Lời giải khả thi cho các dự án vốn ngoài ngân sách sử dụng đất chậm triển khai

Đưa thực tiễn vào nghị quyết

Hội nghị tham vấn đã cung cấp cơ sở thực tiễn sinh động, toàn diện, chuyên sâu với các góc nhìn khác nhau, đặc biệt là về nguyên nhân chủ quan, khách quan của các loại dự án vi phạm, giải pháp cho các vấn đề vướng mắc và quan điểm xử lý các vi phạm.

Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh Mai Văn Nhiều phát biểu tại Hội nghị tham vấn

Các đại biểu tham dự đánh giá rất cao tinh thần cầu thị, chủ động, đồng hành, trách nhiệm của Thường trực HĐND tỉnh trong việc lắng nghe góp ý từ chuyên gia, doanh nghiệp, cử tri, MTTQ và chính quyền địa phương về dự thảo nghị quyết chuẩn bị ban hành; bày tỏ đồng tình với đánh giá của Thường trực HĐND tỉnh. Đó là, thời gian qua Long An đã triển khai nhiều chính sách đồng bộ, luôn là điểm sáng trong thu hút đầu tư. Đến nay, có 19.245 doanh nghiệp trong nước đăng ký hoạt động với số vốn gần 391.000 tỉ đồng; 1.366 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài với vốn đăng ký gần 12,6 tỉ USD, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững.

Quang cảnh Hội nghị tham vấn về các biện pháp đẩy nhanh tiến độ đầu tư, tập trung xử lý các dự án vốn ngoài ngân sách có sử dụng đất chậm triển khai

Bên cạnh đó, việc thu hút đầu tư cũng còn hạn chế, nhất là nhiều dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư nhưng tiến độ triển khai còn chậm hoặc không triển khai, không đưa đất vào sử dụng. Qua giám sát của Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh cho thấy, đến cuối năm 2024, tỉnh có 152 dự án đầu tư vốn ngoài ngân sách chậm tiến độ trên 24 tháng so với tiến độ chủ trương đầu tư lần đầu. Việc HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết về các biện pháp đẩy nhanh tiến độ đầu tư, tập trung xử lý các dự án vốn ngoài ngân sách Nhà nước có sử dụng đất chậm triển khai rất cần thiết, có tính đặc thù, đáp ứng đúng yêu cầu thực tiễn và nguyện vọng cử tri.

Lời giải khả thi cho những nghịch lý

Về nội dung Nghị quyết, Thường trực HĐND tỉnh Long An xác định đây là nghị quyết về giải pháp qua hoạt động giám sát của HĐND tỉnh; cơ sở pháp lý không chỉ để UBND tỉnh, các cơ quan chức năng thực hiện các biện pháp xử lý theo quy định pháp luật 152 dự án vi phạm qua giám sát, mà còn tạo tiền đề giải quyết các nghịch lý kéo dài liên quan đến xử lý các dự án chậm triển khai trên địa bàn tỉnh.

Nguyên Chủ tịch HĐND tỉnh Long An, Chủ tịch Hội Luật gia tỉnh Long An Đặng Văn Xướng phát biểu tại hội nghị tham vấn

Trước hết là, các quy định pháp luật về thu hồi dự án, thu hồi quyền sử dụng đất đai rõ ràng nhưng các cơ quan chức năng chưa thể xử lý dứt điểm. Căn cứ Luật Đất đai, Luật Đầu tư hiện hành và qua giám sát việc thực hiện 152 dự án vốn ngoài ngân sách có sử dụng đất chậm triển khai, Nghị quyết phân thành 6 nhóm: (1) Nhóm dự án không đưa đất vào sử dụng; (2) Nhóm dự án chậm đưa đất vào sử dụng; (3) Nhóm dự án sử dụng đất sai mục đích; (4) Nhóm dự án không triển thực hiện; (5) Nhóm dự án chậm triển khai thực hiện; (6) Nhóm dự án triển khai thực hiện không đúng chủ trương đầu tư được duyệt.

Phó Chủ tịch phụ trách HĐND tỉnh Long An Mai Văn Nhiều và các lãnh đạo Thường trực HĐND, UBND, UBMTTQVN tỉnh chủ trì hội nghị tham vấn

Từ đó, xác định 3 nhóm biện pháp áp dụng: (i) Nhóm 1 là các dự án thu hồi bao gồm các loại vi phạm thuộc nhóm số 1, 4 nêu trên (đây là những dự án không triển khai hoặc không đưa đất vào sử dụng do nguyên nhân chủ quan của nhà đầu tư và đã hết tiến độ đầu tư); (i) Nhóm 2 là các dự án vi phạm được tiếp tục triển khai (đây là những dự án có vi phạm thuộc nhóm số 2, 5 nêu trên nhưng do nguyên nhân khách quan và còn tiến độ đầu tư hoặc những dự án có vi phạm thuộc nhóm số 1, 4 nêu trên nhưng chưa đủ điều kiện thu hồi dự án theo quy định); (iii) Nhóm 3 là các dự án vi phạm phải xử lý trước khi tiếp tục triển khai hoặc thu hồi (đây là những dự án vi phạm thuộc nhóm số 2, 3, 5, 6 nêu trên chưa gia hạn, do nguyên nhân chủ quan của nhà đầu tư, đã quá thời gian gia hạn nhưng do nguyên nhân khách quan của nhà đầu tư, chủ quan của cơ quan quản lý nhà nước).

