Liên Hợp Quốc cải tổ 'khẩn cấp' sau khi Mỹ cắt giảm viện trợ

Theo AP, sáng kiến trên được ông Antonio Guterres đề cập trong cuộc họp báo diễn ra vào ngày 12/3. Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc nhấn mạnh rằng tổ chức này cần một cuộc “cải tổ khẩn cấp” để ứng phó với tình trạng cắt giảm ngân sách nghiêm trọng, đồng thời vẫn phải đảm bảo được khả năng giải quyết những thách thức toàn cầu.

Mục tiêu của “UN80” là trình lên các quốc gia thành viên những đề xuất cải thiện hiệu quả hoạt động của Liên Hợp Quốc, thực hiện các thay đổi cấu trúc để tinh giản bộ máy và xem xét lại các nhiệm vụ của Hội đồng Bảo an và Đại hội đồng. Người đứng đầu nhóm công tác đặc biệt triển khai “UN80” là Phó Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc về Chính sách Guy Ryder.

Tổng Thư ký Antonio Guterres tại cuộc họp báo ở New York ngày 12/3. Ảnh: CNS

Tổng Thư ký Antonio Guterres nhận định rằng việc cải tổ là “vô cùng cần thiết” trong bối cảnh Liên Hợp Quốc đang chịu ảnh hưởng từ hàng loạt cuộc xung đột, tiến trình xóa đói giảm nghèo đình trệ, tình trạng vi phạm pháp luật quốc tế gia tăng, nhân quyền bị xâm phạm và những rủi ro chưa được kiểm soát từ công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI).

Tất cả những thách thức trên càng trở nên trầm trọng hơn khi nguồn tài trợ cho viện trợ nhân đạo và hợp tác phát triển bị cắt giảm đáng kể. Ông Guterres đã đề cập đến việc Tổng thống Donald Trump cắt giảm 83% ngân sách của Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID). Hiện tại, ngân sách của Liên Hợp Quốc cho năm 2025 là 3,72 tỷ USD, trong đó hai quốc gia đóng góp nhiều nhất lần lượt là Mỹ (22%) và Trung Quốc (20%).

Dù vậy, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc khẳng định sáng kiến cải tổ trên “không liên quan” tới chính sách cắt giảm viện trợ nước ngoài của ông Donald Trump. “Tình trạng thiếu hụt ngân sách đã là vấn đề kéo dài ít nhất 7 năm qua, do nhiều quốc gia không đóng góp đủ hoặc nộp chậm niên liễm hàng năm”, ông Antonio Guterres chia sẻ thêm.

Đồng thời, ông Guterres cũng chia sẻ rằng không chỉ ông mà các Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc tiền nhiệm cũng đã cố gắng cải tổ tổ chức này suốt hàng thập kỷ nhằm thích nghi với bối cảnh thế giới hiện đại, công nghệ mới và những chia rẽ toàn cầu ngày càng sâu sắc. “Tính đến thời điểm hiện tại, quá trình cải tổ vẫn chưa thể diễn ra bởi quyền lực thực sự của Liên Hợp Quốc nằm trong tay 193 quốc gia thành viên, mỗi quốc gia lại có quan điểm khác nhau”, Tổng Thư ký Antonio Guterres nhận định.

Cuối cùng, ông Guterres khẳng định bản thân sẽ nỗ lực “triển khai các hành động nằm trong thẩm quyền” và kêu gọi các quốc gia thành viên cân nhắc những quyết định quan trọng thuộc trách nhiệm của họ để quá trình cải tổ Liên Hợp Quốc có thể diễn ra sớm nhất có thể.

Phó Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc về Chính sách Guy Ryder là người phụ trách triển khai kế hoạch cải tổ. Ảnh: Getty

Trước đó vào ngày 2/3, đáp lại một bài viết đăng tải trên mạng xã hội X ủng hộ ý tưởng Mỹ rút khỏi Liên Hợp Quốc, tỷ phú Elon Musk - người được Tổng thống Donald Trump chỉ định đứng đầu Ban Hiệu suất chính phủ (DOGE) đã bình luận: “Tôi đồng ý”.

Ý tưởng Mỹ rời Liên Hợp Quốc đã nhận được sự đồng tình của không ít nghị sĩ đảng Cộng hòa. Vào ngày 20/2, Reuters thông tin Thượng nghị sĩ Mike Lee của bang Utah đã trình Thượng viện Mỹ “Dự luật Rút hoàn toàn khỏi Thảm họa Liên Hợp Quốc 2025”. Dự luật còn được Thượng nghị sĩ Marsha Blackburn, đại diện cho bang Tennessee đồng bảo trợ.

Thượng nghị sĩ Mike Lee chỉ trích Liên Hợp Quốc là một nền tảng “chuyên công kích nước Mỹ và các đồng minh”. Ông nhận định rằng dù Mỹ đóng góp khoản tài chính lớn nhưng tổ chức này vẫn thất bại trong việc ngăn chặn chiến tranh, vi phạm nhân quyền và đại dịch.

Về phía Tổng thống Donald Trump, ngay từ chiến dịch tranh cử năm 2016, ông đã phê phán Liên Hợp Quốc là tổ chức yếu kém và thiếu năng lực. Ông Trump mô tả Liên Hợp Quốc là tổ chức “không phải bạn của nền dân chủ, tự do hay nước Mỹ”.

Tùng Dương