm rủi ro gian lận và tăng cường an ninh mạng cá nhân.

Luật Dữ liệu mới của Việt Nam sẽ mang lại những thay đổi đáng kể về cách quản lý và bảo vệ thông tin. Điểm nổi bật của Luật là việc thành lập Cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia, nhằm tăng cường an ninh và đảm bảo tính toàn vẹn của dữ liệu.

Luật cũng quy định chặt chẽ việc chuyển dữ liệu xuyên biên giới, yêu cầu dữ liệu được xử lý bên ngoài lãnh thổ phải tuân thủ các tiêu chuẩn an ninh của Việt Nam. Quy định này sẽ giảm thiểu rủi ro rò rỉ dữ liệu quốc tế và tạo dựng lòng tin với doanh nghiệp toàn cầu.

Việc thành lập Trung tâm dữ liệu quốc gia không chỉ bảo vệ thông tin, mà còn nâng cao hiệu quả quản lý hành chính, tạo nền tảng cho phát triển bền vững, đảm bảo tính toàn vẹn của dữ liệu và hỗ trợ quản lý dữ liệu hiệu quả hơn trên nhiều lĩnh vực.

Bên cạnh đó, Luật sẽ thúc đẩy hợp tác quốc tế thông qua nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu quốc gia, cho phép chia sẻ thông tin an toàn giữa các tổ chức và đối tác quốc tế. Điều này giúp Việt Nam tham gia tích cực vào các sáng kiến an ninh mạng toàn cầu, tăng cường sức ảnh hưởng và quan hệ đối tác.

Đặc biệt, Luật Dữ liệu 2024 sẽ tăng cường an ninh mạng và tạo động lực đáng kể cho nền kinh tế số của đất nước. Về mặt kinh tế, luật này giúp tăng cường niềm tin vào các hoạt động trực tuyến, khuyến khích đổi mới sáng tạo và thu hút đầu tư nước ngoài. Doanh nghiệp tuân thủ luật có thể giảm thiểu rủi ro rò rỉ dữ liệu, giảm chi phí và nâng cao uy tín với khách hàng, tạo điều kiện tăng trưởng bền vững.

Về mặt xã hội, Luật Dữ liệu bảo vệ quyền riêng tư và quyền cá nhân, giúp công dân vững tin khi tham gia vào các hoạt động số. Sự bao hàm này giúp thu hẹp khoảng cách thế hệ và đảm bảo quyền tiếp cận công nghệ bình đẳng, góp phần tạo nên một xã hội số gắn kết hơn.

Tuy nhiên, việc triển khai Luật cũng đặt ra những thách thức. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể gặp khó khăn trong việc đáp ứng các yêu cầu tuân thủ, chẳng hạn chỉ định nhân viên bảo vệ dữ liệu và triển khai các hệ thống bảo mật tiên tiến. Ngoài ra, các quy định dữ liệu nghiêm ngặt có thể cản trở đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực công nghệ cao như trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ tài chính (Fintech). Do đó, việc triển khai Luật phải được quản lý cẩn thận để đạt mục tiêu bảo vệ dữ liệu, mà không cản trở sự tiến bộ kinh tế.

TS. James Kang / Đại học RMIT Việt Nam