Ông Trịnh Văn Hải, Chủ tịch HĐTV Công ty Hải Sơn, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh phát biểu ý kiến tại hội nghị tham vấn

Đối với từng nhóm biện pháp có xác định cụ thể thời gian: xử lý đối với nhóm 1 không quá 24 tháng; nhóm số 2 không quá 12 tháng để có tiến độ mới; nhóm 3 không quá 6 tháng để xác định cho tiếp tục thực hiện hay thu hồi, báo cáo kết quả HĐND tỉnh theo quy định.

Việc xác định loại vi phạm và biện pháp xử lý trong Nghị quyết là cụ thể hóa các quy định pháp luật hiện hành thành giải pháp thực hiện cụ thể, rõ ràng, có thời gian nhất định nhằm tạo sự nhất quán, minh bạch, hạn định không chỉ đối với cơ quan quản lý nhà nước, nhà đầu tư thực hiện mà còn là cơ sở để đại biểu HĐND tỉnh, cử tri giám sát.

Hai là, khi cử tri phản ảnh, kiến nghị xử lý dự án nhà đầu tư kêu oan.

Đại diện lãnh đạo Hiệp hội doanh nghiệp và một số doanh nghiệp tỉnh cho biết, thực tế việc đầu tư, triển khai dự án bên cạnh thuận lợi cũng còn gặp khó khăn, nhất là thủ tục hành chính về tiếp nhận đầu tư, giãn tiến độ dự án, thẩm định giá đất xác định nghĩa vụ tài chính còn nhiều bất cập, vướng mắc, kéo dài thời gian thực hiện; công tác giải phóng mặt bằng chậm, ảnh hưởng tiến độ dự án. Dự thảo Nghị quyết của HĐND tỉnh đưa ra giải pháp hỗ trợ, tạo điều kiện, thúc đẩy tiến độ đối với các dự án chậm triển khai không phải do nguyên nhân chủ quan của chủ đầu tư được tiếp tục triển khai, trọng tâm là về thủ tục hành chính, giải phóng mặt bằng… Yêu cầu trong quá trình thực hiện UBND tỉnh cần tổ chức rà soát, kiểm tra, thanh tra, có kết luận đối với từng dự án, đảm bảo tính chính xác, đầy đủ hồ sơ pháp lý theo quy định; xác định rõ nguyên nhân khách quan, chủ quan theo góc độ của doanh nghiệp, cơ quan quản lý nhà nước và pháp luật.

Ba là, từ thực trạng của người chịu ảnh hưởng quy hoạch dự án, qua tham vấn cử tri đã kiến nghị trong quy hoạch dự án cần có phân kỳ triển khai cụ thể, không hạn chế quyền sử dụng đất của người dân trong vùng quy hoạch khi dự án chưa thực hiện công tác kê biên, đền bù; chọn nhà đầu tư có đủ năng lực, tâm huyết, trách nhiệm triển khai dự án; kiên quyết xử lý dự án “treo” kéo dài trên 10 năm chưa triển khai; phải xây dựng khu tái định cư hoàn chỉnh để người dân có cuộc sống nơi ở mới tốt hơn nơi ở cũ trước khi tiến hành thu hồi đất, giải phóng mặt bằng; nghiên cứu có chính sách hỗ trợ tối ưu cho người dân thuộc diện thu hồi đất thực hiện dự án.

Chính vì vậy, trong Nghị quyết sẽ có giải pháp về rà soát phân kỳ đầu tư đối với các dự án có nhu cầu sử dụng đất lớn và giải pháp ổn định đời sống, sản xuất cho người dân vùng dự án vi phạm. Đồng thời, yêu cầu xác định rõ việc dự án có sử dụng đất chậm triển khai nếu do nguyên nhân chủ quan của các cơ quan quản lý nhà nước thì xử lý nghiêm trách nhiệm tổ chức, cá nhân liên quan.

Như vậy, vấn đề đặt ra là làm sao phải giải quyết hiệu quả, đúng pháp luật các nghịch lý này; tạo sự đồng thuận cả phía chủ đầu tư và người dân có quyền lợi liên quan. Và nghị quyết của HĐND tỉnh chuẩn bị ban hành sẽ là lời giải kịp thời, khả thi, gắn với trách nhiệm của cả các cơ quan quản lý nhà nước và chủ đầu tư.